Ο Άγγελος Τανάγρας, που συχνά χαρακτηρίζεται ως ο “πατέρας” της ψυχικής έρευνας στην Ελλάδα, ήταν γνωστός για τις πρωτοποριακές του γνώσεις σχετικά με τα παραφυσικά φαινόμενα και της πρωτοποριακής θεωρίας του για το φαινόμενο Μαντέλα.
Παρά το γεγονός ότι το πραγματικό του όνομα ήταν Άγγελος Ευαγγελίδης, κέρδισε το προσωνύμιο “Άγγελος Τανάγρας” λόγω της ιδιότητας του αξιωματικού του ναυτικού και των λογοτεχνικών του αναζητήσεων, οι οποίες έγιναν συνώνυμες με την ταυτότητά του.
Έχοντας σπουδάσει ιατρική σε ιδρύματα υψηλού κύρους, όπως το Πανεπιστήμιο Αθηνών και το Πανεπιστήμιο του Βερολίνου, ο Τανάγρας ανακατεύθυνε την προσοχή του στις ψυχοφυσιολογικές μελέτες από νεαρή ηλικία, και έγινε παραγωγικός συγγραφέας και ηγετική φυσιογνωμία στον τομέα του.
Ελένη Κικίδου: Το διάσημο μέντιουμ που εξιχνίασε δυο εγκλήματα
Ήδη από τη δεκαετία του 1930, ο Τανάγρας υποστήριξε θεωρίες που αργότερα θα αποκτούσαν μεγάλη προβολή, ιδίως το φαινόμενο Μαντέλα, το οποίο υποστηρίζει ότι οι συλλογικές ψευδείς αναμνήσεις μπορούν να δημιουργήσουν την ψευδαίσθηση γεγονότων που δεν συνέβησαν ποτέ.
«Ο Τανάγρας υπήρξε μία ηγετική φυσιογνωμία ικανή να εμπνεύσει, έχοντας ένα ισχυρό επιστημονικό υπόβαθρο που ήταν ευδιάκριτο στις εργασίες της Εταιρείας Ψυχικών Ερευνών…» – Lisette Coly, Η Πρόεδρος του Parapsychology Foundation, όπου φυλάσσεται το ημερολόγιο του Άγγελου Τανάγρα
Η συμβολή του Τανάγρα επεκτάθηκε πέρα από τα θεωρητικά πλαίσια- αναζήτησε ενεργά την εμπειρική επικύρωση των υποθέσεών του, διεξάγοντας πειράματα όπως η φωτογράφηση εκτοπλασματικών φαινομένων και η διερεύνηση περιπτώσεων τηλεκίνησης. Παρά το γεγονός ότι αντιμετώπισε σκεπτικισμό από ορισμένες πλευρές, η σχολαστική προσέγγιση του Τανάγρα απέδωσε απτά αποτελέσματα, όπως φαίνεται από τη διαλεύκανση της θεωρίας του “εμποτισμού”, η οποία εξηγούσε πώς οι τοποθεσίες διατηρούν μνήμες παρελθόντων γεγονότων.
Αξίζει να σημειωθεί ότι οι προσπάθειες του Τανάγρα δεν περιορίστηκαν στον ακαδημαϊκό χώρο- αφιερώθηκε επίσης στη διάλυση μύθων και δεισιδαιμονιών, κερδίζοντας αναγνώριση για την αποκάλυψη απατηλών μέσων και τη διαλεύκανση των ψυχολογικών υποβάθρων των υποτιθέμενων παραφυσικών φαινομένων. Παρά την κριτική που δέχτηκε από καθιερωμένα επιστημονικά ιδρύματα, ο Τανάγρας παρέμεινε σταθερός στην επιδίωξη της αλήθειας και της διαφώτισης.
Η κληρονομιά του Τανάγρα παραμένει μέσα από το εκτεταμένο έργο του, το οποίο συνεχίζει να εμπνέει και να ενημερώνει τις σύγχρονες εξερευνήσεις στα πεδία της παραψυχολογίας και της μεταφυσικής. Το αδάμαστο πνεύμα του και η αταλάντευτη δέσμευσή του για τη διαλεύκανση των μυστηρίων της ζωής διασφαλίζουν ότι η επίδρασή του ξεπερνά τις γενιές, αφήνοντας ανεξίτηλο σημάδι στα χρονικά της ανθρώπινης γνώσης και κατανόησης.
Το 1940, ο Άγγελος Τανάγρας εξέφρασε έντονο ενδιαφέρον για την παρατήρηση και την ανάλυση του τελετουργικού των Αναστενάρηδων. Μέχρι εκείνη τη στιγμή, η πρακτική αυτή παρέμενε σε μεγάλο βαθμό σκοτεινή και παγανιστική, καθώς δεν αναγνωριζόταν επίσημα από την εκκλησία.
Τα “Αναστενάρια” ξεχωρίζουν ως ένα από τα πιο αμφιλεγόμενα έθιμα της χώρας, καθώς έλκουν την καταγωγή τους από το χωριό Κωστή της Ανατολικής Ρωμυλίας και εισήχθησαν από Έλληνες μετανάστες κατά την ανταλλαγή πληθυσμών του 1922. Με βαθιές ρίζες στις αρχαίες θρησκευτικές τελετές και τη λατρεία του Διονύσου, η παράδοση θεωρείται παγανιστική από την εκκλησία.
Το 1940, ο Άγγελος Τανάγρας εξέφρασε έντονο ενδιαφέρον για την παρατήρηση και μελέτη ολόκληρης της τελετουργίας των Αναστενάρηδων.
Η έρευνα του Τανάγρα κορυφώθηκε με την επιτυχή παρατήρηση του τελετουργικού. Σε μεταγενέστερη επιστολή του, τόνισε ότι οι συμμετέχοντες δεν είχαν ως κίνητρο το οικονομικό κέρδος, αλλά την ακλόνητη πίστη τους στον Άγιο Κωνσταντίνο και την Αγία Ελένη. Επιστρέφοντας στην περιοχή το 1947, ο Τανάγρας, συνοδευόμενος από έναν δερματολόγο, πραγματοποίησε ιστολογική εξέταση στο πόδι ενός συμμετέχοντα, η οποία δεν αποκάλυψε σημάδια εγκαυμάτων.
Τα ευρήματά του τον οδήγησαν στο συμπέρασμα ότι οι Αναστενάρηδες ήταν βαθιά ριζωμένοι στην πίστη τους στο μύθο και τους προστάτες αγίους, εμφανιζόμενοι να εισέρχονται σε κατάσταση έκστασης κατά τη διάρκεια της τελετουργίας.
Πριν από το θάνατό του, εξέφρασε το παράπονό του ότι η δημιουργία της αυστηρά επιστημονικής Εταιρείας Ψυχικών Ερευνών ήταν πρόωρη για την Ελλάδα:
“όπου το πλείστον ή αδιαφορεί ή εξακολουθεί να ενδιαφέρεται διά εντυπωσιακάς παρεξηγήσεις των ψυχικών φαινομένων και αυταπάτας, όπως δήθεν επικοινωνιών με πνεύματα νεκρών”.
Είναι από αυτές τις άγνωστες ιστορίες που πάντα απορείς πως δεν είχες ιδέα για αυτές.
Φωτογραφία εξωφύλλου: Από το βιβλίο του Νικόλαου Κουμαρτζή «Άγγελος Τανάγρας – Το χαμένο ημερολόγιο».
Τί είναι η «επιστήμη» της Παραψυχολογίας; Ένα ταξίδι στα παραφυσικό!
