Ο Ντοστογιέφσκι καταθέτει πως πρέπει κάτι να βρούμε για να ζούμε. Τί να είναι αυτό; Το νόημα , ο σκοπός; Τα έργα του κατάφεραν να μας δεσμεύσουν νοητικά και βγούμε από το κοπάδι μας, ώστε να δούμε με αξιοπρέπεια τον κόσμο.
Σταθήκαμε σ΄ένα από τα παρακάτω αποφθέγματα της λίστας, όπου ο Ντοστογιέφσκι καταθέτει: «Ο άνθρωπος που συνειδητά υποφέρει αναγνωρίζοντας την αμαρτία του. Αυτή είναι η τιμωρία του» .Το απόσπασμα του Ντοστογιέφσκι από το «Έγκλημα και τιμωρία» εμβαθύνει στις ψυχολογικές και πνευματικές συνέπειες των αδικημάτων. Με αυτή τη δήλωση, ο Ντοστογιέφσκι διερευνά τη βαθιά ιδέα ότι η πραγματική τιμωρία για τις παραβάσεις κάποιου δεν είναι απαραίτητα μια εξωτερική, κοινωνική επιβολή, αλλά ένα εσωτερικό, συνειδητό μαρτύριο.
Η έμφαση στη συνείδηση είναι κρίσιμη εδώ. Ο Ντοστογιέφσκι υποδηλώνει ότι το άτομο που έχει πλήρη συνείδηση των δικών του παραπτωμάτων, που αναγνωρίζει τη σοβαρότητα των αμαρτιών του, βιώνει μια μοναδική και βαθιά μορφή τιμωρίας. Αυτή η τιμωρία δεν επιβάλλεται από εξωτερικές δυνάμεις, αλλά αποτελεί εγγενές μέρος του ανθρώπινου ψυχισμού. Είναι ένα βάρος στην ψυχή, ένα βάρος ενοχής και τύψεων που το άτομο κουβαλάει μαζί του.
Διανθίζοντας αυτή την έννοια, θα μπορούσε κανείς να φανταστεί την εσωτερική πάλη ως ένα πεδίο μάχης αντικρουόμενων συναισθημάτων, όπου το άτομο παλεύει με τις συνέπειες των πράξεών του. Ο πόνος γίνεται ένα χωνευτήρι για ηθική ανάπτυξη, μια μεταμορφωτική διαδικασία όπου το άτομο αντιμετωπίζει το σκοτάδι μέσα του και προσπαθεί για τη λύτρωση.
Η διορατικότητα του Ντοστογιέφσκι εκτείνεται πέρα από την απλή τιμωρία- αγγίζει τη δυνατότητα προσωπικής λύτρωσης και τη δυνατότητα πνευματικής αφύπνισης μέσω της συνειδητής αναγνώρισης των αμαρτιών του ατόμου. Με αυτόν τον τρόπο, το απόσπασμα προσκαλεί σε περισυλλογή σχετικά με την περίπλοκη αλληλεπίδραση μεταξύ ενοχής, πόνου και της ανθρώπινης ικανότητας για ηθική αναγέννηση.
29 αποφθέγματα του Ντοστογιέφσκι
1. «Το ανθρώπινο γένος δε δέχεται τους προφήτες και τους θανατώνει, όμως οι άνθρωποι αγαπούν τους μάρτυρες και τιμούν εκείνους που οι ίδιοι θα βασάνιζαν» (Αδελφοί Καραμάζοφ).
2. «Είναι καλύτερο να είσαι δυστυχισμένος και να γνωρίζεις το χειρότερο παρά να είσαι ευτυχισμένος στον παράδεισο των ηλιθίων» (Ο Ηλίθιος).
3. «Δεν θα φτάσεις ποτέ στον προορισμό σου αν σταματάς και ρίχνεις πέτρες σε κάθε σκυλί που γαβγίζει».28. «Όταν σταματάς να διαβάζεις βιβλία, παύεις να σκέφτεσαι».
4. «Σε μια καρδιά που αγαπά πραγματικά ή η ζήλια θα σκοτώσει την αγάπη ή η αγάπη θα σκοτώσει την ζήλια».
5. «Να είσαι ο ήλιος και όλοι θα σε βλέπουν».
6. «Ένας ανόητος με καρδιά και κανένα νόημα είναι εξίσου δυσαρεστημένος με έναν ανόητο με νόημα και χωρίς καρδιά» (Ο Ηλίθιος).
7. «Σας ορκίζομαι κύριοι, ότι το να σκέφτεσαι υπερβολικά είναι μια αρρώστια, μια πραγματική ασθένεια» (Το υπόγειο).
8. «Να αγαπάς σημαίνει να υποφέρεις και δεν μπορεί να υπάρξει αγάπη αλλιώς» (Το υπόγειο).
9. «Θεέ μου, μια στιγμή ευτυχίας. Γιατί δεν είναι αρκετή για μια ολόκληρη ζωή;» (Λευκές Νύχτες).
10. «Μα πως θα μπορούσες να ζήσεις και να μην έχεις μια ιστορία να πεις;» (Λευκές Νύχτες).
11.«Τίποτα σε αυτόν τον κόσμο δεν είναι δυσκολότερο από το να λες την αλήθεια, τίποτα δεν είναι ευκολότερο από να κολακεύεις» (Λευκές Νύχτες).
12. «Πολλή δυστυχία έχει έρθει στον κόσμο λόγω της αμηχανίας και των πραγμάτων που μένουν ανείπωτα».
13. «Καλύτερα να πηγαίνεις λάθος στον δρόμο σου παρά σωστά στον δρόμο κάποιου άλλου» (Έγκλημα και Τιμωρία).
14. «Όσο πιο σκοτεινή η νύχτα, τόσο πιο φωτεινά τα αστέρια. Όσο πιο βαθιά η θλίψη, τόσο πιο κοντά είναι ο Θεός!» (Έγκλημα και Τιμωρία)
15. «Ένα καινούργιο βήμα, μια καινούργια λέξη είναι ότι οι άνθρωποι φοβούνται » (Έγκλημα και Τιμωρία).
16. «Η αγάπη είναι μια πράξη σκληρή και τρομακτική σε σύγκριση με την αγάπη των ονείρων» (Αδελφοί Καραμάζοφ)
17. «Πάνω από όλα, μην λες ψέματα στον εαυτό σου. Ο άνθρωπος που λέει ψέματα στον εαυτό του και ακούει το ίδιο του το ψέμα, φτάνει σε ένα σημείο όπου δεν μπορεί να διακρίνει την αλήθεια μέσα του, ή γύρω του και έτσι χάνει όλο τον σεβασμό για τον εαυτό του και για τους γύρω του. Και χωρίς σεβασμό, σταματά να αγαπά» (Αδελφοί Καραμάζοφ).
18. «Τι είναι η κόλαση; Υποστηρίζω ότι είναι ο πόνος του να μην μπορείς να αγαπάς» (Αδελφοί Καραμάζοφ).
19. «Το απαίσιο είναι πως η ομορφιά είναι μυστηριώδης όσο και τρομερή. Ο Θεός και ο διάβολος μάχονται εκεί και το πεδίο μάχης είναι η καρδιά του ανθρώπου» (Αδελφοί Καραμάζοφ).
20. «Μπορώ να δω τον ήλιο, αλλά ακόμα και αν δεν μπορώ να τον δω ξέρω ότι υπάρχει. Και ξέρω ότι είναι εκεί, ότι ζει» (Αδελφοί Καραμάζοφ).
Από τον «Ρασκόλνικοφ» του Ντοστογιέφσκι στον «Εχθρό» του Κάφκα – Μια ψυχολογική κάθοδος
21. «Η ψυχή γιατρεύεται όταν είσαι κοντά σε παιδιά».
22. «Δεν είναι το μυαλό που έχει την περισσότερη σημασία, αλλά αυτό που το καθοδηγεί- ο χαρακτήρας, η καρδιά, οι γενναιόδωρες ιδιότητες, οι προοδευτικές ιδέες».
23. «Μπορείς να είσαι ειλικρινής και ταυτόχρονα χαζός».
24. «Ο άνθρωπος είναι μερικές φορές ασυνήθιστος, με πάθος, ερωτευμένος, με βάσανα…»
25. «Στους ανθρώπους πραγματικά αρέσει να βλέπουν τους καλύτερους τους φίλους να ταπεινώνονται. Ένα μεγάλο μέρος της φιλίας βασίζεται στην ταπείνωση. Και αυτή είναι μια παλιά αλήθεια, γνωστή στους έξυπνους ανθρώπους». (Ο παίκτης).
26. «Είναι περίεργο και γελοίο το πόσα μπορεί να εκφράσει μερικές φορές το βλέμμα ενός σεμνού και οδυνηρά ενάρετου ανθρώπου που τον άγγιξε η αγάπη. Και αυτή ακριβώς τη στιγμή φυσικά θα χαρεί να εξαφανιστεί από την γη παρά να εκφράσει το οτιδήποτε με μια λέξη ή με ένα βλέμμα» (Ο παίκτης).
27. «Ήθελα να καταλάβω τα μυστικά της. Ήθελα να έρθει και να μου πει: “Σε αγαπώ,” και αν όχι αυτό, αν αυτό ήταν παράλογη παραφροσύνη, τότε… λοιπόν, τι υπήρχε για να με νοιάξει; Ήξερα τι ήθελα; Ήμουν σαν τρελός: Το μόνο που ήθελα ήταν εκείνη να βρίσκεται κοντά, στο φως της δόξας της, στη λάμψη της, πάντα, για πάντα, για όλη μου τη ζωή. Δεν ήξερα τίποτα παραπάνω!» (Ο παίκτης).
28. «Ο άνθρωπος που συνειδητά υποφέρει αναγνωρίζοντας την αμαρτία του. Αυτή είναι η τιμωρία του» (Έγκλημα και Τιμωρία).
29. «Το μυστήριο της ανθρώπινης ύπαρξης δεν βρίσκεται στο να μένουμε απλώς ζωντανοί, αλλά στο να βρούμε κάτι για να ζούμε» (Αδελφοί Καραμάζοφ).
Διαβάστε περισσότερα αποφθέγματα παρακάτω:
20 λυτρωτικά αποφθέγματα του Καρλ Γιουνγκ ελέγχουν το ασυνείδητό μας
11 αποφθέγματα του Ίρβιν Γιάλομ: «Αν θέλεις να αλλάξεις, πρέπει να είσαι πρόθυμος να νιώσεις άβολα»
10 σοφά αποφθέγματα του Ιπποκράτη για την ισορροπία του νου
Κρίστοφερ Μάρλοου: 17 αποφθέγματα από το «κακό» παιδί της αγγλικής Αναγέννησης
