Δημήτρης Φαργκάνης (Lavart) – Αιμίλιε, οι Έλληνες ηθοποιοί είναι καλλιεργημένοι; Έχουν καλή γνώση των Ελληνικών; Θεωρείς την κατανόηση και τη σωστή χρήση των Ελληνικών ως προαπαιτούμενο για έναν Έλληνα ηθοποιό; Γνωρίζω ότι είσαι λάτρης.
Αιμίλιος Χειλάκης – Είμαι λάτρης. Και νομίζω ότι είμαι από τους αρκετά σωστούς, χωρίς να είμαι ο απόλυτος χρήστης της ελληνικής γλώσσας. Ρωτάς για τους ηθοποιούς, ενώ το πλήθος των Ελλήνων μαθητών δεν είναι ενημερωμένο για τη γλώσσα του. Κάποια στιγμή συμμετείχα ως καθηγητής σε μια δραματική σχολή και συνειδητοποίησα ότι παιδιά που έχουν τελειώσει Λύκειο, μπορεί κάποια και πανεπιστήμιο, δεν ξέρανε την ουσιαστικά γραμματική διαφορά του όμικρον και του ωμέγα. Δηλαδή, το λένε και οι ίδιες οι λέξεις, ο-μικρόν και ω-μέγα, δεν ήξεραν ακριβώς αυτές τις ιδιότητες των γραμμάτων που υποδηλώνουν οι λέξεις. Δεν είναι θέμα οι Έλληνες ηθοποιοί. Και οι Έλληνες ηθοποιοί, άνθρωποι που θα ασχοληθούν με το λόγο, οφείλουν πραγματικά αν είναι φιλομαθείς, να ανακαλύψουν πραγματικά ποια είναι η χρήση των λέξεων. Άρα η ερώτησή σου δεν είναι δόκιμη γιατί δεν έχει να κάνει με τους Έλληνες ηθοποιούς, έχει να κάνει με τον Έλληνα μαθητή στο ελληνικό σχολείο.
Δημήτρης Φαργκάνης (Lavart) – Προφανώς και είναι γενικότερο το φαινόμενο, αν χαρακτηρίζεται φαινόμενο όλο αυτό. Αλλά μιας και είσαι ηθοποιός, ποια είναι η δική σου εικόνα και πώς θα ήθελες να είναι τα πράγματα;
Αιμίλιος Χειλάκης – Εγώ θα ήθελα στο ελληνικό σχολείο καταρχήν να μαθαίναμε ποια είναι η λογική της γλώσσας. Κάθε γλώσσα έχει μία λογική. Σήμερα εξηγούσα στην παράσταση τι είναι η λέξη ντροπή. Υπάρχει μία τροπή προς το μέσα σου. Δηλαδή το γυρίζεις μέσα σου, νιώθεις ντροπή. Και είναι τόσο ωραίο για κάποιον που μαθαίνει ελληνικά και θέλει να μάθει τη λογική των λέξεων. Όλοι, όταν μαθαίνουν μια ξένη γλώσσα, μαθαίνουν τη λογική της γλώσσας. Νομίζω ότι πρέπει να γυρίσουμε στο σχολείο και να μάθουμε την ελληνική γλώσσα ως μια ξένη γλώσσα.
Δημήτρης Φαργκάνης (Lavart) – Παρόλα αυτά η κρίση σου επηρεάζεται τη στιγμή που κάνεις κάποιο casting για μία παράσταση; Υπάρχει μία – με την καλή έννοια – προκατάληψη προς ανθρώπους οι οποίοι αγαπάνε κάτι;
Αιμίλιος Χειλάκης – Εννοείς μια προκατάληψη σε σχέση με τους ανθρώπους που χρησιμοποιούν το λόγο;
Δημήτρης Φαργκάνης (Lavart) – Ναι. Φαντάζομαι ως θεατής ότι ο άνθρωπος ο οποίος κατανοεί τη λογική μιας γλώσσας και τη χρησιμοποιεί σωστά μπορεί να αποδώσει καλύτερα και να εγκλιματιστεί με το κείμενο.
Αιμίλιος Χειλάκης – Έχεις απόλυτο δίκιο. Γιατί η λογική του να καταλαβαίνεις τη γλώσσα σου είναι η λογική του πώς τη χρησιμοποιείς. Και επειδή οι ηθοποιοί χρειάζεται να είμαστε μάστορες στη χρήση του λόγου, όπως καταλαβαίνεις, αυτό είναι ένα πολύ καλό εργαλείο. Θα σου πω ένα μεγάλο παράδειγμα. Ο Ταρτούφος που θα συνεχίσουμε και φέτος το χειμώνα είναι σε έμμετρη μετάφραση του Γιώργου Μπλάνα, του ποιητή μας, σε δεκαπεντασύλλαβο. Αν είχα ηθοποιούς, οι οποίοι δε μπορούν να χρησιμοποιήσουν τις λέξεις, δε θα μπορούσαν με τίποτα να παίξουν δεκαπεντασύλλαβο.
Όλοι, όταν μαθαίνουν μια ξένη γλώσσα, μαθαίνουν τη λογική της γλώσσας. Νομίζω ότι πρέπει να γυρίσουμε στο σχολείο και να μάθουμε την ελληνική γλώσσα ως μια ξένη γλώσσα.
Δημήτρης Φαργκάνης (Lavart) – Υπέροχο και δε συμβαίνει συχνά.
Αιμίλιος Χειλάκης – Είμαι ένας άνθρωπος που οι δάσκαλοί μου μου μάθανε ότι ο λόγος είναι υπέροχα σημαντικός.
Δημήτρης Φαργκάνης (Lavart) – Άρα από παλιά υπήρχε αυτό το… μικρόβιο. Δεν προέκυψε την τελευταία δεκαετία στον Αιμίλιο Χειλάκη.
Αιμίλιος Χειλάκης – Όχι. Αυτό έχει ηλικία… μια εικοσαετία ακριβώς.
Δημήτρης Φαργκάνης (Lavart) – Σήμερα έχουμε πόλεμο; Ποια είναι τα ανοιχτά μέτωπα εντός της ελληνικής πραγματικότητας και κοινωνίας;
Αιμίλιος Χειλάκης – Αν εννοείς «Πόλεμος πατήρ πάντων», δηλαδή να κρατάς συγκρούσεις παντού ανοιχτές σε σχέση με αυτά που εσύ ζητάς και θέλεις και διαρκώς προσπαθείς να τα κερδίσεις, πάντα θα έχουμε πόλεμο. Αν μιλάμε για πόλεμο, ο οποίος διέλυσε τις μεγάλες αυτοκρατορίες στην Ευρώπη, τον Παγκόσμιο γενικά που διαλύθηκαν τρεις μεγάλες αυτοκρατορίες… Τώρα δεν έχουμε αυτοκρατορίες. Έχουμε πόλεμο για να γεννηθούν άλλες αυτοκρατορίες. Και αυτοί οι πόλεμοι είναι πολλές φορές και περισσότερο σιωπηροί. Δεν είναι ο πόλεμος που έχει η Συρία, ο εμφύλιος. Δεν είναι ο δεκαπενταετής στο Αφγανιστάν. Έχουμε όμως συγκρούσεις, οι οποίες γίνονται πιο αργά. Δεν είναι βραχείες συγκρούσεις, είναι μακρές συγκρούσεις, οι οποίες έχουν να κάνουν με την αλλαγή του οικονομικού μοντέλου παγκοσμίως. Ξέρεις, στον πόλεμο πεθαίνουν οι πιο αδύνατοι πρώτοι. Και επειδή εμείς οι πολίτες είμαστε οι πιο αδύνατοι στον τρόπο που καταλαβαίνουμε τι είναι κράτος, δείτε και το κράτος μας, θα πεθάνουμε πρώτοι. Τώρα, το αν πεθάναμε ήδη ή αργοπεθαίνουμε, και δε μας το λένε, είναι κάτι που θα το δούμε εν καιρώ.
Δημήτρης Φαργκάνης (Lavart) – Το πήγαινα και προς τους μικρούς κοινωνικούς πολέμους, αναφορικά με τις μικρές διαμάχες ή τα δίπολα ή τους εμφύλιους πολέμους μέσα στην κοινωνική πραγματικότητα. Μιλάμε σήμερα για συντηρητικούς, για προοδευτικούς. Μιλάμε για τέτοια πράγματα έτσι;
Αιμίλιος Χειλάκης – Ναι. Είπες δύο μεγάλες λέξεις τώρα που έχουν αντικαταστήσει τους δεξιούς – αριστερούς. Γιατί έχω δει πολλούς προοδευτικούς νεοφιλελεύθερους και έχω δει και πάρα πολλούς συντηρητικούς προοδευτικούς.
Δημήτρης Φαργκάνης (Lavart) – Μα προφανώς. Ο φιλελεύθερος δεν είναι οπισθοδρομικός. Είναι προοδευτικός άνθρωπος. Αυτό σημαίνει ο όρος τουλάχιστον.
Αιμίλιος Χειλάκης – Βεβαίως. Απλά στον όρο «φιλελεύθερος», που έχουμε επεξηγήσει στα Ελληνικά, που έχει να κάνει με την ελεύθερη αγορά, υπάρχει ο νεοφιλελευθερισμός, που δεν είναι ακριβώς και νέος, τριακοπενταετίας τώρα πια, ο οποίος έχει να κάνει με την άκρατη ελευθερία της αγοράς.
Δείτε και το κράτος μας, θα πεθάνουμε πρώτοι. Τώρα, το αν πεθάναμε ήδη ή αργοπεθαίνουμε, και δε μας το λένε, είναι κάτι που θα το δούμε εν καιρώ.
Δημήτρης Φαργκάνης (Lavart) – Έχω παρατηρήσει πως στην Ελλάδα ο όρος φιλελευθερισμός από μεγάλη μερίδα της κοινωνίας δεν είναι αποδεκτός και μετατρέπεται αυτομάτως σε νεοφιλελευθερισμό.
Αιμίλιος Χειλάκης – Κοίτα. Δεν υπάρχει φιλελεύθερος. Υπάρχει νεοφιλελεύθερος τώρα πια. Δηλαδή, δεν υπάρχει κάποιος ο οποίος να πιστεύει στην κρατική ιδιοκτησία της αγοράς, στην κρατική διαιτησία της ελεύθερης πρωτοβουλίας. Γιατί αυτό είναι το «liberal». Ο νεοφιλελευθερισμός δε θέλει με τίποτα την κρατική διαιτησία, άρα δεν υπάρχει καμιά κρατική διαιτησία. Μάλλον, η κρατική διαιτησία είναι υπέρ της απόλυτα ελεύθερης αγοράς, όπως γίνεται αυτή τη στιγμή στην Ευρώπη. Αλλά να κλείσουμε αυτό το κεφάλαιο και να γυρίσουμε σε κάποιες συγκρούσεις, οι οποίες θα μαίνονται διαρκώς και θα προτείνω σε όλο το αναγνωστικό κοινό, το οποίο θα διαβάσει ή θα ακούσει τη συνέντευξη, να διαβάσει Ένα μεγάλο πόλεμο του Μαξ Βέμπερ, το οποίο έχει να κάνει με το φιλελευθερισμό, έχει να κάνει με τον καπιταλισμό, με τη θρησκεία. Εκεί θα καταλάβουν γιατί αυτό το πράγμα που είναι πατροπαράδοτο, παράδοση, το να πιστεύεις σε μια ανώτερη δύναμη, έτσι όπως πιστεύεις, ως Ορθόδοξος, Καθολικός, Προτεστάντης, Μουσουλμάνος ή οτιδήποτε είναι ακριβώς ένα πολύ μεγάλο όπλο του φόβου απέναντι στο θάνατο, για να μπορέσει να δράσει ένα σύστημα, το οποίο δεν είναι φίλιο προς τον εργαζόμενο. Πολιτικολογώ τώρα, αλλά ούτως ή άλλως αυτό το θέατρο κάνω τώρα πια. Είναι πολιτικό θέατρο. Και θα υπάρχει πόλεμος γιατί είναι πολύ βαθιά ριζωμένη στους ανθρώπους η ανάγκη… Ξέρεις η πίστη είναι μονοθεϊστικού τύπου λέξη. Οι Αρχαίοι Έλληνες και οι Ρωμαίοι είχαν λατρεία για τους θεούς τους. Δεν υπάρχει πουθενά πίστη στην Αρχαία Ελλάδα ή Ρώμη για το Δωδεκάθεο. Αυτή, λοιπόν, η εύρεση της πίστης και του φόβου του θανάτου, λειτουργεί ως εργαλείο για να πιέζονται κάποιες ομάδες ανθρώπων προς τα κάτω. Δεν έχει να κάνει με κοινωνισμό. Και όπου κοινωνισμός βλέπεις σοσιαλισμό ή κομμουνισμό. Έχει να κάνει με την πραγματική θέση των ομάδων των ανθρώπων. Δηλαδή στην πυραμίδα, η ομάδα που έχει το μεγαλύτερο εμβαδόν, πως μπορεί αυτός ο κόσμος, αυτή η πυραμίδα, ουσιαστικά να μην καταπιέζεται από την κορυφή. Αυτός ο πόλεμος θα συνεχίσει να υπάρχει πάντα.
Δημήτρης Φαργκάνης (Lavart) – Οι πονηροί έχουν κερδίσει;
Αιμίλιος Χειλάκης – Κανένας πονηρός δεν έφτασε στην εξουσία. Η εξυπνάδα, το να μην είσαι σε ύπνωση, έχει να κάνει με τη συνειδητοποίηση του ποια πραγματικά είναι η θέση σου. Ωραία τα δικαιώματά μας, αλλά πρέπει να βλέπουμε και τις υποχρεώσεις μας. Σιχαίνομαι τους ανθρώπους τους επαναστάτες ή τους συνδικαλιστές που διεκδικούν μόνο δικαιώματα. Χαίρομαι και χαιρετίζω τους ανθρώπους οι οποίοι ξέρουν ποια είναι η υποχρέωσή τους.
Δημήτρης Φαργκάνης (Lavart) – Ο Διαφωτισμός άργησε για τους Έλληνες;
Αιμίλιος Χειλάκης – Δεν άργησε. Όχι. Δεν ήρθε ποτέ. Δεν ήμασταν στο χώρο που έδρασε. Ήμασταν στο χώρο που ήρθαν υδρατμοί. Τίποτα άλλο.
Δημήτρης Φαργκάνης (Lavart) – Ο σημερινός ελληνικός λαός έχει ελαφρυντικά; Δεδομένης της προϋπάρχουσας, όπως είπες, της μη ύπαρξης αυτού του Διαφωτισμού, έχουμε ελαφρυντικά σήμερα; Δηλαδή, αν κοιτάξουμε τον κόσμο μας μετά από μερικές δεκαετίες, θα λέγαμε για το σήμερα ότι είχαμε ελαφρυντικά;
Αιμίλιος Χειλάκης – Ξέρεις γιατί δεν έχουμε ελαφρυντικά; Αν υπολογίσεις από τότε που μέσω των τυραννιών διαλύθηκε ο Χρυσός Αιώνας της Αθήνας, η κρατική εξουσία ήταν πάντα εχθρός προς τον πολίτη. Ο Διαφωτισμός στην Ευρώπη κατάφερε και επανέφερε τη χρήση της εξουσίας ως όργανο του πολίτη. Ιδανικά πάντα. Στην Ελλάδα υπήρχε η παράδοση ότι η εξουσία είναι εχθρός προς τον πολίτη. Που το ελληνικό κράτος ιδρύθηκε και οι κοτζαμπάσηδες, οι οποίοι πληρώνανε οι ίδιοι φόρο στους Τούρκους, συλλέγανε φόρο μετά για το καινούργιο κράτος. Άρα, ο άνθρωπος, ο οποίος ήταν υπό την εξουσία του κοτζαμπάση πάντα θα είχε πρόβλημα με την εξουσία. Αυτός ο ραγιαδισμός μας δεν είχε να κάνει μόνο με το πώς είμαστε εμείς οι ίδιοι, έχει να κάνει πια με DNA. Αυτός ο ραγιαδισμός μας μας οδηγεί σε αυτό που σου είπα προηγουμένως, ναι μεν έχουμε δικαιώματα, αλλά το κράτος είναι εχθρικό και δεν πρόκειται να μας τα δώσει ποτέ. Και έτσι δεν έχουμε καμιά υποχρέωση απέναντί του.
Δημήτρης Φαργκάνης (Lavart) – Αιμίλιε, ο ρόλος της γυναίκας, της μάνας, της συζύγου ποιος είναι σε αυτόν τον πόλεμο; Και η Λυσιστράτη θεωρείται φεμινιστικό έργο τελικά ή όχι;
Αιμίλιος Χειλάκης – Όχι, δεν είναι φεμινιστικό έργο. Ακόμα και πριν τον πόλεμο και στις αρχές του αιώνα το μελετούσαν πάντα ως προς τη σκατολογία του. Το έβλεπαν ως κάτι περίεργο. Σα να κατέβηκαν εξωγήινοι. Κάτι τέτοιο ήταν για την Αρχαία Αθήνα μια γυναίκα να πάρει την εξουσία. Δεν είναι φεμινιστικό. Αντίθετα, είναι ένα έργο κατά του εμφυλίου πολέμου. Είναι ένα έργο κατά του πολέμου. Και ένας μεγάλος ειρηνιστής ποιητής, όπως ήταν ο Αριστοφάνης, χρησιμοποιούσε όλα τα θεατρικά εργαλεία και όλες τις ουτοπίες για να μπορέσει να πει στους συμπολίτες του, παιδιά προσέξτε να σας πω πέντε παραμύθια, αλλά έχει να κάνει με το πώς εσείς διαχειρίζεστε την πόλη. Μιλάει για τον εμφύλιο πόλεμο. Δεν είναι διεμφυλικός ο πόλεμος. Είναι εμφύλιος. 
Δημήτρης Φαργκάνης (Lavart) – Συνεχίζω για τη γυναίκα. Υπάρχει ρόλος της γυναίκας ή υπάρχει ρόλος του άντρα ή αυτός αναπροσαρμόζεται ανάλογα με τις ανάγκες της εποχής; Αλλιώς ήταν οι γυναίκες πριν πενήντα χρόνια. Αλλιώς ήταν οι άντρες πριν πενήντα χρόνια.
Αιμίλιος Χειλάκης – Ναι. Νομίζω ότι έχει να κάνει σε κάθε εποχή με την παραγωγή. Γιατί όταν χρειάζονταν για την παραγωγή δυνατά χέρια, είναι φυσικό το πιο δυνατό από τα δύο φύλα σωματικά, να ήταν αυτό που έλεγχε την παραγωγή. Τώρα, ουσιαστικά, η παραγωγή ελέγχεται μέσω ψηφιών, μέσω ψηφιακού προγραμματισμού. Δε χρειάζεται ρώμη. Χρειάζεται ευστροφία και εξυπνάδα. Και νομίζω ότι ως όντα, οι άντρες είναι πολύ πιο απλοί στην κατασκευή τους, δηλαδή έχουν ένα στόχο που διεκπεραιώνουν, σε σχέση με μια γυναίκα, που μπορεί να βάλει πάρα πολλούς στόχους. Η κατασκευή της γυναίκας έχει να κάνει με τα της εστίας, με τα του οίκου, που είχε να αντιμετωπίσει πάρα πολλά προβλήματα, νομίζω ότι στη διάρκεια των επόμενων αιώνων και λόγω της τεχνολογικής επανάστασης, η γυναίκα θα έχει και στην παραγωγή μεγαλύτερο ρόλο.
Δημήτρης Φαργκάνης (Lavart) – Πως διαχειρίζονται οι γυναίκες σήμερα την χειραφέτηση που κέρδισαν πριν 50 χρόνια; Υπάρχει το μέτρο ή ζούμε σε ένα μεσοδιάστημα όπου οι όποιες παρεκκλίσεις και υπερβολές θεωρούνται θεμιτές;
Αιμίλιος Χειλάκης – Νομίζω πως είναι πάρα πολύ νωρίς να κρίνουμε την όποια χειραφέτηση και η χειραφέτηση δεν είναι απλά ένας ήχος. Η χειραφέτηση σε μια κοινωνία η οποία παράγει είναι η γραμμή παραγωγής. Θα δούμε σε λίγο καιρό τι ακριβώς έχει γίνει. Το θέμα είναι ποιες είναι οι δυνάμεις οι οποίες παράγουν. Αν η παραγωγή είναι πλέον σε applications και προγραμματισμούς, δε χρειάζεται πια σωματική ρώμη για να παράγεις. Άρα είναι πολύ νωρίς ακόμα για να μιλήσουμε για οτιδήποτε. Απλά τα τελευταία πενήντα χρόνια, είναι σα να λέμε για έναν άνθρωπο που ήταν αλυσοδεμένος στην απομόνωση, γιατί κάπως έτσι ήταν ο ρόλος της γυναίκας, απλά έχει βγει από την απομόνωση. Δεν έχουν βγει ακόμα οι αλυσίδες από τα χέρια της. Σε λίγο θα γίνει η απασφάλιση των χειροπεδών.
Δημήτρης Φαργκάνης (Lavart) – Τα τελευταία πενήντα χρόνια οι γυναίκες απέκτησαν και δικαίωμα ψήφου και προφανώς ήταν αυτονόητο να γίνει με την πάροδο των αιώνων και απέκτησαν και δικαίωμα στην εργασία και πλέον θεωρούνται πολύ περισσότερο ισότιμα μέλη σε μια κοινωνία. Δε θεωρείς πως μια μερίδα των γυναικών έχει χάσει τη φύση τους; Εσύ πώς το βλέπεις;
Αιμίλιος Χειλάκης – Η θηλυκότητα είναι κάτι το οποίο το βλέπει κάπως ο άντρας. Όπως και η αρρενωπότητα είναι κάτι το οποίο βλέπει η γυναίκα. Αυτή που επιδεικνύει τη θηλυκότητα δεν είναι καθόλου θηλυκή. Το ίδιο ισχύει και για τους άντρες. Γίνονται κακά κακέκτυπα των φύλων τους. Αυτό που προκαλεί σε κάποιον άντρα την αναπαραγωγή ή την ηδονή. Αυτό είναι η θηλυκότητα στη γυναίκα. Και το ίδιο βλέπει και η γυναίκα στον άνδρα. Και δεν είναι χαρακτηριστικό που δεν το έχουν οι άλλοι. Γιατί η έννοια της αναπαραγωγής είναι πολύ ευρύτερη από οποιαδήποτε μόδα ή την οποιαδήποτε σχέση, συσχέτιση αισθητικότητα δυνάμεων. Δε νομίζω ότι θα χαθεί ποτέ η ανάγκη το αρσενικό να θέλει να πάει με το θηλυκό. Και πάντα θα βρίσκει κάτι που θα ονομάζει θηλυκότητα ή αρρενωπότητα.
Απλά τα τελευταία πενήντα χρόνια, είναι σα να λέμε για έναν άνθρωπο που ήταν αλυσοδεμένος στην απομόνωση, γιατί κάπως έτσι ήταν ο ρόλος της γυναίκας, απλά έχει βγει από την απομόνωση. Δεν έχουν βγει ακόμα οι αλυσίδες από τα χέρια της. Σε λίγο θα γίνει η απασφάλιση των χειροπεδών.
Δημήτρης Φαργκάνης (Lavart) – Ωραία. Φαλλός. Όργανο, σύμβολο εξουσίας, αλλά και ελέγχου του κατόχου του. Κάποια πράγματα δεν αλλάζουν ποτέ έτσι; Είναι στη φύση μας.
Αιμίλιος Χειλάκης – Θα στο γυρίσω όμως αλλιώς. Παλιά στην Αρχαία Αθήνα οι γυναίκες κάνανε γιορτές προς το φαλλό. Ο φαλλός ήταν κάτι αρκετά ιερό, όπως και η μήτρα, η Δήμητρα. Οι αρχαίοι Έλληνες ήταν άνθρωποι που λάτρευαν αυτό το οποίο φέρνει τη ζωή. Τώρα, αν στη διάρκεια των αιώνων όλα τα όπλα είχαν σχήμα φαλλού, δε μπορώ να πω τίποτα για αυτό. Ο φαλλοκρατισμός καταρχήν είναι μια πάρα πολύ περίεργη έννοια. Εγώ δεν την καταλαβαίνω.
Δημήτρης Φαργκάνης (Lavart) – Φαλλοκρατισμός και φεμινισμός, είναι λίγο αφύσικα και τα δύο.
Αιμίλιος Χειλάκης – Είναι χρήσεις αισθητικές ουσιαστικά. Έχει να κάνει με αισθητισμό, δεν έχει να κάνει ουσιαστικά με πραγματική ζωή. Ο φαλλός είναι το αντικείμενο. Δεν είναι η πραγματικότητα.
