A white flower.
The spring is old days
And the dream is cold.
-Ozaki Hosai
Η άνοιξη έρχεται εκεί έξω και εμείς το μόνο που έχουμε να κάνουμε είναι να την θαυμάσουμε. Έαρ συνηθίζονταν να αποκαλείται η άνοιξη· σήμερα θεωρείτε πολύ αρχαιοπρεπής όρος. Παρόλα αυτά, χρησιμοποιείται η εαρινή ισημερία αντί της ανοιξιάτικης και το εαρινό εξάμηνο αντί του ανοιξιάτικου (εξαμήνου). Η λατινική λέξη vernus σημαίνει εαρινός και έχει ινδοευρωπαϊκές ρίζες —wes-r- . Από το ver-(nus) προκύπτει η ιταλική λέξη primavera, δηλαδή άνοιξη. Συνειρμικά μας έρχεται στο νου ο πίνακας του Sandro Botticelli, “Primavera”, ή αλλιώς «Αλληγορία της Άνοιξης», που εκτίθεται στο μουσείο Uffizi της Φλωρεντίας.
Ακολουθούν έργα (ζωγραφικής) τέχνης που προμηνύουν, εμπεριέχουν ή θυμίζουν το έαρ, την άνοιξη.
William Blake Richmond, Venus & Anchises, 1889-90
Υποκινούμενη από τον Δία, η θεά Αφροδίτη ερωτεύτηκε τον Τρωαδίτη γιο της Θέμιδας και του Κάπυου, Αγχίση. Στον πίνακα, η θεά αφού μεταμφιέστηκε σε πριγκίπισσα της Φρυγίας, έτρεξε γελαστή στο όρος Ίδη αναζητώντας τον Αγχίση. Αφού τον βρήκε να βόσκει βόδια, ενώθηκε μαζί του και γέννησε δύο γιους, τον Αινεία και τον Λύρο. Για τον έρωτα αυτόν η Αφροδίτη αποκλήθηκε Αγχισιάς. Ο καλλιτέχνης είδε την άφιξη αυτή της Αφροδίτης ως συμβολισμό για τον ερχομό της άνοιξης: άνθη και λουλούδια ανθίζουν στο διάβα της καθώς πλησιάζει τον αγαπημένο της, ενώ περιστέρια πετούν δίπλα της. Για τον Richmond, όπως και για πολλούς κλασσικούς συγγραφείς, η αγάπη είναι η μεγαλύτερη πηγή έμπνευσης για την ίδια τη φύση και όχι μονάχα μία συνάντηση εραστών.
Watanabe Gentai, Peach Blossom Spring, Edo Period 1792
Ο Watanabe Gentai δανείστηκε στοιχεία από την παραδοσιακή κινεζική επαγγελματική ζωγραφική και δημιούργησε μία πρωτότυπη τεχνοτροπία που δεν είχε παρατηρηθεί ξανά στη ζωγραφική της συγκεκριμένης περιόδου (Edo period). Το έργο είναι εμπνευσμένο από ένα ποίημα του κινέζου ποιητή Tao Yuanming (365-427), το οποίο σκιαγράφησε την περιπέτεια ενός ψαρά που απέτυχε να ξαναβρεί τον παραδεισένιο τόπο που κάποτε ανακάλυψε. Η παρουσία της άνοιξης φαίνεται στις ανθισμένες, παραδοσιακά, αμυγδαλιές.
Νικόλαος Γύζης, Εαρινή Συμφωνία, 1885-86
Η Εαρινή Συμφωνία είναι αλληγορικός πίνακας του Νικολάου Γύζη στον οποίο αναπαρίστανται αέρινες φιγούρες σε χορό, αναδεικνύοντας τη μεγαλειότητα της Άνοιξης και την αναγέννησης της φύσης. Οι αέρινες μορφές παρουσιάζονται να παίζουν βιολί και άρπα· επιπλέον να είναι ταυτόχρονα και άυλες αλλά και ανθρώπινες. Οι δεκάδες αυτές οπτασίες, μεταξύ τους και νεαρές μορφές, κατευθύνονται από την ομίχλη προς στο εύφορο έδαφος. Ο ουρανός και η γη δείχνουν να ενώνονται, με σκοπό την αναγέννηση της φύσης. Ο πίνακας ανήκει στη μόνιμη έκθεση της Εθνικής Πινακοθήκης και σηματοδοτεί την αρχή της νεοϊδεαλιστικής τέχνης του Γύζη.
Vincent Van Gogh, Almond Blossom, 1890
Τον Ιανουάριο του 1890 ο αδερφός του Vincet Van Gogh, Teo του ανακοίνωσε μέσω αλληλογραφίας την γέννηση του γιού του τον οποίο ονόμασε Vincet Willem. Ο Vincet Van Gogh, που είχε πολύ καλές σχέσεις με τον μικρότερο αδερφό του, έσπευσε να ζωγραφίσει έναν πίνακα με το αγαπημένο του θεματικό αντικείμενο: άνθη με φόντο τον γαλάζιο ουρανό. Στο έργο, που επρόκειτο να δοθεί ως δώρο στο νεογέννητο, επιλέχθηκε το άνθος της αμυγδαλιάς ως σύμβολο (ανα)γέννησης της φύσης στα τέλη του χειμώνα και αρχές της άνοιξης.
Utagawa Hiroshige, Tsuchiyama, Spring Rain, 1833-34
Tsuchiyama—στάση ταξιδιωτών στον δρόμο τους για το Tōkaidō, λίγο πριν ο μακρινός δρόμος τελειώσει στο Kyoto—γνωστό για τις βροχές του· βροχή στο επίκεντρο αυτού του έργου. Η γλυκιά μελαγχολία της ανοιξιάτικης βροχής δίνεται με τις κάθετες γραμμές. Ο Utagawa Hiroshige, ένας από τους διασημότερους καλλιτέχνες αναπαραστάσεων τοπίων της Ιαπωνίας, έχει δημιουργήσει τις δύο εξαιρετικά σημαντικές συλλογές: Fifty-three Stations of the Tōkaidō και One Hundred Famous Views of Edo.
Pan Changzhen, Deep Spring of Tianmu Montain
Το έργο του Changzhen αντικατοπτρίζει τις ζωγραφικές γνώσεις του καλλιτέχνη. Ο πίνακας για μια διαφορετική άνοιξη, έχει έντονα και γήινα χρώματα καθώς και πλήθος στρωμάτων.
Nicholas Roerich, Krishna Spring in Kullu, 1930
Kobayashi Kiyochika, Sweet Sake House at the Foot of Mt. Hakone, 6:00 pm on a Spring Day, 1881
Claude Monet, Spring in Vethuil, 1880
Προκειμένου να ζωγραφίσει όσο το δυνατόν πιο ακριβείς τις κατευθύνσεις των αχτίδων του ήλιου, ο Monet εργαζόταν περισσότερο σε εξωτερικούς χώρους. Στο συγκεκριμένο έργο θέλησε να αποτυπώσει όσο το δυνατόν πιο γρήγορα μία συγκεκριμένη στιγμή σε ένα συνεχώς μεταβαλλόμενο τοπίο ζωγραφίζοντας με μεγάλη βιασύνη και πετυχαίνοντας να μοιραστεί την αίσθηση του απογεύματος μίας άνοιξης.
Vincent Van Gogh, Sprig of flowering almond in a glass, 1888
Προς μεγάλη έκπληξη του Vincet Van Gogh χιόνι έπεσε κατά την ανοιξιάτικη επίσκεψή του στο Arles. Το θερμό του κλίματος της περιοχής του Provence είναι που τον οδήγησε στο να μετακομίσει εκεί. Ο παραπάνω πίνακας, τον οποίο ζωγράφισε δύο φορές, υπαινίσσεται πως και η ίδια η φύση εξεπλάγην με τη ξαφνική χιονόπτωση μία άνοιξη στο Arles.
Lawrence Alma-Tadema, Spring (λεπτομέρεια), 1894
Το ενδιαφέρον του Tadema για τον αρχαίο κόσμο υπήρξε υπέρμετρο, κάτι που φάνηκε εξάλλου στο πλήθος έργων του—αναπαραστάσεων του κόσμου της Αρχαιότητας. Ο (ολοκληρωμένος) πίνακας παρουσιάζει γυναίκες, άνδρες και παιδιά να κατεβαίνουν ως ορδή κάποιες μαρμάρινες σκάλες. Θεατές που επευφημούν την παρέλαση βρίσκονται σε στέγες και παράθυρα τριγύρω. Αξιοσημείωτο είναι, ωστόσο, πως αυτό που αναπαρίσταται στον πίνακα είναι η συνήθεια της εποχής (Βικτωριανή) του καλλιτέχνη να στέλνουν τα παιδιά για μάζεμα λουλουδιών την πρωτομαγιά, μόνο που το τοποθετεί στην αρχαία Ρώμη. Με αυτόν τον τρόπο ενισχύει την αυθεντικότητα και διαχρονικότητα της αρχαίας ρωμαϊκής αρχιτεκτονικής, γλυπτικής, ενδυμασίας και μουσικής.
«Το Κοράκι» του Edgar Allan Poe σε εικονογράφηση του Gustave Doré (lavart.gr)
Κείμενο: Διμηνίδης Δανιήλ (Lavart)
Πηγές εικόνων: 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12
Πηγές κειμένου: 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8
