Θεόφιλος, ένας μεγάλος λαϊκός ζωγράφος
Έδωσε πνοή στην ελληνική λαϊκή παράδοση και ιστορία
[dropcap size=big]Τ[/dropcap]ο 1870 περίπου, γεννιέται στη Μυτιλήνη ο πρωτότοκος γιος του Γαβριήλ Κεφαλά και της Πηνελόπης Χατζημιχαήλ, Θεόφιλος. Ως παιδί επιδεικνύει μέτριες επιδόσεις στο σχολείο, είναι βραδύγλωσσος και αριστερόχειρας – μειονέκτημα για την εποχή του -, δείχνει, ωστόσο, μεγάλο ενδιαφέρον για τη ζωγραφική και περνά ατελείωτες ώρες με τον παππού του που είναι αγιογράφος.
Μεγαλώνοντας, αντιμετωπίζει τις κοροϊδίες των συγχωριανών του, καθώς συνηθίζει να κυκλοφορεί φορώντας την παραδοσιακή φουστανέλα. Έτσι, μόλις γίνεται 18 ετών, φεύγει για τη Σμύρνη, όπου εργάζεται για μικρό χρονικό διάστημα ως θυροφύλακας στο Ελληνικό Προξενείο της Σμύρνης. Έπειτα, εγκαθίσταται στο Βόλο. Εκεί γίνεται προστατευόμενος του κτηματία Γιάννη Κοντού και φιλοτεχνεί αρκετά έργα στο σπίτι του αλλά και σε διάφορες κατοικίες της περιοχής ενώ παράλληλα οργανώνει θεατρικές παραστάσεις κατά τις περιόδους της Αποκριάς. Φαίνεται, όμως, πως και εκεί αντιμετωπίζει τη χλεύη του κόσμου και το 1927 επιστρέφει στη Μυτιλήνη.
[dropcap size=big]Σ[/dropcap]την πατρίδα του ο Θεόφιλος θεωρείται κατά κάποιον τρόπο ως ο «τρελός του χωριού». Ασχολείται με τοιχογραφίες σε διάφορα χωριά, η αμοιβή του, όμως, είναι συνήθως λίγο φαγητό ή κρασί. Σε ανύποπτο χρόνο συναντά τον τεχνοκριτικό Στρατή Ελευθεριάδη, ο οποίος έχει ως βάση το Παρίσι και γοητεύεται από την ιδιαίτερη τεχνοτροπία του Θεόφιλου.
Η καταξίωση, ωστόσο, αργεί πολύ να έρθει. Ο μεγάλος αυτός ζωγράφος φεύγει από τη ζωή στις 24 Μαρτίου 1934, πιθανότατα από τροφική δηλητηρίαση, καθώς τρώει τα αποφάγια των συγχωριανών του.
Ο Ελευθεριάδης δεν ξεχνά το φίλο του και ξεκινά την προσπάθεια για την αναγνώριση του έργου του. Σχεδόν τριάντα χρόνια αργότερα, το 1961, έρχεται η δικαίωση. Το μουσείο του Λούβρου εγκαινιάζει μια μεγάλη έκθεση με έργα του Θεόφιλου και το 1964 ο Ελευθεριάδης χρηματοδοτεί τη δημιουργία του μουσείου Θεόφιλου στη Βαρειά της Μυτιλήνης. Ετεροχρονισμένα, επικρατεί μια υστερία ανακάλυψης έργων του – τραγική ειρωνεία, για έναν καλλιτέχνη που, όσο ζούσε, γνώρισε μόνο την περιφρόνηση.
Τα περισσότερα έργα του Θεόφιλου απεικονίζουν μορφές της ελληνικής ιστορίας και μυθολογίας – ήρωες της επανάστασης, όπως ο Κολοκοτρώνης, ο Οδυσσέας Ανδρούτσος, ο Μάρκος Μπότσαρης, βυζαντινούς αυτοκράτορες, όπως ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος, αρχαίες Ελληνίδες θεές, όπως η Άρτεμις και η Αθηνά, αλλά και το ερωτευμένο ζευγάρι του Ερωτόκριτου και της Αρετούσας, ακόμη και το λήσταρχο Νταβέλη. Οι μορφές έχουν αποδοθεί με απλότητα, φωτεινότητα και γλαφυρότητα και το αποτέλεσμα σηματοδοτεί την ύπαρξη μιας καινούριας τεχνοτροπίας της ελληνικής ζωγραφικής.
[su_youtube url=”https://www.youtube.com/watch?v=mjCpl5Ex5z4″ width=”200″ height=”100″ responsive=”no”]
