Οι γκοθ και πανκ κουλτούρες μπορεί να φαίνονται παρόμοιες λόγω της κοινής τους προέλευσης ως αντιπολιτισμικά κινήματα στα τέλη της δεκαετίας του 1970 και της ικανότητάς τους να σοκάρουν τη συντηρητική κοινωνία αλλά, υπάρχουν σαφείς διαφορές μεταξύ των δύο.
Η ιστορία πίσω από το εμβληματικό κομμάτι της Amy Winehouse «Back To Black»
Ηνωμένο Βασίλειο: Η δεκαετία του 1970
Στα τέλη της δεκαετίας του 1970, το Ηνωμένο Βασίλειο βίωνε ιστορική κρίση, που χαρακτηρίστηκε από οικονομική ύφεση, κοινωνική αναταραχή και πολιτική απογοήτευση. Αυτή η περίοδος στιγματίστηκε από ενδοοικογενειακή βία, απεργίες και βομβαρδισμούς του IRA, καλλιεργώντας ένα κλίμα απόγνωσης και δυσπιστίας προς την κυβέρνηση. Η αποτυχία του Εργατικού Κόμματος υπό τον Πρωθυπουργό Τζέιμς Κάλαχαν να αντιμετωπίσει τις οικονομικές προκλήσεις της χώρας άνοιξε το δρόμο για την άνοδο του Συντηρητικού Κόμματος της Μάργκαρετ Θάτσερ, το οποίο εφάρμοσε πολιτικές που περιθωριοποίησαν την εργατική τάξη και διέλυσαν τα συνδικάτα κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1980.
Μέσα σε αυτό το σκηνικό δυσαρέσκειας και ανισότητας, το πανκ κίνημα εμφανίστηκε ως απάντηση στις αποτυχίες του κατεστημένου. Χαρακτηριζόμενοι από επιθετικότητα και θυμό, οι πανκ επαναστάτησαν ενάντια στις κοινωνικοοικονομικές αδικίες που μάστιζαν την Αγγλία. Σε αντίθεση με το κίνημα των χίπις, που προωθούσε τη θετικότητα και την αγάπη, οι πανκς απέρριψαν τις ιδεαλιστικές αντιλήψεις και αγκάλιασαν μια ρεαλιστική, συχνά δυστοπική κοσμοθεωρία που περικλείεται στο σύνθημα «No Future». Απορρίπτοντας τον αυταρχισμό, τον καπιταλισμό και τον ρατσισμό, οι πανκς υπερασπίστηκαν τον ατομικισμό και υποστήριξαν την αναρχία, χρησιμοποιώντας τη μουσική ως κύριο μέσο έκφρασης.
Η Πανκ και η Γκοθ γεννιούνται
Οι Sex Pistols, που δημιουργήθηκαν το 1975, έθεσαν τις βάσεις για το κίνημα της πανκ ροκ με το στυλ τους, που χαρακτηρίστηκε από βρισιές ζωντανά τηλεόραση και καταγγέλλοντας τη μοναρχία ως φασιστικό καθεστώς. Το προκλητικό σινγκλ τους “God Save the Queen”, το οποίο άσκησε κριτική στη μοναρχία, προκάλεσε οργή από τις ανώτερες τάξεις και το κατεστημένο, αλλά κέρδισε θαυμασμό από τις εργατικές τάξεις.
Παρά την ανακοίνωση της διάλυσής τους τον Ιανουάριο του 1978, οι Sex Pistols είχαν ήδη επηρεάσει ένα νέο κύμα πανκ συγκροτημάτων, εγκαινιάζοντας αυτό που έγινε γνωστό ως το δεύτερο κύμα του πανκ. Αυτό το κύμα διατήρησε τον ακατέργαστο και απλοϊκό ήχο του πανκ αλλά επέτρεψε τον πειραματισμό, οδηγώντας στην εμφάνιση της μετα-πανκ εποχής.
Το post-punk περιελάμβανε μια ποικιλία από μουσικά στυλ και συγκροτήματα που αποκλίνονταν από την mainstream μουσική. Μπάντες όπως οι Siouxsie and the Banshees, Joy Division, The Cure, The Fall, Talking Heads και Gang of Four ήταν στην πρώτη γραμμή αυτού του κινήματος. Η μετα-πανκ εποχή είδε τη γέννηση και την ανάπτυξη διαφόρων ειδών, συμπεριλαμβανομένης της industrial μουσικής, της νεοψυχεδέλειας και της gothic rock.
Τα συγκροτήματα της μετα-πανκ εποχής Siouxsie and the Banshees, Bauhaus, The Cure και Joy Division έπαιξαν κομβικούς ρόλους στη διαμόρφωση της εξέλιξης του goth rock, παρόλο που δεν ταξινομήθηκαν αυστηρά ως goth. Οι Bauhaus, συγκεκριμένα, άσκησαν σημαντικό αντίκτυπο με το σινγκλ τους του 1979 “Bela Lugosi’s Dead”, που συχνά θεωρείται ως το πρώτο goth rock τραγούδι. Ο μπασίστας David J άντλησε έμπνευση από ταινίες βαμπίρ, δημιουργώντας ένα τραγούδι με βαμπιρικά θέματα με επίκεντρο τον Bela Lugosi, γνωστό για την ερμηνεία του Δράκουλα στην κινηματογραφική μεταφορά του 1931. Οι Bauhaus ενίσχυσαν περαιτέρω την επιρροή τους με το ντεμπούτο άλμπουμ τους “In the Flat Field”, που θεωρείται σημαντικό έργο στο είδος της gothic rock.
Ακολουθώντας το παράδειγμα του Bauhaus, εμφανίστηκαν και άλλα έργα κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1980, συνεισφέροντας στον ορισμό και την επέκταση του gothic rock. Αξιοσημείωτα συγκροτήματα όπως οι Sisters of Mercy, The Cult και Fields of the Nephilim διαμόρφωσαν περαιτέρω το είδος και επηρέασαν τα πολιτιστικά φαινόμενα που το περιέβαλαν.
Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, οι πανκ και οι γκοθ υποκουλτούρες εξαπλώθηκαν πέρα από το Ηνωμένο Βασίλειο στις Ηνωμένες Πολιτείες και την Ευρώπη, όπου ρίζωσαν και άκμασαν. Από το Λος Άντζελες στη Νέα Υόρκη στο Βερολίνο, αυτές οι υποκουλτούρες εξελίχθηκαν, δημιουργώντας νέα στυλ και παραφυάδες καθώς τα γούστα και οι τάσεις άλλαζαν με την πάροδο του χρόνου.
Punk και Goth: Μια ειρηνική συνύπαρξη
Ενώ η goth μουσική και η κουλτούρα εξελίχθηκαν τεχνικά από το πανκ, ανέπτυξαν ξεχωριστά στυλ και ταυτότητες. Παρόλα αυτά, οι γκοθ και οι πανκ συχνά καταλάμβαναν τους ίδιους κοινωνικούς χώρους, με αποτέλεσμα οι ξένοι να τους αντιλαμβάνονται ως παρόμοιους. Από μια συντηρητική σκοπιά, η διάκριση μεταξύ των δύο υποκουλτούρων μπορεί να μην ήταν προτεραιότητα, καθώς συχνά ομαδοποιούνταν μαζί.
Ακόμη και σήμερα, οι γκοθ και οι πανκ συνεχίζουν να συχνάζουν στους ίδιους χώρους και πολλά θεμελιώδη στοιχεία όπως η μη συμμόρφωση, ο ατομικισμός και η δημιουργικότητα μοιράζονται μεταξύ των δύο υποκουλτούρων. Ως αποτέλεσμα, υπάρχει μια ισχυρή συγγένεια μεταξύ των goths και των punks, και συνήθως δεν έχουν κανένα πρόβλημα να συνυπάρξουν ο ένας με την παρουσία του άλλου.
Διαφορές στη μόδα
Η μόδα έχει υποστεί σημαντική εξέλιξη στα είδη πανκ και γκοθ κατά τη διάρκεια των δεκαετιών, δημιουργώντας ποικίλες υποκουλτούρες σε κάθε κίνημα που προβάλλουν μοναδικές εκφράσεις ατομικότητας.
Αρχικά, η πανκ μόδα είχε στόχο να προκαλέσει σοκ στη μεσαία τάξη, ενσωματώνοντας στοιχεία χυδαιότητας, σεξουαλικά υπονοούμενα και προσβλητικές εικόνες. Σύμβολα όπως ο αγκυλωτός σταυρός χρησιμοποιήθηκαν μερικές φορές για την αξία σοκ και όχι για οποιαδήποτε προσκόλληση στη ναζιστική ιδεολογία. Αν και αυτή η προσέγγιση ήταν αποτελεσματική στο να κάνει μια δήλωση, οδήγησε επίσης σε ορισμένους πανκ να φορούν τέτοια σύμβολα με ειρωνικό τρόπο, κάτι που έστρεψε το κίνημα σε μια επικίνδυνη κατεύθυνση. Ωστόσο, αυτή η τάση έσβησε γρήγορα και σήμερα, οι διαγραμμένες σβάστικες εμφανίζονται πιο συχνά σε πανκ εικόνες, ευθυγραμμισμένες με τα αντιναζιστικά ιδεώδη του κινήματος.
Η μόδα έχει εξελιχθεί κατά τη διάρκεια των δεκαετιών, και αυτό ισχύει σίγουρα στα είδη του πανκ και του goth. Οι αρχικές τάσεις εξελίχθηκαν στη μουσική και τα ρούχα, δημιουργώντας περαιτέρω υποκουλτούρες goth και punk που ήταν σαφώς διαφορετικές και μέρος μιας εκλεκτικής ομάδας και όχι μιας μοναδικής παρουσίας ατομικότητας.
Η πανκ μόδα αμφισβητεί τον κοινωνικό κανόνα του να δείχνεις τακτοποιημένος και αποδεκτός, αγκαλιάζοντας τα σκισμένα ρούχα ως βασικό χαρακτηριστικό σε διάφορα ρούχα, όπως σακάκια, μπλουζάκια, παντελόνια και καλσόν. Επιπλέον, οι νόρμες των φύλων αντιμετωπίζονται προκλητικά στην πανκ μόδα, καθώς οι πανκ γυναίκες συνδυάζουν συχνά παραδοσιακά γυναικεία ρούχα με στοιχεία που συνδέονται με την αρρενωπότητα, δημιουργώντας ένα στυλ που κοροϊδεύει τις κοινωνικές προσδοκίες. Αυτή η συγχώνευση μπορεί να περιλαμβάνει το συνδυασμό του μπαλέτου και των ροζ ρούχων με δέρμα, καμουφλάζ και στρατιωτικές αρβύλες. Ομοίως, αυτά τα στοιχεία που αψηφούν το φύλο έχουν βρει τον δρόμο τους στη γοτθική μόδα, όπου οι αρβύλες έχουν γίνει μεγαλύτερες και τα χρώματα τείνουν να ξεθωριάζουν σε μαύρο. Τόσο η πανκ όσο και η γκοθ μόδα έχουν συχνά εμφανές μακιγιάζ, με τη λευκή πούδρα προσώπου, το μαύρο κραγιόν, το βαρύ eyeliner και τη σκιά ματιών και τα με ακρίβεια τραβηγμένα φρύδια να είναι κοινά στοιχεία.
Ένα άλλο κοινό χαρακτηριστικό μεταξύ της πανκ και της γκοθ μόδας είναι η χρήση μεταλλικών αιχμών ως στολίδια στα ρούχα, που συχνά συνοδεύονται από μια πληθώρα άλλων κοσμημάτων. Η πανκ μόδα συχνά ενσωματώνει αντικείμενα όπως ξυράφια και καρφίτσες ασφαλείας, ενώ η γοτθική μόδα τείνει να περιλαμβάνει σκοτεινές και νοσηρές εικόνες, όπως κρανία και νυχτερίδες. Οι σταυροί και τα ankhs είναι δημοφιλή σύμβολα στη γοτθική μόδα.
Στη γοτθική μόδα, δεν είναι ασυνήθιστο για τους άνδρες να αμφισβητούν τα στερεότυπα των φύλων, ενστερνιζόμενοι παραδοσιακά θηλυκά στοιχεία, όπως μανίκια με δίχτυ, κορσέδες και τεχνικές εφαρμογής μακιγιάζ που συνήθως συνδέονται με τις γκοθ γυναίκες. Αυτή η παραβίαση των κανόνων φύλου είναι μια μακροχρόνια πτυχή της γκοθ κουλτούρας, που επιτρέπει στα άτομα να εξερευνήσουν και να εκφράσουν την ταυτότητα φύλου τους μέσω της μόδας.
Μία από τις πιο αξιοσημείωτες διακρίσεις μεταξύ goth και punk μόδας έγκειται στις χρωματικές παλέτες τους. Ενώ οι πανκ συχνά τραβούν την προσοχή με φωτεινά χρώματα, συμπεριλαμβανομένων του νέον, οι γκοθ συνήθως έλκονται προς το μαύρο ως το κυρίαρχο χρώμα στο ντύσιμό τους. Το μαύρο χρησιμεύει ως σήμα κατατεθέν της goth μόδας, με οποιαδήποτε άλλα χρώματα χρησιμοποιούνται κυρίως για να συμπληρώσουν και να τονίσουν τα μαύρα ρούχα.
Ωστόσο, αξίζει να σημειωθεί ότι ορισμένα υποείδη goth έχουν αγκαλιάσει τα χρώματα νέον στις επιλογές μόδας τους. Το Cybergoth, ειδικότερα, ξεχωρίζει για τις ζωντανές αποχρώσεις που κυμαίνονται από πράσινο και κίτρινο έως μωβ και μπλε. Οι Cybergoth χρησιμοποιούν συχνά φωτεινούς ή λευκούς φακούς επαφής, γυαλιά και αναπνευστικές μάσκες και συχνά, προειδοποιητικά σύμβολα βιολογικού κινδύνου στην ενδυμασία τους.
Πολιτιστικές επιρροές και εξωτερικές αντιλήψεις
Οι κουλτούρες πανκ και γκοθ διαφέρουν σημαντικά ως προς τις πολιτιστικές επιρροές και εκφράσεις τους. Η πανκ κουλτούρα αντλεί έμπνευση από ένα αντι-κατεστημένο ήθος που έχει τις ρίζες της στην εργατική τάξη, εστιάζοντας στην πολιτική και κοινωνική διαφωνία. Αντίθετα, η goth κουλτούρα, ενώ προέρχεται από το πανκ, εμβαθύνει στη λογοτεχνία, την ποίηση και τα κινηματογραφικά είδη εξερευνώντας θέματα της μυθολογίας και του τρόμου.
Το επιθετικό και χοντροκομμένο στυλ του πανκ ενσαρκώνει τα ιδανικά της αναρχίας, της ποπ αρτ και της ακατέργαστης δύναμης, που συχνά εκφράζονται μέσω άμεσης δράσης που στοχεύει στην αμφισβήτηση των καθιερωμένων κανόνων. Αντίθετα, η γοτθική κουλτούρα αγκαλιάζει τη ρομαντική λογοτεχνία, την ποίηση και την ερωτική έκφραση, αντλώντας έμπνευση από τη βικτοριανή αισθητική και τις φουτουριστικές έννοιες.
Ενώ οι πανκ διοχετεύουν τη δυσαρέσκειά τους για την κοινωνία μέσω αποδιοργανωτικών ενεργειών, οι γκοθ επικεντρώνονται στην έκφραση θεμάτων σοκαρίσματος και σκοτεινού προαισθήματος. Από εξωτερική σκοπιά, οι πανκ συχνά γίνονται αντιληπτοί ως επιθετικοί και βίαιοι, ενώ οι γκόθ θεωρούνται μελαγχολικοί και καταθλιπτικοί, αν και η εγκυρότητα αυτών των στερεοτύπων υπόκειται σε συζήτηση.
Εξέλιξη μερικών υποειδών
Η εμφάνιση του ποπ πανκ στα τέλη της δεκαετίας του 1990 και στις αρχές της δεκαετίας του 2000 αντιπροσώπευε ένα σημαντικό παρακλάδι του πανκ κινήματος, συνδυάζοντας τους ποπ ήχους με το ήθος του πανκ. Συγκροτήματα όπως οι Blink-182 και Sum 41 πρωτοστάτησαν σε αυτήν την αλλαγή του είδους, προσελκύοντας νεότερους δημογραφικούς και αναμφισβήτητα επισκιάζοντας την παραδοσιακή πανκ ροκ.
Ένα άλλο σημαντικό παρακλάδι του πανκ είναι το emo, το οποίο εξελίχθηκε από το σκληροπυρηνικό πανκ στα μέσα της δεκαετίας του 1980. Η μουσική Emo συνδυάζει στοιχεία πανκ, εναλλακτικού ροκ και indie rock, καλλιεργώντας μια ισχυρή υποκουλτούρα στις αρχές της δεκαετίας του 2000. Συγκροτήματα όπως το My Chemical Romance και το Fall Out Boy ήταν η επιτομή αυτού του είδους, δημιουργώντας μια υποκουλτούρα γνωστή ως “scene”, που χαρακτηρίζεται από βασικά στοιχεία της μόδας όπως στενά τζιν, βραχιολάκια, καρφιά και διακριτικά χτενίσματα με αιχμηρές ή ασταθείς υφές.
Μέσα στην γοτθική υποκουλτούρα, έχουν αναδυθεί διάφορα στυλ μόδας κατά τη διάρκεια των τεσσάρων δεκαετιών ύπαρξής της. Οι παραδοσιακοί γκόθ, γνωστοί ως “trad” goths, τηρούν την αυθεντική γοτθική μόδα, ενώ άλλοι έχουν πειραματιστεί και έχουν δημιουργήσει νέα στυλ. Το Deathrock συνδυάζει την πανκ και την γκοθ αισθητική, συχνά με μοχόκ και μια πιο σκοτεινή εκδοχή της πανκ μόδας. Το Cybergoth, που ξεκίνησε τη δεκαετία του 1990, ενσωματώνει στοιχεία της κουλτούρας rave, συμπεριλαμβανομένων των χνουδωτών αρβύλων και των πολύχρωμων αξεσουάρ μαλλιών, παράλληλα με τη βαριά ηλεκτρονική μουσική.
Παρά τις διαφορές στις μουσικές, καλλιτεχνικές και εκφράσεις της μόδας, τόσο τα πανκ όσο και τα γκοθ υποείδη μοιράζονται μια κοινή αίσθηση αποξένωσης και απόρριψης των κυρίαρχων κοινωνικών κανόνων.
