Winnicott: «Αν οι μητέρες καλούνται να κάνουν αυτό ή εκείνο χάνουν την …»

Ποιος ήταν ο Donald Winnicot και γιατί δεν ήθελε να είσαι τέλειος γονιός;

Ήταν παιδίατρος, ψυχαναλυτής, παρατηρητής της ανθρώπινης ψυχής και ένας από τους πιο φωτεινούς στοχαστές πάνω στην παιδική ηλικία. Ο Donald Winnicott γεννήθηκε το 1896 στην Αγγλία και υπήρξε από τους πρωτοπόρους που έφεραν τη ψυχανάλυση κοντά στην παιδιατρική.

Δούλεψε με εκατοντάδες παιδιά και μητέρες, άκουσε σιωπές, παρατήρησε βλέμματα και από αυτή τη διαδρομή γεννήθηκε μια θεωρία γεμάτη κατανόηση και ρεαλισμό.

Δεν τον ενδιέφεραν οι ιδανικές συνταγές αντίθετα υποστήριξε το αντίθετο πως η μητρότητα δε χρειάζεται να είναι τέλεια αλλά αρκετά καλή.

Ο Winnicott πίστευε ότι ο δεσμός του παιδιού με τον φροντιστή του (συνήθως τη μητέρα) είναι καθοριστικός για τη ψυχική του ανάπτυξη. Αν ο δεσμός αυτός είναι ζεστός, σταθερός και αληθινός, τότε το παιδί μπορεί να χτίσει τον αυθεντικό του εαυτό. Όπως έγραψε κάποτε:
«Δεν υπάρχει κάτι που λέγεται «τέλεια μητέρα»… Υπάρχει η αρκετά καλή μητέρα, και αυτή είναι που βοηθά το παιδί να αντέξει την πραγματικότητα».
(Διαβάστε τα αποφθέγματά του παρακάτω)

Μη μεγαλώνεις παιδιά που υπακούν. Μεγάλωσε παιδιά που… – Τι έλεγε η Μαρία Μοντεσσόρι;

20 αποφθέγματα του Donald Winnicott.

1.Θα προτιμούσα να είμαι παιδί μιας μητέρας που έχει όλες τις εσωτερικές συγκρούσεις του ανθρώπου παρά να με μεγαλώνει κάποια για την οποία όλα είναι εύκολα και ομαλά, που ξέρει όλες τις απαντήσεις και δεν γνωρίζει την αμφιβολία.

2.Είναι χαρά να κρύβεσαι και καταστροφή να μην σε βρίσκουν.

3.Μόνο μέσα από το παιχνίδι το παιδί ή ο ενήλικας μπορεί να είναι δημιουργικός και να χρησιμοποιήσει όλη του την προσωπικότητα, και μόνο μέσα από τη δημιουργικότητα ο άνθρωπος ανακαλύπτει τον εαυτό του.

4.Το να νιώθεις αληθινός είναι κάτι περισσότερο από το να υπάρχεις· είναι το να βρίσκεις έναν τρόπο να υπάρχεις ως ο εαυτός σου… και να έχεις έναν εαυτό στον οποίο μπορείς να καταφεύγεις για να χαλαρώσεις.

5.Δεν υπάρχει κάτι τέτοιο όπως ένα μωρό, υπάρχει ένα μωρό και κάποιος.

6.Η μητέρα κοιτάζει το μωρό στην αγκαλιά της, και το μωρό κοιτάζει το πρόσωπο της μητέρας του και βρίσκει τον εαυτό του εκεί… υπό την προϋπόθεση ότι η μητέρα κοιτάζει πραγματικά το μοναδικό, μικρό, αβοήθητο ον και δεν προβάλλει τις δικές της προσδοκίες, τους φόβους και τα σχέδιά της για το παιδί. Σε αυτή την περίπτωση, το παιδί δεν θα έβρισκε τον εαυτό του στο πρόσωπο της μητέρας του, αλλά τις προβολές της ίδιας της μητέρας. Αυτό το παιδί θα παρέμενε χωρίς καθρέφτη και για το υπόλοιπο της ζωής του θα αναζητούσε μάταια αυτόν τον καθρέφτη.

7.Το γεγονός ότι η θλίψη διαρκεί τόσο πολύ για να ξεπεραστεί δεν είναι σημάδι ανεπάρκειας, αλλά προμήνυμα βάθους ψυχής.

8.Οι καλλιτέχνες είναι άνθρωποι που οδηγούνται από την ένταση μεταξύ της επιθυμίας να επικοινωνήσουν και της επιθυμίας να κρυφτούν.

9.Πες μου τι φοβάσαι και θα σου πω τι σου έχει συμβεί.

10.Η δημιουργικότητα συνίσταται στη διατήρηση ενός βασικού στοιχείου της παιδικής εμπειρίας καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής: της ικανότητας να δημιουργεί και να αναδημιουργεί τον κόσμο. Η δημιουργικότητα είναι η παντοδυναμία του παιδικού νου.

11.Πώς είναι ένα φυσιολογικό παιδί; Απλώς τρώει, μεγαλώνει και χαμογελά γλυκά; Όχι, δεν είναι έτσι. Το φυσιολογικό παιδί, αν έχει εμπιστοσύνη στη μητέρα και τον πατέρα του, δίνει τα πάντα. Με την πάροδο του χρόνου, δοκιμάζει τη δύναμή του να διαταράσσει, να καταστρέφει, να τρομάζει, να εξαντλεί, να σπαταλά, να εξαπατά και να οικειοποιείται… Στην αρχή, χρειάζεται απολύτως να ζει σε ένα περιβάλλον αγάπης και δύναμης (με επακόλουθη ανεκτικότητα), ώστε να μην φοβάται υπερβολικά τις σκέψεις και τις φαντασιώσεις του και να προχωρήσει στην συναισθηματική του ανάπτυξη.

12.Ο πρόδρομος του καθρέφτη είναι το πρόσωπο της μητέρας.

13.Η ικανότητα να εξακολουθείς να νιώθεις θαυμασμό είναι απαραίτητη για τη δημιουργική διαδικασία.

14.Αν οι μητέρες καλούνται να κάνουν αυτό ή εκείνο ή το άλλο… χάνουν την επαφή με τη δική τους ικανότητα να δρουν… Πολύ εύκολα νιώθουν ανίκανες. Αν πρέπει να αναζητούν τα πάντα σε ένα βιβλίο, πάντα αργούν, ακόμα και όταν κάνουν τα σωστά πράγματα, γιατί τα σωστά πράγματα πρέπει να γίνονται αμέσως. Μόνο όταν η δράση είναι διαισθητική ή ενστικτώδης, όπως λέμε, είναι δυνατό να δράσουμε ακριβώς τη σωστή στιγμή. Ο νους μπορεί να ασχοληθεί με το πρόβλημα εκ των υστέρων.

15.Μόνο όταν παίζει, και ίσως μόνο όταν παίζει, το παιδί είναι ελεύθερο να είναι δημιουργικό.

16.Παλεύουμε για να υπάρχουμε. Προσωπικά, δεν ντρέπομαι που παλεύω για να υπάρχω. Δεν κάνουμε τίποτα το εξαιρετικό για να παλεύουμε, απλά επειδή δεν θέλουμε να γίνουμε σκλάβοι ή να εξοντωθούμε.

17. Ωστόσο, δεν μπορεί να γίνει αλλιώς. Οι μητέρες, αν κάνουν σωστά τη δουλειά τους, είναι οι εκπρόσωποι του σκληρού, απαιτητικού κόσμου και είναι αυτές που σταδιακά εισάγουν την πραγματικότητα, η οποία είναι τόσο συχνά εχθρός της παρόρμησης. Υπάρχει θυμός προς τη μητέρα και το μίσος είναι κάπου εκεί, ακόμα και όταν δεν υπάρχει καμία αμφιβολία για την αγάπη που αναμιγνύεται με τη λατρεία.

18.Είναι πολύ εύκολο να εξιδανικεύουμε τη δουλειά της μητέρας. Γνωρίζουμε καλά ότι κάθε δουλειά έχει τις απογοητεύσεις της, τις βαρετές ρουτίνες της και τις στιγμές που είναι το τελευταίο πράγμα που θα επέλεγε κανείς να κάνει. Λοιπόν, γιατί να μην θεωρούμε έτσι και τη φροντίδα των μωρών και των παιδιών;

19.Δεν με πειράζει να πω εκ των προτέρων ότι, κατά τη γνώμη μου, η ζήλια είναι φυσιολογική και υγιής. Η ζήλια προκύπτει από το γεγονός ότι τα παιδιά αγαπούν. Αν δεν έχουν την ικανότητα να αγαπούν, τότε δεν δείχνουν ζήλια.

20.Η επιστημονική προσέγγιση του φαινομένου της ανθρώπινης φύσης μας επιτρέπει να είμαστε αδαείς χωρίς να φοβόμαστε και, επομένως, χωρίς να χρειάζεται να επινοούμε κάθε είδους παράξενες θεωρίες για να εξηγήσουμε τις ελλείψεις μας στη γνώση.

Διαβάστε κι άλλα άρθρα που αγαπήσαν οι αναγνώστες μας:

Φωτογραφία εξωφύλλου