Ν’ αγαπάς την ευθύνη
να λες εγώ, εγώ μονάχος μου
θα σώσω τον κόσμο.
Αν χαθεί, εγώ θα φταίω
Ο Νίκος Καζαντζάκης γεννιέται στις 18 Φεβρουαρίου 1883 στο Ηράκλειο της Κρήτης. Γονείς του είναι η Μαρία Χριστοδουλάκη και ο Μιχάλης Καζαντζάκης, έμπορος κρασιού και γεωργικών προϊόντων. Η πρώτη φορά που αποχωρίζεται το νησί του είναι το 1897, για να παρακολουθήσει μαθήματα Γαλλικών και Ιταλικών στη Γαλλική Εμπορική Σχολή του Τιμίου Σταυρού στη Νάξο. Πέντε χρόνια αργότερα, μετακομίζει στην Αθήνα, όπου και τελειώνει τη Νομική Σχολή με άριστα.
Προικισμένος, λοιπόν, με γερές εκπαιδευτικές βάσεις, ο Νίκος Καζαντζάκης αρχίζει να αρθρογραφεί σε διάφορες εφημερίδες και περιοδικά ενώ παράλληλα ασχολείται και με τη συγγραφή. Το 1906, κάνει την παρθενική του εμφάνιση στα ελληνικά γράμματα με το μυθιστόρημα Όφις και Κρίνο και πολύ σύντομα δοκιμάζεται σχεδόν σε κάθε λογοτεχνικό είδος – ποίηση, παιδικό μυθιστόρημα, μεταφράσεις, αλληλογραφία, δοκίμια, κριτικές, ακόμη και κινηματογραφικά σενάρια.
Ο Καζαντζάκης είναι ανήσυχη ψυχή, ασυμβίβαστη, που αναζητά συνεχώς καινούργια ερεθίσματα και συλλέγει απόψεις και εμπειρίες. Σ’ αυτό συντελούν τα ταξίδια που κάνει, σχεδόν σε ολόκληρο τον κόσμο – από το ασκητικό Άγιο Όρος ως το λαμπερό Παρίσι, από τον άγριο Καύκασο ως την αριστοκρατική Αγγλία, από την ατίθαση Ισπανία ως την εξωτική Ιαπωνία και από την πειθαρχημένη Γερμανία ως τη νωχελική Αίγυπτο. Η συναναστροφή του με τον Άγγελο Σικελιανό, η μελέτη των θεωριών του Φρόυντ και η επιρροή του από βουδιστικές θεωρίες αποτυπώνονται ξεκάθαρα στο έργο του.
Οι προκλητικές, αιρετικές απόψεις του μυθιστορήματός του Ο Τελευταίος Πειρασμός προκαλούν την οργή της Εκκλησίας, η οποία απειλεί να τον αφορίσει.
«Μου δώσατε μια κατάρα, Άγιοι Πατέρες, σας δίνω μια ευχή: Σας εύχομαι να ‘ναι η συνείδησή σας τόσο καθαρή όσο η δική μου και να είστε τόσο ηθικοί και θρήσκοι όσο είμαι εγώ», είναι η δικιά του απάντηση.
Πάντως έργα του, όπως Βίος και Πολιτεία του Αλέξη Ζορμπά, Ο καπετάν Μιχάλης, Ο Χριστός ξανασταυρώνεται, Ο Φτωχούλης του Θεού, Αναφορά στον Γκρέκο, Αδερφοφάδες, θεωρούνται πλέον κλασικά αριστουργήματα της ελληνικής λογοτεχνίας.
Σημαντικότατο θεωρείται και το έπος που ξεκινά να γράφει το 1924 με τίτλο Οδύσεια, το οποίο περιλαμβάνει πάνω από 2.500 λέξεις, απούσες από κάθε ελληνικό λεξικό.
Η προσφορά του στην ελληνική αλλά και παγκόσμια λογοτεχνία είναι τόσο μεγάλη, ώστε προτείνεται εννέα φορές για βραβείο Νόμπελ. Το 1947, μάλιστα, η UNESCO τον διορίζει υπεύθυνο για τη μετάφραση κλασικών λογοτεχνικών έργων, με σκοπό τη γνωριμία και αλληλο-αποδοχή διαφορετικών πολιτισμών.
Ο Νίκος Καζαντζάκης αφήνει την τελευταία του πνοή στις 26 Οκτωβρίου 1957, σε νοσοκομείο της Γερμανίας, χτυπημένος από λευχαιμία. Η σορός του μεταφέρεται στο Ηράκλειο, ενώ στον τάφο του χαράσσεται, σύμφωνα με επιθυμία του, η επιγραφή Δεν ελπίζω τίποτα, δε φοβούμαι τίποτα, είμαι λέφτερος.
