Στην κεντρική σκηνή του θεάτρου Τόπος Αλλού, ανεβαίνει ένα από τα σημαντικότερα έργα της παγκόσμιας δραματουργίας, η “Έντα Γκάμπλερ” του Ερρίκου Ίψεν, σε σκηνοθεσία Νίκου Καμτσή. Στο πρωταγωνιστικό ρόλο, αυτόν της σκοτεινής και αμφιλεγόμενης ηρωίδας, Έντα Γκάμπλερ, συναντούμε την Μάνια Παπαδημητρίου, η οποία συνεργάζεται ξανά με τον σκηνοθέτη και το θέατρο Τόπος Αλλού, μετά την περσινή πετυχημένη παράσταση του Λουίτζι Πιραντέλο, “Απόψε Αυτοσχεδιάζουμε”. Αεικίνητη, καταξιωμένη και παθιασμένη με την τέχνη του θεάτρου, η Μάνια Παπαδημητρίου μιλά στη Lavart για το ρόλο της, για το κυνήγι της ευτυχίας και τους προσωπικούς μας δαίμονες.
Μαρία Καστανάρα (Lavart) – Η παράσταση «Έντα Γκάμπλερ» ανεβαίνει στο θέατρο Τόπος Αλλού, σε σκηνοθεσία του Νίκου Καμτσή. Δεν είναι η πρώτη φορά που ανεβαίνετε στην σκηνή του Τόπος Αλλού, ούτε και η πρώτη σας συνεργασία με τον σκηνοθέτη.
Μάνια Παπαδημητρίου – Συνεργάστηκα και πέρυσι με το θέατρο Τόπος Αλλού στο έργο του Πιραντέλλο και ήταν μια πολύ δημιουργική και ευχάριστη συνεργασία και με τον σκηνοθέτη και με τους ηθοποιούς που παίξαμε για πρώτη φορά μαζί. Είναι πολύ ωραίο να ξανασυνεργάζεσαι σε άλλο πλαίσιο με τους ίδιους ανθρώπους, γιατί σιγά σιγά βρίσκεις μαζί τους κοινό κώδικα κι αυτό είναι πάντα όμορφο στο θέατρο.
Μαρία Καστανάρα (Lavart) – Διαβάζοντας ή παρακολουθώντας για πρώτη φορά την «Έντα Γκάμπλερ», το αριστούργημα του Ίψεν, θυμάστε τις πρώτες σας σκέψεις και τα πρώτα συναισθήματα; Πόσο αυτά σας βοήθησαν στην προσέγγιση του ρόλου τώρα;
Μάνια Παπαδημητρίου – Η πρώτη φορά που είδα το έργο ήταν με την Ρούλα Πατεράκη στο ρόλο της Έντας. Ήταν μια πολύ δυνατή και ιδιαίτερη παράσταση. Θυμάμαι ότι η Εντα Γκάμπλερ ήταν σαν ένα στοιχειό. Μια μαύρη αεικίνητη φιγούρα που διαρκώς διεκδικούσε από τους άλλους κάτι που δεν μπορούσαν να της προσφέρουν. Ήταν πάρα πολύ ενδιαφέρον και τρομακτικό Ναι το σκέφτηκα πολλές φορές κατά την διάρκεια των προβών μας άλλα η δική μας προσέγγιση, δηλαδή η προσέγγιση του σκηνοθέτη μας, είναι διαφορετική. Είδα πολλές παραστάσεις στο διαδίκτυο. Εκείνη που μου άρεσε περισσότερο ήταν η προσέγγιση του Ιβο βαν Χοφε Μου φάνηκε πιο σύγχρονη και ενδιαφέρουσα.
Μαρία Καστανάρα (Lavart) – Η Έντα Γκάμπλερ διαφέρει από το σύνολο της κοινωνίας, τους κανόνες και τους καθωσπρεπισμούς της, αλλά, παρόλα αυτά, βλέπουμε ότι την ακολουθεί κάνοντας έναν συμβατικό γάμο. Πόσο μας απασχολεί σήμερα η κριτική της κοινωνίας και πόσο μπαίνουμε σε καλούπια, χωρίς ούτε καν να το συνειδητοποιούμε;
Μάνια Παπαδημητρίου – Η Εντα Γκαμπλερ διαφέρει από την κοινωνία, βέβαια, άλλα δεν έχει τη δύναμη να επιβάλει αυτή τη διαφορά και να την ακολουθήσει Παίζει με τα όρια που της θέτει η κοινωνία άλλα πάντα νοιάζεται, όπως λέει και η ίδια ,για το ” τί θα πεί ο κόσμος “. Αυτή είναι και η αχίλλειος πτέρνα της. Δεν μπορεί να ακολουθήσει το όνειρό της. Θέλει άλλα δεν μπορεί. Αυτό πιστεύω ότι την τρελαίνει.
Μαρία Καστανάρα (Lavart) – Η Έντα παλεύει συνεχώς με τους εσωτερικούς της δαίμονες, που δεν την αφήνουν να βρει την γαλήνη και την ευτυχία. Εσείς αντιμετωπίσατε σαν άνθρωπος ποτέ τέτοιους «δαίμονες»;
Μάνια Παπαδημητρίου – Ναι αντιμετώπισα κι εγώ και αντιμετωπίζω δαίμονες όπως πιστεύω και κάθε καλλιτέχνης. Γι αυτό εξάλλου γινόμαστε και καλλιτέχνες. Γιατί η σκηνή σου επιτρέπει να ζήσεις ένα κομμάτι ελευθερίας που μπορεί στη ζωή να μην είσαι ικανός να το ζήσεις. Κι ακόμα σου επιτρέπει να ξορκίζεις τους δαίμονες δηλαδή τους βαθύτερους φόβους σου
Μαρία Καστανάρα (Lavart) – Η Τέα Έλβστεντ σαν χαρακτήρας βρίσκεται στον αντίποδα της Έντα, μοιάζει σαν η μία να συμπληρώνει την άλλη στην δημιουργία του θηλυκού αρχέτυπου, όπως είχε καθοριστεί στο παρελθόν. Ποια είναι τα χαρακτηριστικά αυτά και των δύο που ακολουθούν και την σύγχρονη γυναίκα;
Μάνια Παπαδημητρίου – Η Τεα μοιάζει κάπως με τη Νόρα από το κουκλόσπιτο. Φεύγει ακολουθώντας το ιδανικό της και αδιαφορεί για το τι θα πει ο κόσμος. Όμως αυτό που ακολουθεί δεν είναι μόνο δικό της, δεν ανήκει μόνο σ αυτήν. Ανήκει και αλλού, δηλαδή στην Εντα και στην Ντιάνα. Κι ενώ το ξέρει το βλέπει καθαρά δεν έχει την αξιοπρέπεια να περιμένει να δει αν θα γυρίσει σ αυτήν ο Λεβμποργκ. Τρέχει και τον κυνηγάει σαν υποτακτική, σαν κατώτερη. Αυτό η Εντα δεν θα το καταδεχόταν ποτέ Η Εντα θέλει ό,τι έχει να ‘ναι μόνο δικό της. Θέλει τον έρωτα ολόκληρο ή αλλιώς προτιμάει το θάνατο. Είναι απόλυτη, δεν συμβιβάζεται. Και αυτό στο τέλος το πληρώνει.
Μαρία Καστανάρα (Lavart) – Από τις προκαταρκτικές σημειώσεις για την Έντα ο Ίψεν αναφέρει πως: «Η μεγαλύτερη δυστυχία σε αυτόν τον κόσμο είναι ότι υπάρχουν τόσα άτομα που δεν κάνουν τίποτα άλλο από το να κυνηγούν την ευτυχία χωρίς να είναι ικανοί να την βρουν ποτέ». Τι σημαίνει για σας αυτή η φράση;
Μάνια Παπαδημητρίου – Το να κυνηγας την ευτυχία χωρις να μπορεις να τη βρεις ειναι η μεγαλύτερη δυστυχία που μπορεί να συμβεί στον άνθρωπο Συμβαίνει πιστεύω οταν ονειρεύεσαι πολύ την ευτυχία και της δινεις χαρακτηριστικά που στην πραγματικότητα δεν υπάρχουν Ευτυχία ειναι να μπορείς να χαρείς αυτο που έχεις Η Εντα νομίζω πως οχι ,δεν μπορεί Ονειρευεται πάντα κάτι περισσότερο που κάποτε το είχε αλλα δεν το εκτίμησε ισως τοτε και τωρα της λείπει Θελει κάτι ολόκληρο Μιλάει συνέχεια για την ομορφιά που δεν υπάρχει πια Για κάτι ωραίο που υπήρχε κάποτε και τωρα εχει εκπέσει Μοιάζει να οδεύει απο την αρχή στο θάνατο
Μαρία Καστανάρα (Lavart) – Υπάρχει κάτι το ανικανοποίητο στην Έντα που την οδηγεί σε μία διαρκή πλήξη και ανία, κάτι το οποίο καθορίζει και τις πράξεις της, λειτουργώντας αυτοκαταστροφικά. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι πρόκειται εδώ και για μία αντανάκλαση της σύγχρονης πραγματικότητάς μας;
Μάνια Παπαδημητρίου – Η Εντα είναι εκπρόσωπος μιας τάξης που σιγά σιγά χάνει τα προνόμιά της. Είναι μεγαλοαστή. Είχε χρήματα, είχε προνόμια, είχε άλογα, υπηρέτες, είχε την προστασία του πατέρα. Και τώρα δεν έχει τίποτε απ’ όλα αυτά. Είχε νιάτα, είχε έρωτα. Όλα είναι στον αόριστο. Το μόνο που έχει τώρα είναι η πιθανότητα να ξαναβρεί το βλέμμα του ερωτά που υπήρχε τότε. Άλλα κι αυτό όταν το συναντά δεν είναι πια το ίδιο. Λέει : ” εμένα το ταλέντο μου είναι ένα Πλήξη πλήξη μέχρι θανάτου ” Και κυριολεκτεί, είναι μια γυναίκα ιδιαίτερα έξυπνη και καταλαβαίνει την έκπτωση που ζει και το γεγονός ότι η πραγματικότητα της θα γίνεται ολοένα και χειρότερη. Γι’ αυτό αρχίζει να επεξεργάζεται την ιδέα της αυτοχειρίας. Αν δεν μπορείς να έχεις τον ερωτά και την ομορφιά τουλάχιστον μπορείς να έχεις ένα εντυπωσιακό τέλος που όλοι θα μιλούν γι’ αυτό.
Μαρία Καστανάρα (Lavart) – Μελετώντας βαθιά ένα ρόλο και ένα χαρακτήρα, η καταβύθιση σε αυτόν σου αποκαλύπτει συνεχώς όλο και περισσότερα πράγματα. Υπάρχουν, όμως, και χαρακτήρες που δύσκολα κατανοούνται και διατηρούν πάντα μια σκοτεινή πλευρά. Η Έντα Γκάμπλερ είναι μια τέτοια ηρωίδα;
Μάνια Παπαδημητρίου – Είναι από τις πιο σκοτεινές ηρωίδες του παγκόσμιου θεάτρου. Οι στροφές της σκέψης της είναι αβυσσαλέες. Γι αυτό ακριβώς έχει ενδιαφέρον. Γιατί ποτέ δεν μπορείς να εξηγήσεις ακριβώς γιατί κάνει ό,τι κάνει ή γιατί έκανε ό,τι έκανε. Αυτό το μυστήριο είναι το ενδιαφέρον σ’ αυτήν την προσωπικότητα και στο έργο ολόκληρο. Αυτό το μυστήριο δίνει την ευκαιρία στην ηθοποιό να επενδύσει τα δικά της μυστικά. Για να δώσει μιαν εξήγηση μια ερμηνεία στο ανεξήγητο, στο δισυπόστατο και μυστηριώδες. Αυτό το μυστήριο είναι που νομίζω ότι κάνει το έργο ενδιαφέρον και σήμερα μετά από τόσα χρόνια. Είναι από τα σημαντικότερα κείμενα που μιλούν για την γυναικεία σεξουαλικότητα και την άβυσσο της.
Μαρία Καστανάρα (Lavart) – Η Έντα Γκάμπλερ είναι ένας δυνατός, πολυδιάστατος ρόλος και για αυτό και πολυπόθητος για πολλές ηθοποιούς. Θα ξεχωρίζατε και κάποιον άλλο, που ή έχετε ενσαρκώσει ήδη ή θα θέλατε να το κάνετε στο μέλλον;
Μάνια Παπαδημητρίου – Θα ήθελα να κάνω κάποτε τη Μάνα Κουράγιο του Μπρεχτ. Αυτός είναι ένας πολυδιάστατος ρόλος που πάντοτε μου άρεσε και ένα έργο που έχει τρομερή σχέση με την εποχή μας.
Μαρία Καστανάρα (Lavart) – Διδασκαλία, υποκριτική, σκηνοθεσία. Το θέατρο είναι η ζωή σας. Ποιο κομμάτι του είναι αυτό που σας γεμίζει περισσότερο; Αν θα έπρεπε να κρατήσετε, για κάποιο λόγο, μόνο το ένα από αυτά, ποιο θα διαλέγατε;
Μάνια Παπαδημητρίου – Το να ανεβαίνεις πάνω στη σκηνή είναι αυτό που πραγματικά σε κάνει να νιώθεις ότι ανανεώνεσαι και ενώ προσφέρεις στους άλλους ταυτόχρονα γίνεσαι ο ίδιος πιο νέος. Όμως αν δεν μπορώ να το κάνω αυτό μεγαλώνοντας τότε η σκηνοθεσία είναι που θα ήθελα να μπορώ πάντα να κάνω. Μ’ αρέσει να δημιουργώ τις συνθήκες που να βοηθούν τους άλλους να παίξουν καλά. Να βγάλουν φτερά και να πετάξουν. Και να προσφέρουν στους θεατές τροφή για σκέψη και ανάλυση.
Συνέντευξη: Μαρία Καστανάρα (Lavart)
Πηγές Φωτογραφιών: 1, 2, 3, 4.
