Ισμήνη Μπαλαλέ (Lavart) – Ποιος είναι ο Μελαχρινός. Αν είχατε την ευκαιρία να ξανασυστηθείτε στο κοινό σας με μία αγαπημένη σας φράση από κάποιο θεατρικό έργο, ποια θα ήταν αυτή;
Μελαχρινός Βελέτζας – «Το τριαντάφυλλο κι αλλιώς να ονομαζότανε το ίδιο δε θα μύριζε γλυκά;» Είναι μία φράση από το Όπως σας αρέσει του Σαίξπηρ. Το μικρό μου όνομα είναι Μελαχρινός, αλλά μελαχρινός δεν είμαι. Αυτό συνήθως ξενίζει τους γύρω μου. Είναι μία πραγματικότητα που από πολύ μικρή ηλικία με έκανε να συνειδητοποιήσω πως οι τίτλοι και τα ονόματα και κατ’ επέκταση οι ταμπέλες μικρή σημασία έχουν. Ενδιαφέρον έχει αυτό που φέρει κανείς μέσα του, αυτό που τον κινητοποιεί και το οποίο πολλές φορές μπορεί να εκκινεί από διαφορετικές αφετηρίες. Κι έχει ενδιαφέρον γιατί το τι κουβαλάμε μέσα μας δεν μπορεί να το κρίνει κανείς. Στο Lemon συνυπάρχουν το θέατρο, η μουσική (πιάνο) και οι ακαδημαϊκές μου σπουδές στον τομέα της πολιτιστικής διαχείρισης και καλλιτεχνικής παραγωγής δημιουργώντας έτσι ένα πολυσυλλεκτικό ταξίδι ανάμεσα στη στεριά και τη θάλασσα με πρωτότυπες παραστάσεις και κυρίως πραγματώνοντας το όραμά μου για μία θεατρική παραγωγή με πραγματικά ανεξάρτητο χαρακτήρα.
Ισμήνη Μπαλαλέ (Lavart) – Ένα θεατρικό έργο με ένα τόνο διαφορετικό και ιδιαίτερο, ένα site-specific έργο. Ένα έργο που οι θεατές δεν θα έχουν μαζί τους τα κινητά τους. Μιλήστε μας για το Lemon. Τι να περιμένει και τι όχι ο θεατής.
Μελαχρινός Βελέτζας – Το Lemon είναι κάτι παραπάνω από μία παράσταση. Ένα έργο που έρχεται σε διάλογο με τον κάθε φορά διαφορετικό τόπο όπου παρουσιάζεται: εν πλω και με φυσικό φως ανάμεσα στη Σαντορίνη και τη Θηρασιά, σε αγκυροβολημένο καράβι στην Αντίπαρο και τον Πόρο, σ’ ένα λιμενοβραχίονα στο Λουτράκι, σ’ ένα καρνάγιο στο Λαύριο, σ’ ένα κτήμα λεμονιών στο Γαλατά Τροιζηνίας και προσφάτως για 42 sold-out (με απόλυτους αριθμούς) παραστάσεις στην αίθουσα χορού του εγκαταλελειμμένου ιστορικού ξενοδοχείου Μπάγκειον στο κέντρο της Αθήνας. Αυτό το ερευνητικό ταξίδι εμπλουτίζεται τόσο με μία παράλληλη φωτογραφική έκθεση όπου αποτυπώνονται αυτοί οι πρωτότυποι προορισμοί όσο και η δράση #theatroxwriskinito – Ενεργοποιήστε τις αισθήσεις σας. Έχουμε δημιουργήσει ένα εικαστικό spot, το οποίο και τοποθετούμε έξω από τη θεατρική αίθουσα. Λειτουργεί ως μία γκαρνταρόμπα κινητών. Εκεί, οι θεατές έχουν την επιλογή να αφήσουν το κινητό τους με ασφάλεια σε άτομο της παραγωγής, το οποίο με τη σειρά του το τοποθετεί σε αυτό το spot μέσα σε αεροστεγές σακουλάκι δίνοντας στον κάτοχο το αντίστοιχο νούμερο με το οποίο θα του επιστραφεί το κινητό μετά το τέλος της παράστασης. Τα πρώτα κινητά που τοποθετούνται εκεί είναι το δικό μου και του συναδέλφου μου επί σκηνής Γιώργου Δρίβα. Το ζητούμενο είναι να ενεργοποιήσουμε τις αισθήσεις μας σεβόμενοι το ‘εδώ και τώρα’ και την ατμόσφαιρα της θεατρικής συνθήκης. Όλα τα παραπάνω αντανακλούν το πώς αντιλαμβάνομαι το θέατρο: ως συνάντηση όπου η φαντασία και η δημιουργικότητα περιβάλλονται από σεβασμό ανάμεσα σε όλους όσοι θα βρεθούν σε αυτό το ταξίδι.
Ισμήνη Μπαλαλέ (Lavart) – «Κανείς δεν είναι ξεγραμμένος άμα έχει έτοιμη μία καλή ιστορία και κάποιον για να του την διηγηθεί». Μία φράση του ήρωα 1900 που είναι άμεσα συνδεδεμένη με τις απαντήσεις που δίνετε. Ποιο είναι το κοινωνικό μήνυμα που κρύβεται από πίσω;
Μελαχρινός Βελέτζας – Διάλεξα αυτό το έργο γι’ αυτήν του ακριβώς τη φράση, η οποία μίλησε βαθιά μέσα μου. Πρώτα στην καρδιά και μετά στο μυαλό. Ήθελα να δημιουργήσω τη συνθήκη μιας ανεξάρτητης παραγωγής και μιας παράστασης, όπου θα επιστρέφαμε στα βασικά της θεατρικής πράξης με λιτότητα και απλότητα: χρειαζόμαστε μία καλή ιστορία και θεατές για να την παρακολουθήσουν. Τότε, αν ο συνδυασμός αυτός λειτουργήσει, ίσως πράγματι να μην είσαι ξεγραμμένος. Η πορεία του Lemon ως τώρα συνάντησε τη φράση του ήρωα δημιουργώντας μία ενδιαφέρουσα συνάντηση ανάμεσα στο θέατρο και την πραγματικότητα. Είναι δε χαρακτηριστικό παράδειγμα παράστασης που αναδείχθηκε από στόμα σε στόμα στην Αθήνα φθάνοντας τους 4.500 θεατές μέσα σε 4 μήνες. Κανείς λοιπόν δεν είναι ξεγραμμένος άμα πιστεύει σε αυτό που κάνει και αν επιμείνει παρά τις δεδομένες δυσκολίες και αντιξοότητες. Τότε, ο χρόνος γίνεται σύμμαχός του.
Ισμήνη Μπαλαλέ (Lavart) – Ποιοι είναι οι Experimento. Πώς ξεκίνησε αυτή η ομάδα;
Μελαχρινός Βελέτζας – Είναι μια ιδέα που είχα χρόνια στο μυαλό μου. Η δημιουργία ενός ανοικτού δικτύου καλλιτεχνικής έρευνας και παραγωγής, που θα μου επέτρεπε να κάνω έργα που πραγματικά θα αφορούν τους καλλιτέχνες που τα προτείνουν και τους θεατές. Ως φιλοσοφία, προσεγγίζω την πραγματικότητα από την ανάποδη για να επαναπροσδιορίσω στη συνέχεια την ίδια την πραγματικότητα: για παράδειγμα, το Lemon παρουσιάζεται πάνω σε καράβια. Αυτά τα καράβια έχουμε συνηθίσει να μεταφέρουν αυτοκίνητα και ανθρώπους από το ένα λιμάνι στο άλλο. Κι όμως, τι πιο φυσικό για την ιστορία του σπουδαιότερου πιανίστα του Ωκεανού που γεννήθηκε πάνω σ’ ένα καράβι και πέθανε σε αυτό, από το να παρουσιαστεί πάνω σε καράβι; Άλλωστε, θέατρο υπάρχει όπου υπάρχουν θεατές. Αρκεί να υπάρχει οργανικός λόγος που επιλέγεται ο συγκεκριμένος κάθε φορά χώρος.
Ισμήνη Μπαλαλέ (Lavart) – Κάθε παράσταση διαφοροποιείται ανάλογα με τους εκάστοτε θεατές; Πολλές θέσεις θέλουν την έννοια του κοινού να εκπίπτει καθώς δεν μιλάμε για μία μάζα χωρίς ιδιαίτερη άποψη. Ενστερνίζεστε αυτή την άποψη;
Μελαχρινός Βελέτζας – Κάθε παράσταση διαφοροποιείται έτσι κι αλλιώς. Γιατί κάθε φορά ο χώρος και ο χρόνος είναι διαφορετικός. Στον κινηματογράφο αυτό δε συμβαίνει τόσο, επειδή η ερμηνεία είναι παγιωμένη και καταγεγραμμένη. Διαφοροποιείται μόνο η πρόσληψη από τη μεριά του θεατή. Στο θέατρο, η έννοια του κοινού είναι λανθασμένη καθώς μιλάμε για διαφορετικούς ανθρώπους με διαφορετικές προσλαμβάνουσες. Το μόνο πραγματικά κοινό που υπάρχει είναι το ό,τι διαφορετικοί μεταξύ τους άνθρωποι βρίσκονται όλοι μαζί εκείνη τη στιγμή ως θεατές στον ίδιο χώρο για να παρακολουθήσουν την παράσταση. Από εκεί και πέρα αυτό που υπάρχει είναι αποχρώσεις και διαφοροποιήσεις στις οποίες δε χωράνε αστέρια αξιολόγησης και η έννοια της κριτικής, τα οποία και βλάπτουν τη δημιουργία ενός υγιούς καλλιτεχνικού διαλόγου. Άλλωστε, η ομογενοποίηση και η μαζικότητα έχει ιδιαίτερους κινδύνους αφού καταπνίγει την ατομική έκφραση και τη δυνατότητα διαφοροποίησης του ανθρώπου από άνθρωπο. Η φύση του ανθρώπου είναι να είναι διαφορετικός και όχι ίδιος με τους άλλους.
Ισμήνη Μπαλαλέ (Lavart) – Ποιες ήταν οι πρώτες αντιδράσεις του κόσμου σχετικά με το πρότζεκτ σας;
Μελαχρινός Βελέτζας – Αναγνωρίζει την ειλικρίνεια της καλλιτεχνικής πρόθεσης αυτού του ταξιδιού και τον ιδιαίτερο τρόπο που γίνεται –που δεν είναι συνηθισμένος. Για παράδειγμα, ένας τρόπος να επικοινωνήσουμε αυτή την παράσταση είναι πως εγκαταλείπουμε λεμόνια με δεμένες πάνω τους φράσεις του έργου στους δρόμους των περιοχών όπου παίζουμε. Όπως ακριβώς συνέβη και με τον 1900 που τον εγκατέλειψαν μέσα σε μία κούτα με λεμόνια πάνω στο πιάνο με την ουρά. Επικοινωνούμε λοιπόν το έργο με το ίδιο το έργο: το Lemon μ’ ένα λεμόνι. Ο χειροποίητος χαρακτήρας με τον οποίο προτείνουμε τα πράγματα σε αυτό το ταξίδι είναι κάτι που αγκαλιάζει ο κόσμος. Μία διαφορετική προσέγγιση με ουσία και όχι για το εφέ.
Ισμήνη Μπαλαλέ (Lavart) – Ο 1900 νιώθει την απόλυτη ελευθερία παρά το γεγονός πως δεν κατεβαίνει ποτέ από το πλοίο. Αποτελεί το έργο μία αλληγορία της σημερινής ζωής που ο άνθρωπος ακολουθεί ένα γνώριμο δρόμο λόγω του φόβου προς το διαφορετικό;
Μελαχρινός Βελέτζας – «Εσύ φοβάσαι να κατέβεις από το πλοίο που γεννήθηκες;» Αυτό είναι το βασικό υπαρξιακό ερώτημα που αναδεικνύεται στο έργο μέσα από την καίρια διασκευή της Γεωργίας Τσαγκαράκη στο ποιητικό θεατρικό μονόλογο Novecento του Alessandro Baricco. Έχουμε την τάση να μένουμε σε ό,τι μας είναι οικείο. Γιατί εκεί νιώθουμε ασφάλεια. Το πιάνο-μήτρα του ήρωα είναι ο ζωτικός του χώρος κι εκεί μέσα μεγαλουργεί. Ο Baricco πολύ έξυπνα μέσα στο κείμενο μπερδεύει τα σταθερά σημεία του ήρωα: «μετά από 32 ολόκληρα χρόνια στη θάλασσα θα κατέβαινα στη στεριά. Για να δω τη θάλασσα.» Δεν πιστεύω στις σταθερές καθώς θεωρώ πως διαρκώς εξελισσόμαστε. Αυτή είναι η μόνη μας σταθερά: το ό,τι αλλάζουμε. Έχει σημασία λοιπόν να αφηνόμαστε στη ροή των πραγμάτων εμπιστευόμενοι τις δυνατότητές μας και τη σχέση μας με τους γύρω μας. Αυτό σίγουρα θα μας κάνει διαφορετικούς και δε θα είμαστε πλέον οι ίδιοι.
Ισμήνη Μπαλαλέ (Lavart) – Ποιες είναι οι ομοιότητες που εντοπίζετε στην εποχή που αναφέρεται το Lemon και στο σήμερα;
Μελαχρινός Βελέτζας – Το υπαρξιακό ερώτημα νομίζω πως παραμένει το ίδιο: «πού νιώθουμε ευτυχισμένοι;» Οι απαντήσεις συνδέονται με τις επιλογές που κάθε τόσο κάνουμε. Σίγουρα, στις αρχές του προηγούμενου αιώνα, οι επιλογές ήταν πολύ λιγότερες. Σήμερα, τα ερεθίσματα μέσω του διαδικτύου και του τρόπου που οι άνθρωποι ως icons πια επικοινωνούμε έχει διαφοροποιήσει τον τρόπο ζωής μας. Υπάρχει ωστόσο κάτι που παραμένει κοινό ακόμη: η βιολογική δυνατότητα και αντοχή του ανθρώπου απέναντι σε όλα αυτά. Πόση πληροφορία μπορούμε να αντέξουμε; Πόσες επιλογές μπορούμε πραγματικά να αξιολογήσουμε; Μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, οι άνθρωποι βάσει σχεδίου γαλουχήθηκαν μ’ έναν τρόπο ζωής όπου μπορούσαν να καταναλώνουν διαρκώς έχοντας αμέτρητες επιλογές. Η ευτυχία άρχισε να γίνεται μετρήσιμη και τα πλήκτρα απεριόριστα. Ο 1900 παίζει με 88 πλήκτρα. Αυτό του επιτρέπει να κάνει άπειρους συνδυασμούς. Με τη φαντασία του. Είναι περισσότερο ελεύθερος όντας περιορισμένος μέσα στο πιάνο του. Γιατί εστιάζει σ’ ένα πράγμα και πραγματικά το αγαπά.
Ισμήνη Μπαλαλέ (Lavart) – Το πιάνο αποτελεί κεντρικό σημείο στη ζωή του 1900 μα και στη δικιά σας. Τι άλλο σας συνδέει με τον ήρωα;
Μελαχρινός Βελέτζας – Ό,τι για τον 1900 είναι φυσικό για τους άλλους μπορεί να φαντάζει τρελό ή μη κανονικό. Αντιλαμβάνομαι τον κόσμο μου με έναν πολύ λιτό τρόπο που όμως πολλές φορές για τους άλλους φαίνεται σύνθετος. Όταν για παράδειγμα με ρωτούν με τι ασχολείσαι η απάντησή μου δίνεται με βάση το τι με απασχολεί εκείνη την χρονική περίοδο. Και δεν αγχώνομαι να έχω ή να πρέπει να αποδείξω την ύπαρξη μιας συγκεκριμένης ταυτότητας. Έτσι ξεκίνησα και το θέατρο μπαίνοντας απευθείας σε παράσταση και μην έχοντας παρακολουθήσει κάποια δραματική σχολή. Εμπιστευόμενος την αντίληψη και την εμπειρία από τα υπόλοιπα πεδία ενδιαφέροντός μου. Στη συνέχεια ήρθαν αρκετά σεμινάρια παράλληλα με τις παραστάσεις. Αυτή η προσέγγιση μου δίνει μεγάλη ελευθερία κινήσεων. Καθώς συνθέτω μία ταυτότητα καθαρά προσωπική που στηρίζεται σε δικές μου επιθυμίες και ανάγκες.
Ισμήνη Μπαλαλέ (Lavart) – Είναι ο σημερινός άνθρωπος ικανός να ζει για την τέχνη και να παραδίδεται πλήρως σε αυτήν;
Μελαχρινός Βελέτζας – Μόνο αν το επιλέξει. Πρέπει να παραδοθείς σε αυτή τη δυνατότητα και παράλληλα να την υποστηρίζεις με όλες σου τις δυνάμεις. Η τέχνη κατά τη γνώμη μου δεν έχει φασαρία και θορύβους. Έχει την ατμόσφαιρα ενός κοιμητηρίου ή μιας ερήμου. Μία ησυχία και ηρεμία, όπου εκεί πάνω αρχίζουν και αναπτύσσονται οι δυναμικές του καλλιτέχνη. Ζητούμενο λοιπόν είναι η αφαίρεση και η ησυχία. Για να επιτρέψουμε στους εαυτούς να είμαστε ανήσυχοι ως καλλιτέχνες.
Ισμήνη Μπαλαλέ (Lavart) – Τι να περιμένουμε από εσάς και από τους Experimento στο μέλλον;
Μελαχρινός Βελέτζας – Μετά την ολοκλήρωση των παραστάσεών μας στο Θέατρο Αυλαία, θα προχωρήσω στην αγορά ενός βαν με το οποίο θα αναβιώσουμε το παλιό μπουλούκι με σύγχρονους όρους: παραστάσεις σε μικρές πόλεις και χωριά με αυτή την παράσταση, πέρα από τις φεστιβαλικές παρουσίες μας. Μέσα στο βαν θα έχουμε όλο τον απαραίτητο ηχητικό και φωτιστικό εξοπλισμό μέχρι και καρέκλες που θα κουβαλάμε μ’ ένα επιπρόσθετο trailer. Μαζί μας θα έχουμε κινηματογραφιστή και φωτογράφο, οι οποίοι θα καταγράφουν το ταξίδι του Lemon ανάμεσα στη στεριά και τη θάλασσα. Μέσα από αυτή την καταγραφή, θα προκύψει ένα ντοκιμαντέρ με τίτλο «Θέατρο υπάρχει όπου υπάρχουν θεατές» όπου θα αποτυπώνεται η φιλοσοφία της καλλιτεχνικής παραγωγής που προτείνω καθώς και ο διάλογος ανάμεσα στο έργο και τους διαφορετικούς τόπους όπου θα ταξιδεύουμε. Το επόμενο διάστημα, θα ανακοινωθεί και η πλατφόρμα χρηματοδότησης αυτού του ντοκιμαντέρ απευθείας από τον κόσμο. Ένα ντοκιμαντέρ για το εγχείρημα μιας ανεξάρτητης παραγωγής που ξεκινά και καταλήγει στην έρευνα της ίδιας της θεατρικής πράξης.
Συνέντευξη: Ισμήνη Μπαλαλέ (Lavart)
Φωτογραφίες: Γιώργος Καπλανίδης & Δημήτρης Μανής
