Σεφέρης: «Όπου και να ταξιδέψω η Ελλάδα με πληγώνει»

Το ψιθύρισε και ο Σεφέρης «Όπου και να ταξιδέψω η Ελλάδα με πληγώνει» δεν εισαι ο μόνος που το σκέφτηκε!

“Όσο μακριά κι αν κοιτάξω βλέπω γονατιστούς ανθρώπους – όλοι κάνουν την προσευχή τους”.

Αυτή η παρατήρηση του Σεφέρη αντανακλά μια διάχυτη αίσθηση της ανθρώπινης ευαλωτότητας και της καθολικής αναζήτησης του νοήματος ή της υπέρβασης. Η εικόνα των “γονατιστών ανθρώπων” υποδηλώνει μια κοινή ανθρώπινη κατάσταση που χαρακτηρίζεται από ενδοσκόπηση, ταπεινότητα και πνευματική λαχτάρα.

“Ο ξένος και ο εχθρός που είδαμε στον καθρέφτη”.

Αυτή η δήλωση εμβαθύνει στην πολυπλοκότητα της ταυτότητας και της αντίληψης. Ο Σεφέρης υποδηλώνει ότι οι έννοιες του “ξένου” και του “εχθρού” δεν είναι μόνο εξωτερικές αλλά και εσωτερικές, υποδηλώνοντας την αντανάκλαση των κοινωνικών προκαταλήψεων και των εσωτερικών συγκρούσεων μέσα στα άτομα.

Εσύ βρήκες τον εχθρό σου ή έγινες σαν αυτόν;

25 αποφθέγματα του Ίψεν: «Ο πιο δυνατός άνθρωπος στον κόσμο είναι αυτός που…»

22 αποφθέγματα του Σεφέρη

Γιατί πιστεύω πως τούτος ο σύγχρονος κόσμος όπου ζούμε, ο τυραννισμένος από το φόβο και την ανησυχία, τη χρειάζεται την ποίηση. Η ποίηση έχει τις ρίζες της στην ανθρώπινη ανάσα – και τι θα γινόμασταν, αν η πνοή μας λιγόστευε;
Από την εποχή του Αγίου Παύλου ως το Διονύσιο Σολωμό, ο ελληνικός λαός, μέσα από συνθήκες, που εύκολα θα καταντούσαν άγλωσσο οποιονδήποτε άλλο λαό, έσωσε τη γλώσσα του για να την παραδώσει στους μορφωμένους της απελευθερωμένης Ελλάδας.
Στην αρχαία τραγωδία, την οργανωμένη με τόση ακρίβεια, ο άνθρωπος που ξεπερνά το μέτρο πρέπει να τιμωρηθεί από τις Ερινύες.
Όσο μακριά και να κοιτάξω βλέπω γονατιστούς ανθρώπους –λες κάνουνε την προσευχή τους.
Τον ξένο και τον εχθρό τον είδαμε στον καθρέφτη.
Όταν στο δρόμο της Θήβας, ο Οιδίπους συνάντησε τη Σφίγγα, κι αυτή του έθεσε το αίνιγμά της, η απόκρισή του ήταν: ο άνθρωπος. Τούτη η απλή λέξη χάλασε το τέρας.
Έχουμε πολλά τέρατα να καταστρέψουμε.
«Σεφέρης» στα παλιά οθωμανικά δηλώνει εκείνον που απαλλάσσεται του θρησκευτικού τυπικού της νηστείας λόγω ταξιδιού. «Σεφέρης» σήμερα, στα τουρκικά, είναι ο ταξιδιώτης.
Τη γλώσσα μας λ.χ. είναι αδύνατο να την αντικρίσει κανείς αλλιώς παρά σαν ανάσα ζωντανών ανθρώπων. Όχι σαν το ναυαγοσωστικό ζήλο γραμματικών.
Αυτή η ακίνητη κίνηση σού κόβει την ανάσα.
Εκείνο που ξέρει κανείς τώρα είναι πως η διάρκεια τούτης της γης […] είναι σχετική· αύριο ή μετά μερικά εκατομμύρια χρόνια. Πως, όταν λέμε αιωνιότητα, δεν έχουμε στον νου κάτι που μετριέται με τα χρόνια, αλλά κάνουμε κάτι σαν την Πυθία που, όταν την έπαιρνε η έκσταση, έβλεπε όλο τον χώρο και όλο τον χρόνο, περασμένο και μελλούμενο, σαν ένα πράγμα.
Η μνήμη όπου και να την αγγίξεις πονεί.
Σβήνοντας ένα κομμάτι από το παρελθόν είναι σαν να σβήνεις και ένα αντίστοιχο κομμάτι από το μέλλον.
Σ’ αυτόν τον τόπο όπου όλοι είμαστε τόσο τραγικά αυτοδίδακτοι…
Η Ελλάδα, η χώρα των παράλληλων μονολόγων.
Να νοσταλγείς τον τόπο σου ζώντας στον τόπο σου, τίποτα δεν είναι πιο πικρό.
Ευνουχισμένοι διανοούμενοι, μικροί ανίκανοι και τυφλοί κυβερνήτες.
Κι ο άνθρωπος κατάντησε πραμάτεια.
Σ’ αυτόν τον κόσμο που ολοένα στενεύει, ο καθένας μας χρειάζεται όλους τους άλλους. Πρέπει να αναζητήσουμε τον άνθρωπο όπου κι αν βρίσκεται.
(από την ομιλία του κατά την απονομή του Νόμπελ)
Δεν υπάρχει παρθενογένεση στην τέχνη.
Κύριε, όχι μ’ αυτούς. Ας γίνει αλλιώς το θέλημά σου.
Καταλαβαίνει κανείς πως δουλεύει καλά, όταν κάθε περιστατικό, το πιο μικρό και ασήμαντο, της καθημερινής ζωής του και της σκέψης του, έρχεται, σαν μοναχό του, και βάζει ένα πετραδάκι στο πράγμα που φτιάνει.
Όπως δεν μπορείς να καταλάβεις το ψάρι, αν δεν είσαι ψάρι, ή το πουλί, αν δεν είσαι πουλί, έτσι δεν μπορείς να καταλάβεις τον μοναχό άνθρωπο, αν δεν είσαι μοναχός. Πώς να με καταλάβεις, λοιπόν, χρυσή μου;
(από την Αλληλογραφία Γιώργου και Μάρως Σεφέρη)
Είναι δύσκολο ν’ απαλλαγεί ο κάθε άνθρωπος από τον αόρατο χορό των γερόντων που τον παρακολουθούνε σ’ όλη του τη ζωή.
Το σπουδαίο δεν είναι ν’ αλλάξουμε τη ζωή μας, ονειροπολώντας μιαν «άλλη», αλλά να κάνουμε να λαλήσει τούτη η ζωή, όπως μας δόθηκε, την καθημερινή, την ταπεινή, την ανθρώπινη, όπου το καθετί που μπορούσε να γυρέψουμε πρέπει να υπάρχει.