Η μοναδική συμβολή του Πεσσόα στη λογοτεχνία έγκειται στη δημιουργία ετερώνυμων προσώπων, ξεχωριστών λογοτεχνικών προσωπικοτήτων με δικό τους στυλ, φιλοσοφία και κοσμοθεωρία.
Η συλλογή του Πεσσόα με το ψευδώνυμο – ετερώνυμο Αλμπέρτο Καεϊρο αναδεικνύει το ιδιαίτερο ύφος του. Σε αυτά τα ποιήματα εκφράζει μια βαθιά σύνδεση με τον φυσικό κόσμο, αναλογιζόμενος την απλότητα της αγροτικής ζωής, την ηρεμία των λιβαδιών και τη σημασία του να αγκαλιάζει κανείς το άμεσο περιβάλλον του.
Μια από τις κεντρικές φιλοσοφίες του Καεϊρο είναι η απόρριψη της αφηρημένης σκέψης και ο εορτασμός της άμεσης αισθητηριακής εμπειρίας. Τα ποιήματά του συχνά τονίζουν τη σημασία του να ζει κανείς τη στιγμή και να εκτιμά την ομορφιά του κόσμου χωρίς την ανάγκη περίπλοκων διανοητικών κατασκευών.
Η χρήση ετερωνύμων από τον Φερνάντο Πεσσόα, ιδίως του Αλμπέρτο Καέιρο, επιτρέπει στους αναγνώστες να εξερευνήσουν τον πλούτο της ανθρώπινης εμπειρίας μέσα από πολλαπλές λογοτεχνικές φωνές, καθεμία από τις οποίες συμβάλλει με μια μοναδική οπτική στο μωσαϊκό της μοντερνιστικής πορτογαλικής λογοτεχνίας.
Ποιήματα του Ετερώνυμου Αλμπέρτο Καεϊρο
«Όποιος έχει λουλούδια ανάγκη τον Θεό δεν έχει»
ΧIII
Ανάλαφρος, ανάλαφρος, πολύ ανάλαφρος
Ο άνεμος περνάει ανάλαφρος.
Φεύγει μετά, πάντα ανάλαφρος.
Τι σκέφτομαι δεν ξέρω.
Και ούτε να το μάθω επιζητώ.
[…]
XΧΧ
Αν θέλουν να έχω μυστικισμό, εντάξει, τον έχω.
Είμαι μυστικιστής, αλλά μονάχα με το σώμα.
Η ψυχή μου είναι απλή και δεν σκέφτεται.
Ο μυστικισμός μου συνίσταται στο να αρνείται τη γνώση.
Μόνο να ζω θέλω, κι αυτό να μην το σκέφτομαι.
Δεν ξέρω τι είναι φύση: την τραγουδώ.
Ζω στην κορφή ενός λοφίσκου,
Σ’ ένα ασβεστωμένο σπίτι, μοναχικό.
Κι αυτός είναι ο ορισμός μου.
ΧΧΧVI
Υπάρχουν ποιητές που είναι τεχνίτες
Και δουλεύουν τους στίχους
Όπως οι μαραγκοί το ξύλο!
Τι λυπηρό να μην ξέρεις ν’ ανθίζεις!
Να’ χεις να βάζεις στίχο σε στίχο, όπως αυτός
Που χτίζει έναν τοίχο
Και βλέπει αν στέκει καλά
Και τον γκρεμίζει αν δεν είναι έτσι!
Αλλά το μόνο έργο τέχνης είναι η Γη μας
Που αλλάζει, και πάντα η ίδια είναι και πάντα ωραία…
Το σκέφτομαι, όχι όπως ο οποιοσδήποτε σκέφτεται,
Αλλά όπως αυτός που αναπνέει.
Κοιτάζω τα λουλούδια και γελάω…
Δεν ξέρω αν με καταλαβαίνουν ούτε κι εγώ αν τα καταλαβαίνω…
Γνωρίζω όμως ότι η αλήθεια μαζί τους και μαζί μου είναι
Στην κοινή μας θεότητα
Που μας αφήνει να φύγουμε, να ζήσουμε για τη Γη,
Ευτυχισμένοι στα χέρια τις εποχές να σηκώνουμε
Ν’ αφήνουμε τον άνεμο να μας αποκοιμίζει
Και στα όνειρά μας, όνειρα να μην έχουμε.
Όποιος έχει λουλούδια ανάγκη τον Θεό δεν έχει.
XL
Μια πεταλούδα περνά από μπροστά μου
Και για πρώτη φορά παρατηρώ στη Δημιουργία
Ότι δεν έχουν χρώμα ή κίνηση οι πεταλούδες,
Κανονικά, όπως χρώμα ή άρωμα δεν έχουν τα λουλούδια.
Χρώμα είναι αυτό που χρωματίζει της πεταλούδας τα φτερά
Κίνηση είναι αυτό που υπεισέρχεται στην κίνηση της πεταλούδας
Άρωμα είναι αυτό που αρωματίζει του λουλουδιού τη μυρωδιά.
Η πεταλούδα είναι μονάχα πεταλούδα
Και το λουλούδι, απλά ένα λουλούδι.
XLII
Η άμαξα πέρασε από το δρόμο κι έφυγε
Κι ο δρόμος δεν έγινε ούτε πιο άσχημος ούτε πιο όμορφος.
Έτσι και με των ανθρώπων τη δράση, σε όλο τον κόσμο.
Δεν αφαιρούμε και δεν προσθέτουμε τίποτα.
Περνάμε και ξεχνιόμαστε.
Κι ο ήλιος έρχεται κάθε μέρα στην ώρα του
7-5-1914
Όταν έρθει η Άνοιξη
Ίσως πια να μη βρίσκομαι στον κόσμο.
Σήμερα, να μπορούσα θα’ θελα
Την Άνοιξη σαν πρόσωπο να την σκεφτώ.
Θα μπορούσα έτσι να φανταστώ πως κλαίει για μένα
Βλέποντας πως το φίλο το μοναδικό της έχει χάσει.
Μα η Άνοιξη δεν είναι ούτε πράγμα,
ούτε ένας τρόπος να μιλάς.
Ούτε τα λουλούδια, ούτε τα πράσινα φύλλα επιστρέφουν
Υπάρχουν νέα φύλλα, νέα λουλούδια
Υπάρχουν νέες, μυρωδάτες μέρες.
Τίποτα δεν γυρίζει, δεν επαναλαμβάνεται
Επειδή είναι πραγματικό το κάθε τι.
7-11-1915
Ίσως αυτή να είναι
Η τελευταία μέρα της ζωής μου.
Το χέρι το δεξί μου σήκωσα τον ήλιο χαιρετώντας.
Μα δεν τον χαιρετούσα για αντίο.
Ήμουν χαρούμενος
Που να τον δω ακόμα μια φορά μπορούσα.
–Αυτό ήταν όλο.
Μετάφραση Γιάννης Σουλιώτης
Fernando Pessoa, Ποιήματα, εισαγωγή-μετάφραση Γιάννης Σουλιώτης, εκδόσεις Printa: Ποίηση για Πάντα, 2007.
Διαβάστε περισσότερα ποιήματα:
10 ερωτικά ποιήματα που μας πήραν κοντά τους στο σκοτάδι της απογοήτευσης
Ντίνος Χριστιανόπουλος: 10 ερωτικά ποιήματα ενός αιρετικού που αγαπήσαμε
Κώστας Καρυωτάκης: 10 ερωτικά ποιήματα για την οδύνη του έρωτα
11 ουρανογενή ποιήματα ερωτικής μύησης και σπαραγμού
