Χωρίς απόσταση, δεν υπάρχουμε

«Tο παράδειγμα του World Trade Center Transportation Hub στη Νέα Υόρκη».

«Οι μεγάλοι τερματικοί σταθμοί είναι οι καθεδρικοί ναοί της νέας ανθρωπότητας».

-Pierre Jules Théophile Gautier

[dropcap size=big]Ο[/dropcap] Kazimir Medovich χαρακτήρισε τους σταθμούς των τρένων «ηφαίστεια ζωής» ενώ ο Proust πίστευε πως είναι «οι τραγικοί αυτοί χώροι, μέσα στους οποίους συντελείται το θαύμα των εικόνων που έως τώρα δεν υπήρχαν στο μυαλό και μέλλει να γίνουν πραγματικότητα».

Κάθε σταθμός και ένας χώρος που σε προετοιμάζει για ένα ταξίδι, για μια νέα εμπειρία. Ο ενθουσιασμός ή η θλίψη της φυγής. Συνήθως ανάμεικτα συναισθήματα ανάλογα με τους περισσότερο ή τους λιγότερο ρομαντικούς.

Ο καθένας από εμάς έχει το δικό του «αγαπημένο» μέσο μετακίνησης. Το τρένο είναι, θα έλεγε κανείς, ένα μέσο από τα πιο «φιλικά προς το χρήστη» όσον αφορά τη διαδικασία επιβίβασης-αποβίβασης. Η οικειότητα που μας μεταδίδουν οι σιδηροδρομικοί σταθμοί μπορεί να συσχετιστεί με τη συχνότητα που τους επισκέπτεται κανείς, σημασία έχει, όμως, ότι πρόκειται για χώρους ζωντανούς χωρίς να λαμβάνεται υπόψη μόνο η κίνηση (που μπορεί κανείς να τη συναντήσει και αλλού και αλλού και αλλού…) αλλά και η διάδραση του ίδιου του χώρου με το εξωτερικό περιβάλλον του καθώς και του προσωρινού εισερχόμενου / εξερχόμενου επισκέπτη.

[dropcap size=big]Κ[/dropcap]άθε σταθμός και ένας χώρος που σου επιτρέπει να μαζέψεις μνήμες, να κινηθείς μέσα σε αυτόν, να τον περιεργαστείς. Είναι κάτι παραπάνω από την «αναχώρηση-άφιξη», είναι ο κρίκος που συνδέει το τώρα με το μετά χωρίς να σε μεταφέρει μηχανικά από το ένα στο άλλο, δίνοντάς σου την ευκαιρία να περιεργαστείς και να αισθανθείς αυτό το μεταβατικό στάδιο.

Έπειτα όμως, απολαμβάνεις όχι μόνο τη θέα έξω από τα παράθυρα – ακόμη κι όταν πρόκειται για ένα σκληρό, ψυχρό τοπίο ή μια «βαριά» αστική δομή – αλλά σου δίνεται παράλληλα το απίστευτο προνόμιο να συνεχίσεις ή ανά πάσα στιγμή να διακόψεις το ταξίδι σου στην επόμενη στάση.

Για την ιστορία, θα λέγαμε πως η σιδηροδρομική αναγέννηση των δεκαετιών του ’80 και του ’90 απέδωσε σταθμούς όπου

«γιορτάζεται η αναγέννηση του σιδηροδρομικού ταξιδιού».
-Kenneth Powell

Όσον αφορά τη σύγχρονη αρχιτεκτονική προσέγγιση και τις διαδικασίες που κινούνται τα τελευταία χρόνια, η νέα τεχνολογία και η βιοκλιματική προσέγγιση συνθέτουν το νέο σιδηροδρομικό και κτιριολογικό τοπίο.

____________________________________________________________________________

[dropcap size=big]Ε[/dropcap]ν όψει πρόσφατων κειμένων που δημοσιεύτηκαν σχετικά με προβλήματα που αντιμετωπίζονται κατά την κατασκευή του, θυμηθήκαμε το πολυαναμενόμενο World Trade Center Transportation Hub, γέννημα θρέμμα του Ισπανού αρχιτέκτονα Σαντιάγκο Καλατράβα.

[dropcap size=big]Ο[/dropcap] τερματικός σταθμός διέλευσης είναι ακόμα υπό κατασκευή. Τα επίσημα εγκαίνια προγραμματίζονται να γίνουν στις αρχές του 2016, παρόλ’ αυτά υπάρχουν χώροι που λειτουργούν τμηματικά. Αποτελείται από ένα εκτεταμένο δίκτυο υπόγειων περασμάτων που συνδέονται με τις σιδηροδρομικές γραμμές και το μετρό και συμπεριλαμβάνονται επιπλέον εμπορικές χρήσεις. Συγκεκριμένα, οι εμπορικοί χώροι του σταθμού ανήκουν στην ιδιοκτησία της Westfield Corporation, η οποία ήδη μετρά περισσότερες από 100 ενοικιάσεις χώρων από εταιρίες όπως π.χ. Apple, Michael Kors και Kate Spade.

Αναφορικά με το σχεδιαστικό κομμάτι, το αρχικό σχέδιο βασίστηκε σε μία οροφή η οποία θα λειτουργεί έτσι ώστε τα δύο «φτερά» του κτιρίου να μπορούν να κινούνται προς τα επάνω και προς τα κάτω, ενισχύοντας την πτηνόμορφη εικόνα που είχε στόχο να μεταδώσει ο αρχιτέκτονας. Έτσι, αυτό το «φτερωτό» περίπτερο, η Oculus, όπως τη βάφτισε ο ίδιος, αποτελεί τον κεντρικό χώρο συνάθροισης στο εσωτερικό της οποίας διαμορφώνεται μία κεντρική περιοχή οβάλ σχήματος που την περιβάλλουν δύο επίπεδα καταστημάτων και εστιατορίων. Η κατασκευή συνδυάζει γνώσεις υψηλής εξειδίκευσης και εφαρμοσμένης μηχανικής: σαν ένα πουλί κατά την πτήση, η Oculus έχει μια σκελετική όψη, με τοξωτούς λευκούς τοίχους που μοιάζουν με νευρώσεις. Το κτίριο διαθέτει, επίσης, έναν επιμήκη φεγγίτη μήκους 108 μέτρων.

Ο τερματικός σταθμός διέλευσης αποτελεί τμήμα ενός ευρύτερου συμπλέγματος κτιρίων – κάποια έχουν ολοκληρωθεί και άλλα βρίσκονται ακόμη σε εξέλιξη – σε μια έκταση 6.5 εκταρίων στο νότιο Μανχάταν.

To έργο επιβλέπει η Λιμενική Αρχή της Νέας Υόρκης και του Νιου Τζέρσεϊ.

Το πέρασμα-κλειδί που σηματοδοτεί την κεντρική ιδέα του αρχιτέκτονα.

Το φως διαχέεται μεταξύ των ραβδωτών κολονών.

Η επένδυση των τοίχων και των πατωμάτων επιλέχθηκε να είναι μαρμάρινη.

Τα γυάλινα και χαλύβδινα «φτερά» επιτρέπουν να περάσει το φυσικό φως από τις σιδηροδρομικές πλατφόρμες.

[dropcap size=big]Η[/dropcap] μελέτη του φυσικού και τεχνητού φωτός φαίνεται να ανησύχησε ιδιαίτερα τον αρχιτέκτονα, καθώς είναι πολύ έντονη η λειτουργία του μέσα στο χώρο. Αναρωτιέται κανείς, όμως, τι θα συμβεί όταν το έργο ολοκληρωθεί και εισβάλει η διαφήμιση στις περισσότερες επιφάνειες του κτιρίου. Η εντύπωση που μας δημιουργείται, κοιτώντας τις φωτογραφίες, σίγουρα θα ανατρεπόταν, αλλά η αισθητική και η συμβολική ερμηνεία της διαφήμισης σε συνδυασμό με την αρχιτεκτονική είναι μια άλλη συζήτηση.

Οι εντυπώσεις, όταν λείπουν οι φωνές, ο θόρυβος, η κίνηση, διαφοροποιούνται, αλλοιώνονται ή απλώς μερικές φορές χάνονται.

Eπί τω έργω: