O Aντώνης Μυριαγκός μιλάει στη Lavart με αφορμή τους “Πέρσες”

Έχει πάρει μέρος σε πλήθος θεατρικών παραγωγών, που ακολούθησαν περιοδεία στο εξωτερικό, στο πλευρό του Θόδωρου Τερζόπουλου, πιστεύει πως πρέπει να ζούμε το τώρα στο 100 % χωρίς υπεκφυγές, ενώ το φετινό καλοκαίρι συστήνεται ξανά στο κοινό ως Ξέρξης, πρωταγωνιστώντας στην περσινή επιτυχία του ΘΟΚ, Πέρσες, σε σκηνοθεσία Άρη Μπινιάρη. Μαζί μας ο Αντώνης Μυριαγκός!

Ευγενία Θεοδωρίδου (Lavart) – Αντώνη, οι Πέρσες, η παράσταση στην οποία πρωταγωνιστείς, επανέρχεται το φετινό καλοκαίρι και, μάλιστα, έχετε μπροστά σας μια μεγάλη περιοδεία σε Ελλάδα και Κύπρο. Αλήθεια, τι «τρέχει» στο μυαλό σου λίγο πριν την κάθε θεατρική πρεμιέρα;

Aντώνης Μυριαγκός – Κοίτα, νομίζω δεν πρόκειται για κάτι πολύ διαφορετικό από αυτό που έχει συνηθίσει να σκέφτεται ο κάθε ηθοποιός. Έχει να κάνει με τη φύση της δουλειάς μας, με αυτήν την τόσο γρήγορη εναλλαγή των συνθηκών. Πόσο μάλλον όταν μιλάμε για μια δουλειά η οποία έχει συστηθεί στο κοινό και κουβαλά μαζί της μια επιτυχία. Αυτό που ξέρω, τόσο από τη δική μου εμπειρία όσο και από συναδέλφων μου, είναι ότι εκείνες τις μέρες, που η πρεμιέρα βρίσκεται προ των πυλών, διακατέχεσαι από μια γλυκιά αδημονία, ένα δημιουργικό στρες που σε κρατάει ζωντανό.Ευγενία Θεοδωρίδου (Lavart) – Αυτά τα συναισθήματα μπορεί να αλλάξουν αν πρόκειται να παίξετε σε χώρους που κουβαλούν μια ιστορία, όπως είναι για παράδειγμα, η Επίδαυρος;

Aντώνης Μυριαγκός – Η τύχη του να συμμετέχει κάποιος σε μια παράσταση που φιλοξενείται σε έναν αρχαιολογικό χώρο τέτοιου βεληνεκούς, είναι ανεκτίμητη. Και ενώ η ιδέα του αρχαίου θεάτρου μπορεί να φαντάζει δύσκολη για έναν υποκριτή, θεωρώ ότι δεν υπάρχει πιο καλά σχεδιασμένος χώρος για να προσαρμοστείς και να ερμηνεύσεις αβίαστα. Με το που πατάς το πόδι σου στην ορχήστρα συνειδητοποιείς πόση ζεστασιά κρύβει αυτός ο χώρος. Δε θα μπορούσα, βέβαια, να αγνοήσω το γεγονός ότι υπάρχει ένα ενδόμυχο δέος, καθώς το ιστορικό φορτίο είναι μεγάλο. Απλώς, κατά την γνώμη μου, αυτό το συναίσθημα συγκίνησης και δέους αφορά περισσότερο τον θεατή και λιγότερο τον ηθοποιό.

Ευγενία Θεοδωρίδου (Lavart) – Η παράσταση προτείνει μια ζωντανή σύνθεση ποιητικού λόγου, μουσικής και θεατρικής δράσης. Εξήγησε μας, τι ακριβώς σημαίνει αυτό και πως εκφράζεται επί σκηνής;

Aντώνης Μυριαγκός – Ο Άρης Μπινιάρης, ο οποίος σκηνοθετεί την παράσταση, λόγω της μουσικής του καταγωγής, έχει δώσει στην παράσταση ένα πολύ μεγάλο προτέρημα – κατ’ εμέ –, επενδύοντας στη μουσική. Έχει φροντίσει, δηλαδή, να φτιάξει ένα ιδιαίτερο «τοπίο» για μας τους ηθοποιούς με μελοποιημένα χωρικά αλλά και μουσική φρασεολογία. Για παράδειγμα, μέσα από τη δόνηση των τυμπάνων ή την επανάληψη κάποιων χωρικών δημιουργείται μια ενεργειακή δίνη, που χαρακτηρίζει την παράσταση. Υπάρχει, λοιπόν, ένα πολύ στιβαρό πλαίσιο, σύμφωνα με το οποίο οι ηθοποιοί οφείλουν να φέρουν εις πέρας την αποστολή τους, ερμηνεύοντας το κομμάτι τους. Αυτή είναι, αν θες, και η ιδιαιτερότητα της δικής μας παράστασης: η ιδιαίτερη συνθήκη της μουσικής, η οποία πυροδοτεί το συγκεκριμένο θεατρικό δρώμενο.

Ευγενία Θεοδωρίδου (Lavart) – Σε μια τεταμένη εποχή για τη χώρα, που τα σενάρια περί πολέμου συζητώνται έντονα, θεωρώ πως το αντιπολεμικό μήνυμα του έργου έρχεται να επηρεάσει συνειδήσεις και να διαμορφώσει εκ νέου τα δεδομένα στη σκέψη. Συμφωνείς;

Aντώνης Μυριαγκός –  Μιλώντας ειλικρινά, είμαι της άποψης ότι, εν τέλει, η τέχνη δεν μπόρεσε ποτέ να μετατοπίσει πολύ ισχυρά τη συνείδηση του κόσμου. Δεν έχει αλλάξει η ανθρωπότητα. Το μόνο που επιτυγχάνουν οι διάφορες τέχνες, και ειδικότερα το θέατρο, είναι να απαλύνουν στιγμιαία κάποια πράγματα, τα οποία ίσως μακροπρόθεσμα να αλλάζουν. Πιστεύω πως είναι πολύ λιγότερη η δυναμική της τέχνης σε σχέση με αυτό που θα θέλαμε να φανταζόμαστε. Στην περίπτωση μας, είναι ξεκάθαρος ο συσχετισμός του έργου με το σήμερα, αναδεικνύοντας τόσο τον επίκαιρο χαρακτήρα του όσο και την κρυφή δόση ειρωνείας, που φανερώνει ότι η ιστορία επαναλαμβάνεται. Αν παρατηρήσουμε προσεκτικά, θα διαπιστώσουμε ότι η αλαζονεία που συναντάται στον Ξέρξη, είναι χαρακτηριστικό πολλών σημερινών πολιτικών. Αντίστοιχα, ο μακροσκελής κατάλογος νεκρών που ειπώνεται στην τελευταία σκηνή ως φόρος τιμής για τους νεκρούς που χάνονται ανά τους αιώνες, παρουσιάζει ομοιότητες με την δραματική κατάσταση που επικρατεί στις ελληνικές θάλασσες και τον ατελείωτο κατάλογο νεκρών μεταναστών που σχηματίζεται.

Ευγενία Θεοδωρίδου (Lavart) – Ο Ξέρξης, τον οποίο ενσαρκώνεις, υποκινούμενος από την ορμή του νεαρού της ηλικίας αλλά και την εμμονή του για εκδίκηση, οδηγείται στην καταστροφή. Θεωρείς ότι στην περίπτωση της ύβρεως υφίσταται και στις μέρες μας θεία δίκη ή συμπαντική δικαιοσύνη;

Aντώνης Μυριαγκός – Δεν μπορώ να απαντήσω με σιγουριά σε αυτό το ερώτημα. Υπήρξαν προσωπικότητες στη νεότερη ιστορία σαν τον Χίτλερ, ας πούμε, οι οποίες παρόλο που δεν είχαν κανέναν ηθικό φραγμό, ευνοήθηκαν πολύ από τις συνθήκες, ώστε να αναπτύξουν και να εφαρμόσουν το έργο τους. Ακόμη και ο Ξέρξης, αν το δούμε δραματουργικά, δεν είναι μια ξεκάθαρη περίπτωση τραγικού ήρωα. Έχει φτάσει σε τέτοιο επίπεδο αλαζονείας, που δεν γίνεται τελείως κατανοητό, αν έχει όντως μετανοήσει. Αυτό που γίνεται σαφές από το κείμενο είναι ότι αποδομείται, ότι χάνει τα λογικά του χτυπημένος από τη μανία και οδηγείται στην καταστροφή. Ίσως νομοτελειακά με έναν τρόπο όλα τα πράγματα να παίρνουν τη θέση που τους αρμόζει.Ευγενία Θεοδωρίδου (Lavart) – Πόσο εύκολο είναι, κατά την γνώμη σου, να βιωθεί από τον μέσο θεατή το «τραγικό» στοιχείο, όπως το συνέλαβαν οι αρχαίοι Έλληνες;

Aντώνης Μυριαγκός – Κοίτα, επειδή δεν έχουμε ακριβή δείγματα δραματοποίησης των έργων τα αρχαία χρόνια, αλλά έχουμε στα χέρια μας μόνο τα κείμενα της εποχής, αυτό που μπορώ εγώ να καταλάβω είναι η αντιστοιχία με το σήμερα, η οποία προσδίδει στα έργα αυτά διαχρονική ταυτότητα. Ουσιαστικά, δεν μιλάμε για εποχές, καταστάσεις και πρόσωπα, αλλά για την ίδια τη δομή της ύπαρξης του ανθρώπου, η οποία, όπως φαίνεται, δεν έχει αλλάξει κατά πολύ.

Ευγενία Θεοδωρίδου (Lavart) – Αντώνη, στο παρελθόν έχεις συνεργαστεί πολλάκις με τον καταξιωμένο σκηνοθέτη Θόδωρο Τερζόπουλο, εντός αλλά και εκτός συνόρων, με αποκορύφωμα την παρουσίαση της Αντιγόνης του Σοφοκλή στις ΗΠΑ. Τι σου δίδαξε αυτή σου η εμπειρία;

Aντώνης Μυριαγκός – Ήταν, στ’ αλήθεια, μια πολύ ξεχωριστή εμπειρία! Κάθε φορά που μου δίνεται η ευκαιρία να κάνω ένα τέτοιο ταξίδι, ειδικά όταν πρόκειται να δουλέψω με ξένους συναδέλφους σε μια άλλη γλώσσα και να μείνω 3 ή 4 μήνες εκεί, είμαι πολύ χαρούμενος κα έτοιμος να διδαχθώ πολλά. Μαθαίνεις σαν ηθοποιός να προσαρμόζεσαι αλλά και να βλέπεις τα πράγματα πιο ανοιχτά, μακριά από την κοντόφθαλμη λογική των τοπικιστικών συνόρων, που σε απωθούν από οτιδήποτε διαφορετικό. Στο εξωτερικό έμαθα πως είναι να κάνεις εσύ το βήμα να πλησιάσεις τον άλλον, να μπαίνεις εσύ στη θέση του και να προσπαθείς να τον κατανοήσεις χωρίς ίχνος εγωισμού. Οι αλήθειες, άλλωστε, των ανθρώπων είναι κοινές, αυτό που αλλάζει είναι οι δρόμοι. Τις ίδιες ανησυχίες με τον Έλληνα ηθοποιό έχει και ο Αμερικανός, και ο Γάλλος, και ο Κινέζος. Απλώς, αλλάζει το πλαίσιο μέσα στο οποίο εκφράζονται αυτές οι ανησυχίες, διότι σε κάποιες χώρες με πιο δυνατή παράδοση στην αγορά του θεάτρου τα πράγματα είναι καλύτερα θεσμοθετημένα και παρέχονται οι κατάλληλες δομές.

Ευγενία Θεοδωρίδου (Lavart) – Γενικά, πάντως, δεν είναι διαδεδομένο στην Ελλάδα να γίνονται συνεργασίες στο εξωτερικό, δεν δίνεται η ευκαιρία στους ηθοποιούς.

Aντώνης Μυριαγκός – Ναι, πράγματι. Ο Τερζόπουλος, όμως, είναι ένας σκηνοθέτης που έχει αυτό το χαρακτηριστικό. Το θέατρο «Άττις» είναι δομημένο με τέτοιο τρόπο, ώστε να έχει συνεχώς στραμμένο το βλέμμα του έξω. Έτσι πρωτοσυστήθηκε κιόλας στον κόσμο, μέσα από παραγωγές που ταξίδευαν ανά τον κόσμο, προάγοντας το οικουμενικό θέατρο. Ήταν πολύ σημαντικό για μένα το γεγονός ότι μου δόθηκε η δυνατότητα ν συμμετέχω σε τέτοιου είδους παραγωγές.

Ευγενία Θεοδωρίδου (Lavart) – Η μία σου αδερφή, η Καλλιρρόη Μυριαγκού, είναι εξίσου επιτυχημένη ηθοποιός, ενώ η άλλη αδερφή σου ασχολείται με την ενδυματολογία. Υπήρξε κάποιο κοινό οικογενειακό ερέθισμα που σας ώθησε προς τον καλλιτεχνικό χώρο;

Aντώνης Μυριαγκός –  Όχι, δεν θα το ‘λέγα. Νομίζω, ήταν θέμα συγκυριών περισσότερο. Κανείς από την οικογένεια μας δεν ασκούσε τέτοιο επάγγελμα. Η καταγωγή μας είναι καθαρά ναυτική, από τη μεριά του πατέρα μου, ενώ η οικογένεια της μητέρας μου ήταν πρόσφυγες από την Μικρά Ασία. Σίγουρα, κάποιο πολιτιστικό ερέθισμα μπορεί να μεταλαμπαδεύτηκε, αλλά δεν υπήρχε σαφής καλλιτεχνική παράδοση. Και εδώ που τα λέμε, κανείς δεν ξέρει αν και η δική μας θα συνεχιστεί.

Ευγενία Θεοδωρίδου (Lavart) – Τα τελευταία χρόνια, επικρατεί μια άτυπη διένεξη στη χώρα σχετικά με το ζήτημα της μετανάστευσης, ειδικότερα των νέων ανθρώπων. Έχοντας ζήσει τα παιδικά σου χρόνια στον Καναδά, λόγω της μετανάστευσης των γονιών σου, τι άποψη έχεις πάνω στο θέμα;

Aντώνης Μυριαγκός – Το ζήτημα είναι πολύ υποκειμενικό. Εγώ, ως πατέρας δύο παιδιών, υπάρχουν πολλές φορές που σκέφτομαι ποιες είναι οι δυνατότητες που θα δοθούν αύριο – μεθαύριο στα παιδιά μου, λαμβάνοντας υπόψη τα προβλήματα που αντιμετωπίζει η χώρα. Απ’ την άλλη, κανείς δεν σου διαβεβαιώνει ότι, ακόμη κι αν έχουν την καλύτερη δουλειά σε μια χώρα του εξωτερικού, θα είναι ευτυχισμένα. Οπότε κάθε φορά που τίθεται αυτή η κουβέντα, νιώθω διχασμένος και δεν ξέρω τι να απαντήσω. Παρ’ όλα αυτά, νομίζω ότι καταλήγω, πως το πιο σημαντικό, τελικά, είναι να είσαι εδώ, να ζεις το τώρα χωρίς να υπεκφεύγεις, ζητώντας κάτι διαφορετικό. Γιατί, μοιραία, δημιουργείς ψευδαισθήσεις και στήνεις μια πλασματική ζωή, που μπορεί να μην αποκτήσεις ποτέ. Πρέπει να επιμένουμε και να είμαστε 100 % στο σήμερα, ούτως ώστε να έχουμε και μέλλον σαν κοινωνία. Το σίγουρο είναι ότι η Ελλάδα είναι μια χώρα με τεράστια ομορφιά και πολύ ωραίους ανθρώπους. Αν έχει ταξιδέψει κανείς και έχει δει πως ζει ο κόσμος σε μεγάλες αστικές πόλεις του εξωτερικού, τότε πιστεύω συνειδητοποιεί ότι η χώρα μας προσφέρει ακόμη περιθώριο αναπνοής. Κι ας φαίνονται όλα κατεδαφισμένα. Κι ας έχει κλονιστεί η σχέση πολίτη – κράτους. Καμιά φορά η αργή ανάπτυξη μιας χώρας μπορεί να αποτελέσει προτέρημα για τον άνθρωπο.

Συνέντευξη: Ευγενία Θεοδωρίδου (Lavart)