Ως ένας από τους ιδρυτές του μοντερνισμού στο θέατρο, ο Χένρικ Ίψεν αναφέρεται συχνά ως «ο πατέρας του ρεαλισμού» και ο δεύτερος θεατρικός συγγραφέας όλων των εποχών με τη μεγαλύτερη επιρροή – μετά τον Σαίξπηρ, δηλαδή.
Στα τέλη του 19ου αιώνα, ο Χένρικ Ίψεν έφερε επανάσταση στο θεατρικό τοπίο, αναδιαμορφώνοντας το δράμα με έναν ρεαλισμό που παραμένει βασικό στοιχείο στα σύγχρονα θέατρα. Ο Ίψεν βύθισε το κοινό του στις οικιακές ζωές των απλών ανθρώπων, ξετυλίγοντας τα προσεκτικά φυλαγμένα μυστικά της αστικής τάξης. Εισήγαγε συγκρούσεις αμφισβητώντας τις κοινωνικές υποθέσεις σε ένα ρεαλιστικό σκηνικό της μεσαίας τάξης, δημιουργώντας τις αφηγήσεις του με ξεκάθαρο διάλογο και σχολαστική προσοχή στη λεπτομέρεια.
Αναμφίβολα, ο Ίψεν κέρδισε μια διαρκή θέση στην ιστορία, που συχνά παρομοιάζεται με τον Ουίλιαμ Σαίξπηρ ως έναν από τους μεγαλύτερους θεατρικούς συγγραφείς. Η Διεθνής Αστρονομική Ένωση μάλιστα έδωσε το όνομά του σε έναν αστεροειδή.
Ανάμεσα στα έργα του που παίζονται παγκοσμίως, ξεχωρίζει το “Κουκλόσπιτο“, που απεικονίζει κυρίως την πρωτοφανή πράξη της Νόρα να εγκαταλείψει τον σύζυγό της και τα παιδιά της το 1879 – μια πρωτοποριακή στιγμή για το φύλο. Η Νόρα, από την οπτική του Ίψεν, συμβολίζει τον αγώνα των γυναικών για απελευθέρωση και ισότητα, όπως αναγνωρίζεται από την UNESCO.
Η ιδιοφυΐα του Ίψεν έγκειται στη βαθιά κατανόηση των ανθρώπινων αδυναμιών και δυνατοτήτων, μια ιδιότητα που έχει εμπνεύσει λογοτεχνικούς γίγαντες όπως ο Τζέιμς Τζόις, ο Τζορτζ Μπέρναρντ Σο, ο Όσκαρ Ουάιλντ και ο Γιουτζίν Ο’ Νιλ.
Ο Χένρικ Ίψεν στον «εχθρό του λαού»: Πολεμάμε για την αλήθεια γι’ αυτό είμαστε μόνοι μας…
25 αποφθέγματα του Χένρικ Ίψεν:
- Ο πιο δυνατός άνθρωπος στον κόσμο είναι αυτός που στέκεται μοναχότερος.
- Τα χρήματα μπορεί να είναι ο φλοιός πολλών πραγμάτων αλλά όχι ο πυρήνας. Σου φέρνει φαγητό, αλλά όχι όρεξη. Ιατρική, αλλά όχι υγεία. Γνωριμίες, αλλά όχι φίλους. Υπηρέτες, αλλά όχι εμπιστοσύνη. Μέρες χαράς, αλλά όχι ειρήνης ή ευτυχίας.
- Όλη μας η ύπαρξη δεν είναι παρά ένας αγώνας ενάντια στις σκοτεινές δυνάμεις μέσα μας.
- Χίλιες λέξεις δεν θα αφήσουν τόσο βαθιά εντύπωση όσο μια πράξη.
- Είναι αδικαιολόγητο για τους επιστήμονες να βασανίζουν ζώα. Ας κάνουν τα πειράματά τους σε δημοσιογράφους και πολιτικούς.
- Υπάρχει πάντα ένας κίνδυνος να είσαι ζωντανός, και αν είσαι πιο ζωντανός, υπάρχει μεγαλύτερος κίνδυνος.
- Μια γυναίκα δεν μπορεί να είναι ο εαυτός της στην κοινωνία του σήμερα, που είναι μια αποκλειστικά ανδρική κοινωνία, με νόμους που πλαισιώνονται από άνδρες και με δικαστικό σύστημα που κρίνει τη γυναικεία συμπεριφορά από αντρική σκοπιά.
- Η πλειοψηφία δεν έχει ποτέ το δίκιο με το μέρος της. Ποτέ, λέω! Αυτό είναι ένα από αυτά τα κοινωνικά ψέματα ενάντια στα οποία ένας ανεξάρτητος, έξυπνος άνθρωπος πρέπει να κάνει πόλεμο. Ποιος είναι αυτός που αποτελεί την πλειοψηφία του πληθυσμού μιας χώρας; Είναι ο έξυπνος λαός ή ο ανόητος;
- Δεν φαντάζομαι ότι θα αμφισβητήσετε το γεγονός ότι αυτή τη στιγμή οι ανόητοι άνθρωποι είναι στην απόλυτη συντριπτική πλειοψηφία σε όλο τον κόσμο.
- Το πνεύμα της αλήθειας και το πνεύμα της ελευθερίας – είναι οι πυλώνες της κοινωνίας.
- Το κόστος της διατήρησης των φίλων δεν έγκειται στο τι κάνει κανείς γι ‘αυτούς, αλλά στο τι δεν κάνει κάποιος, από σεβασμό γι’ αυτούς.
- Αν αμφιβάλλεις για τον εαυτό σου, τότε στέκεσαι πράγματι σε σαθρό έδαφος.
- Τίποτα δεν είναι αδύνατο όταν κάποιος επιθυμεί με αδάμαστη θέληση.
- Ποιο είναι το πρώτο καθήκον ενός άντρα; Η απάντηση είναι σύντομη: Να είναι ο εαυτός του.
- Ο πιο επικίνδυνος εχθρός της αλήθειας και της ελευθερίας ανάμεσά μας είναι η συμπαγής πλειοψηφία.
- Το να ζεις είναι να πολεμάς με τα τρολ.
- Ο δυνατός πρέπει να μάθει να είναι μόνος.
- Δεν είμαι πλέον διατεθειμένος να δεχτώ αυτά που λένε οι άνθρωποι και όσα γράφονται στα βιβλία. Πρέπει να σκεφτώ τα πράγματα μόνος μου και να προσπαθήσω να βρω τη δική μου απάντηση.
- Είχε δίκιο η πλειονότητα όταν στάθηκαν όταν σταυρώθηκε ο Ιησούς; Είχε δίκιο η πλειοψηφία όταν αρνήθηκε να πιστέψει ότι η γη κινείται γύρω από τον ήλιο και άφησε τον Γαλιλαίο να υποκύψει σαν σκύλος; Χρειάζονται πενήντα χρόνια για να έχει δίκιο η πλειοψηφία. Η πλειοψηφία δεν έχει ποτέ δίκιο παρά μόνο όταν πράττει σωστά.
- Τους φίλους πρέπει να τους φοβόμαστε, όχι τόσο για αυτά που μας κάνουν να κάνουμε όσο για αυτά που μας εμποδίζουν να κάνουμε.
- Το πνεύμα της αλήθειας και το πνεύμα της ελευθερίας – είναι οι πυλώνες της κοινωνίας.
- Το κόστος της διατήρησης φίλων δεν έγκειται στο τι κάνει κανείς γι ‘αυτούς, αλλά στο τι δεν κάνει κάποιος, από σεβασμό γι’ αυτούς.
- Αλλά σχεδόν νομίζω ότι είμαστε όλοι μας φαντάσματα. Δεν είναι μόνο αυτό που κληρονομήσαμε από τον πατέρα και τη μητέρα μας που «περπατάει» μέσα μας. Είναι κάθε λογής νεκρές ιδέες, άψυχες παλιές πεποιθήσεις, και ούτω καθεξής. Δεν έχουν ζωντάνια, αλλά προσκολλώνται πάνω μας το ίδιο και δεν μπορούμε να τα αποτινάξουμε. Κάθε φορά που παίρνω μια εφημερίδα, φαίνεται να βλέπω φαντάσματα να γλιστρούν ανάμεσα στις γραμμές.
- Οι άνθρωποι που δεν ξέρουν πώς να διατηρούνται υγιείς πρέπει να έχουν την ευπρέπεια να θάβονται και να μην χάνουν χρόνο για αυτό.
- Ένα πάρτι είναι σαν μια μηχανή λουκάνικων, αλέθει όλα τα είδη των κεφαλιών μαζί στο ίδιο μπαλόνι.
Eρρίκος Ίψεν: Τα έργα του ως χαραμάδες προς την πραγματικότητα
