70 αποφθέγματα του Πλάτωνα: «Αυτό που αξίζει δεν είναι να ζεις για να…»

Ο Πλάτωνας ήταν αρχαίος Έλληνας φιλόσοφος από τον 4ο αιώνα π.Χ. που έθεσε τις πρώτες βάσεις για τους τομείς της φιλοσοφίας και της θεολογίας.

Επίκουρος vs Πλάτωνας: Μια φιλοσοφική μονομαχία

Ο Πλάτωνας έζησε στα τέλη του 5ου και στις αρχές του 4ου αιώνα π.Χ. Ήταν μαθητής του Σωκράτη και έγραψε εκτενώς με τη μορφή διαλόγων, συζητώντας θέματα όπως η ηθική, η πολιτική, η μεταφυσική και η επιστημολογία.

Μετά την εκτέλεση του Σωκράτη, ο Πλάτων ίδρυσε την Ακαδημία στην Αθήνα, η οποία έγινε σημαντικό κέντρο μάθησης και ένα από τα πρώτα γνωστά ιδρύματα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης.

Το έργο του Πλάτωνα κάλυψε διάφορους κλάδους της φιλοσοφίας, με τη θεωρία του για τις Μορφές να είναι μια από τις πιο διάσημες. Χρησιμοποίησε την αλληγορία του Σπηλαίου για να εξηγήσει τη μεταφυσική του ιδέα για την αντίληψη της αληθινής φύσης της πραγματικότητας μέσω της φιλοσοφικής έρευνας.

70 αποφθέγματα του Πλάτωνα:

1. Άνθρωπος: αυτός που αναλογίζεται και κρίνει όσα έχει δει.
2. Αυτό που αξίζει δεν είναι να ζεις για να αποκτήσεις περισσότερα αλλά να ζεις καλά.
3. Η γνώση δημιουργεί ευδαιμονία.
4. Φαίνεται πως η υπερβολική ελευθερία μετατρέπεται σε υπερβολική υποδούλωση.
5. Ο θεός δεν είναι ποτέ και καθόλου άδικος.
6. Όλοι οι πόλεμοι γίνονται για την απόκτηση υλικών αγαθών.
7. Ένας που σκέφτεται σωστά είναι καλύτερος από μύριους που δεν σκέφτονται.
8. Νομίζω πως ο θάνατος δεν είναι τίποτε άλλο παρά ο διαχωρισμός δύο πραγμάτων, του ενός από το άλλο, δηλαδή της ψυχής από το σώμα.
9. Από όλες τις ηδονές ο έπαινος είναι η πιο γλυκιά.
10. Η ψυχή έρχεται στον Άδη χωρίς να κουβαλάει τίποτε άλλο πέρα από την παιδεία της και την αγωγή της.
11. Αν κοιμάται [συνέχεια] κανείς, δεν είναι άξιος για τίποτα, όχι περισσότερο από κάποιον που δεν είναι ζωντανός.
12. Καλύτερα να σε αδικούν παρά να αδικείς.
13. Η θρησκεία κρατάει αποστάσεις από ηδονή και λύπη.
14. Στον καλό άνθρωπο για κανένα λόγο δεν δημιουργείται φθόνος ούτε φόβος ούτε οργή ή μίσος.
15. Η ένωση της ψυχής και του σώματος [η γέννηση] δεν είναι με κανένα τρόπο καλύτερη από το χωρισμό τους [το θάνατο].
16. Πάνω απ’ όλα το πάθος του φίλου της σοφίας είναι να απορεί.
17. Ο αληθινός άρχοντας δεν πρέπει να κοιτάζει το δικό του συμφέρον αλλά των υπηκόων του.
18. Οι σοφοί μιλούν επειδή έχουν κάτι να πουν. Οι ανόητοι μιλούν επειδή πρέπει κάτι να πουν.
19. Αυτή και μόνο είναι η ρίζα από όπου ξεπετιέται ένας τύραννος: όταν εμφανίζεται για πρώτη φορά είναι ο προστάτης.
20. Τον βλάκα μπορείς να τον καταλάβεις από δυο ενδείξεις: μιλάει για πράματα που είναι γι’ αυτόν άχρηστα και εκφράζει γνώμη για κάτι που κανένας δεν τον ρωτάει.
21. Μια από τις τιμωρίες που δεν καταδέχεσαι να ασχοληθείς με την πολιτική είναι ότι καταλήγεις να σε κυβερνούν οι κατώτεροί σου.
22. Δεν υπάρχει πιο ακριβής ένδειξη κακής οργάνωσης της πολιτείας, από την αφθονία γιατρών και νομικών.
23. Η τιμιότητα, ως επί το πλείστον, είναι λιγότερο επικερδής από την ατιμία.
24. Αποκαλούν ακολασία το να κυριαρχείσαι από τις ηδονές.
25. Φόβος είναι η ψυχική ταραχή που προκαλείται από την αναμονή του κακού.
26. Δεν πρέπει να πίνεις μέχρι να μεθύσεις ποτέ εκτός από τις γιορτές.
27. Το δίκαιο δεν είναι τίποτε άλλο παρά το συμφέρον του ισχυρού.
28. Η μεγαλύτερη ευτυχία που δίνεται από τους θεούς είναι αυτή η μανία [ο έρωτας].
29. Δεν πρέπει κανείς επειδή κινδυνεύει να κάνει κάτι δουλοπρεπές (να υποκύπτει).
30. Η εξέγερση είναι ο πιο δύσκολος από όλους τους πολέμους.
31. Όμηρος την Ελλάδα επεπαιδεύκει.
32. Τις ιδέες τις σκεφτόμαστε αλλά δεν τις βλέπουμε.
33. Η εμπειρία μας κάνει να πορευόμαστε στη ζωή ξέροντας τι κάνουμε, ενώ με την απειρία βαδίζουμε στην τύχη.
34. Γνώση χωρίς δικαιοσύνη πρέπει να ονομάζεται πανουργία και όχι εξυπνάδα.
35. Είναι έλλειψη δικαιοσύνης η συνήθεια να περιφρονούνται οι νόμοι.
36. Πολλοί έλαβαν μέρος εις τα [ελευσίνια]μυστήρια αλλά λίγοι είναι οι εκλεκτοί.
37. Μακάρι η σοφία να ήταν τέτοιο πράγμα που να μπορούσε να ρέει από το γεμάτο προς το άδειο.
38. Εγχειρήσεις και καυτηριάσεις για μια στιγμή είναι κακά και λυπηρά, αλλά φέρνουν σταθερή υγεία κι ευτυχία. Αντιθέτως, ορισμένες στιγμιαίες απολαύσεις φέρνουν διαρκή δυστυχία.
39. Κανείς δεν μπορεί να ξεφύγει από το πεπρωμένο του.
40. Πολλά και ανόσια κακουργήματα έχουν γίνει για το χρήμα.
41. Ο έρωτας είναι μίγμα από μέλι και χολή. Μερικές φορές είναι γλυκός, αλλά τις πιο πολλές φαρμάκι.
42. Είναι αδύνατο να βελτιωθεί ο κόσμος εάν πρώτα δεν βελτιωθεί ο άνθρωπος.
43. Δεν είναι δυνατό όλοι οι άνθρωποι να είναι ολοκληρωτικά ευτυχισμένοι και μακάριοι, αλλά μόνο λίγοι.
44. Εφ’ όσον ένα πράγμα γίνεται με όμορφο τρόπο και με σωστή δικαιολογία είναι και λέγεται ωραίο. Αυτό ισχύει και για τον έρωτα.
45. Αληθινός γιατρός είναι ο άρχων των σωμάτων, και όχι ο εκμεταλλευτής τους.
46. Το καλύτερο είναι η υγεία, το δεύτερο η ομορφιά, το τρίτο ο πλούτος.
47. Η παιδεία είναι δεύτερος ήλιος για τους ανθρώπους.
48. Δεν είναι περίεργο ότι από καλούς γονείς βγαίνουν καλά παιδιά κι από ανάξιους γονείς καλά παιδιά.
49. Η αγάπη φέρνει ειρήνη ανάμεσα στους ανθρώπους, γαλήνη στην ταραγμένη θάλασσα, ύφεση στους ανέμους και γλυκό ύπνο στους δυστυχείς.
50. Ευνομία είναι η υπακοή σε σπουδαίους νόμους.
51. Την ευθύνη την έχει αυτός που επιλέγει, ο θεός δεν είναι ο υπαίτιος.
52. Την ομιλία αξιολογεί όχι αυτός που μιλάει αλλά αυτός που ακούει.
53. Η αρετή είναι υγεία και ομορφιά κι ευεξία της ψυχής. Η κακία, αντίθετα, αρρώστια κι ασχήμια και ντροπή.
54. Το καλό είναι καλό επειδή αρέσει στους θεούς ή αρέσει στους θεούς επειδή είναι καλό;
55. Η πιο πικρή απογοήτευση που νιώθεις είναι όταν προσφέρεις καλοσύνη και σου την ανταποδίδουν με την αδικία.
56. Η ζωή που έχει στο μερτικό της την εγκράτεια, το θάρρος, τη σοφία και την υγεία, είναι πιο ευχάριστη από εκείνη όπου βρίσκονται η ασωτία, η δειλία, η τρέλα ή η αρρώστια.
57. Δεν μπορεί κανείς να επιθυμήσει ό,τι δεν γνωρίζει.
58. Αρχή ήμισυ παντός.
59. Η καλοκαγαθία είναι συνήθεια προαιρετική των καλύτερων ανθρώπων.
60. Η εκπαίδευση είναι δύναμη που γιατρεύει την ψυχή.
61. Δεν ξέρω τίποτα άλλο, για το οποίο κάθε λογικός άνθρωπος θα έπρεπε να νοιάζεται περισσότερο, παρά το πώς το παιδί του θα γίνει ο πιο καλός άνθρωπος.
62. Η πολιτεία είναι τροφή των ανθρώπων, καλή μεν για τους καλούς, κακή δε για τους κακούς.
63. Η μεγαλύτερη τιμωρία μιας κακής πράξης είναι η εξομοίωση του δράστη με τους κακούς ανθρώπους.
64. Είναι ολοφάνερο πως μέσα σ’ ένα οποιοδήποτε κυβερνητικό σύστημα είναι αδύνατο οι πολίτες του να εκτιμούν τα πλούτη και ταυτόχρονα να ασκούν την εγκράτεια, μας πως είναι μια αναγκαιότητα το να θυσιάζουν το ένα απ’ αυτά τα δύο πράγματα στο άλλο.
65. Θα έπρεπε, για την ευτυχία των κρατών, οι φιλόσοφοι να ήταν βασιλιάδες ή οι βασιλιάδες φιλόσοφοι.
66. Η ψυχή είναι το κλειδί του σύμπαντος και το σώμα είναι ο τάφος της ψυχής.
67. Η γνώση που αποχτιέται με καταναγκασμό δεν συγκρατείται στη μνήμη.
68. Ο Θεός είναι καλός και απ’ αυτόν και μόνο προέρχονται όλα τα καλά μας, ενώ για τα κακά πρέπει ν’ αναζητήσουμε άλλο αίτιο και όχι το Θεό.
69. Κάθε άνθρωπος γίνεται ποιητής όταν έρθει σ’ επαφή με τον έρωτα κι αν ακόμα πρώτα δεν αγαπούσε τις Μούσες.
70. Θα βρεις πολλούς να είναι τρομερά άδικοι και ακόλαστοι και αμαθείς, κι όμως να είναι εξαιρετικά γενναίοι.

Πλάτωνας vs Αριστοτέλης: Οι διαφορές στη φιλοσοφία τους