Από τη Θέμις Βελένη, Δρ Ιστορικό της Τέχνης – Μουσικό*, Διδάσκουσα του μαθήματος Arts Management στο ΜΑ in Art Law and Arts Management του Διεθνούς Πανεπιστημίου της Ελλάδος
1 Κρατικό Ωδείο, 3 χώρες, 12 μουσικά σύνολα, 60 νέοι μουσικοί, 7 συναυλίες, 2 μουσικές εγκαταστάσεις, 4 μουσικά εργαστήρια/διαλέξεις, όλα αυτά σε μία πόλη, τη Θεσσαλονίκη. Αυτοί είναι οι αριθμοί που συνιστούν τη δράση Μουσικό Graffiti που πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο του SKG Bridges Uprising Arts & Culture Festival, που διοργανώθηκε με πρωτοβουλία του Γραφείου Κοινωνικών Πολιτικών της Γενικής Γραμματείας Πρωθυπουργού από την Τετάρτη 9 έως την Κυριακή 13 Μαΐου 2018.
Kοινή αφετηρία; Η παραδοσιακή και βυζαντινή/μεσαιωνική μουσική της Νοτιοανατολικής Ευρώπης. Αλλά με έναν σύγχρονο τρόπο ηχητικής και συνθετικής μουσικής αντίληψης. Πώς οι νέοι μουσικοί αφομοιώνουν, πειραματίζονται και νοηματοδοτούν ξανά την παράδοση; Ποιοι νέοι δρόμοι ανοίγονται και πόσα κοινά σημεία αναδεικνύονται;
Η απάντηση δόθηκε από την πληθώρα των νέων που κατέκλυσαν τους χώρους διεξαγωγής της δράσης: οι νέοι που δημιουργούσαν και οι νέοι που απολάμβαναν με σύμπνοια και ατμόσφαιρα μοιράσματος και χαράς σε μία ξέφρενη μουσική γιορτή σε όλη την πόλη. Το Μουσικό Graffiti, με ποικιλία μουσικών ειδών, σχημάτων και δράσεων απλώθηκε στη Θεσσαλονίκη και βρήκε στέγη σε πολλούς φορείς, το Μέγαρο Μουσικής, το Μουσείο Φωτογραφίας, την Πλατεία Κορδελιού και Πλατεία Νεάπολης, το Λιμάνι και, φυσικά, το Κρατικό Ωδείο Θεσσαλονίκης (ΚΩΘ). Φορείς που τους έχουμε συνηθίσει με μία ορισμένη φυσιογνωμία και ταυτότητα, αλλά που με τη ζωντάνια και των νέων δημιουργών έδωσαν ένα διαφορετικό στίγμα.
Έτσι, οι κρότοι της Ομάδας Κρουστών του ΚΩΘ “τάραξαν” ευχάριστα τη φωτογραφική ακινησία των εκθεμάτων του Μουσείου Φωτογραφίας, ενώ οι ηλεκτρονικοί πειραματισμοί των Takanaka Takavaka (https://youtu.be/MGH0Jo_8Mvw) και οι ροκ αναφορές σε τζαζ διασκευές των παραδοσιακών κομματιών από το Τμήμα Τεχνών του Ευρωπαϊκού Πανεπιστημίου Κύπρου έδωσαν μία πνοή φρεσκάδας σε ένα ωδείο θεματοφύλακα της κλασικής μουσικής που όμως δεν διστάζει να ανοίξει τις πόρτες του στο νέο, διάπλατα και με ευελιξία να συμπορευτεί με την εποχή, να αφουγκραστεί το κοινό και τις ανάγκες του, με σεβασμό στη μουσική ως πράξη δημιουργίας και αισθητικής απόλαυσης. «Τα οράματα και οι ιδέες θέλουν πράξεις και συμπράξεις που για να υλοποιηθούν θέλουν ανθρώπινο δυναμικό, οικονομικούς πόρους και εργαλεία», είπε καλωσορίζοντας το κοινό η διευθύντρια του ΚΩΘ, Λόλα Τότσιου, που είχε την ιδέα από το 2012 και κατόρθωσε να την πραγματοποιήσει το 2018 με την υποστήριξη του SKG Bridges Festival.
To διαδραστικό σύστημα Graffiti
Το ΚΩΘ πέρα από τα νέα μουσικά είδη άνοιξε τις πόρτες του και στη μουσική τεχνολογία. Στον προαύλιο χώρο του φιλοξενήθηκε μία διαδραστική ηχητική εφαρμογή του συνθέτη Δημήτρη Μαρωνίδη (https://youtu.be/8r0pxJ3tjNc), που προσκαλούσε τους επισκέπτες, μικρούς και μεγάλους, να χρησιμοποιήσουν τις κινητές συσκευές τους με έναν πρωτότυπο τρόπο: να κάνουν τη δική τους μουσική και έτσι να γίνουν συνθέτες για μερικά λεπτά κατανοώντας με έναν παιχνιδιάρικο και βιωματικό τρόπο πώς σκέφτονται οι συνθέτες όταν δημιουργούν. Ο Δ. Μαρωνίδης εξηγεί: «Μπορείτε να πατήσετε οποιοδήποτε από τα κουμπιά, όσες φορές και όσο γρήγορα θέλετε, και να ενεργοποιήσετε με αυτόν τον τρόπο μια σειρά από ηχητικά δείγματα από κάθε οικογένεια μουσικών οργάνων. Δοκιμάστε να παίξετε με την πυκνότητα και να δημιουργήσετε τις δικές σας ηχητικές δομές. Σύντομα θα αρχίσετε να αντιλαμβάνεστε πολλές από τις πτυχές του ήχου και των διαδικασιών σύνθεσής του έτσι όπως τις σκέφτονται οι συνθέτες όταν συνθέτουν τη μουσική τους. Θα δείτε με ποιό τρόπο η συμμετρικότητα επηρεάζει τον ήχο αλλά και πως μπορεί μια υπερβολική προσέγγιση να τον κάνει χαοτικό. Θα πάρετε τον ρόλο του εκτελεστή, μαέστρου και συνθέτη, χωρίς να χρειάζεται απαραίτητα κάποια ιδιαίτερη μουσική ικανότητα».
Η εγκατάσταση ήταν τεχνικά απλή αφού το μόνο που ήθελε, όπως εξηγεί ο δημιουργός της, ήταν δύο ηχεία που παρήγαγαν τον ήχο της ορχήστρας τοποθετημένα στην είσοδο του ωδείου, τις ατομικές συσκευές των χρηστών (κινητό τηλέφωνο ή τάμπλετ) και παιχνιδιάρικη ομαδική διάθεση από τους συμμετέχοντες που καλούνταν να παίξουν με αυτή την ψηφιακή ορχήστρα μαζί με άλλους ανθρώπους ή φίλους που βρίσκονταν στον ίδιο μέρος ταυτόχρονα και να αντιληφθούν τον τρόπο σύνθεσης της σύγχρονης μουσικής. Η εφαρμογή, ωστόσο, έχει και άλλες δυνατότητες, αφού η ενεργοποίηση των ήχων μπορεί να γίνει και από διαφορετικά σημεία, απομακρυσμένα χωρικά, ώστε οι ήχοι χρηστών που βρίσκονται σε ένα σημείο της πόλης να φτάνουν σε διαφορετικό σημείο στα αυτιά άλλων που παίζουν την ίδια στιγμή δημιουργώντας μία μουσική πολυφωνία και έναν διάλογο ανάμεσα σε αγνώστους με κοινή γλώσσα τη μουσική. «Οραματίζομαι την εγκατάσταση της εφαρμογής σε πολλά σημεία στην πόλη και την αναμετάδοση των ηχητικών συνθέσεων των περαστικών σε δίκτυο ώστε να δημιουργηθεί ένα μουσικό μωσαϊκό, ένα πολύτοπο με την έννοια του Ιάννη Ξενάκη, όπου η μουσική καταργεί τη διάκριση χώρου και χρόνου», λέει ο συνθέτης. Ακούγοντάς τον να μιλάει έτσι για το έργο του θυμάται κανείς τη ρήση του Charles Baudelaire ότι η φαντασία είναι το βασίλειο της α-λήθειας, ενώ το εφικτό είναι μια από τις επαρχίες της και εύχεσαι έστω να βρεθεί αυτή η επαρχία κάπου εδώ κοντά και σύντομα. Προς το παρόν μπορεί κανείς να παίξει με την εφαρμογή στον χώρο του Κρατικού Ωδείου Θεσσαλονίκης.
Κείμενο: Θέμις Βελένη
* Η Θέμις Βελένη γράφει (και) ως (ευτυχής) απόφοιτος του Κρατικού Ωδείου Θεσσαλονίκης
Λίγα λόγια για τη δράση «Οι φοιτητές του μαθήματος Arts Management του ΜΑ in Art Law and Arts Management του Διεθνούς Πανεπιστημίου της Ελλάδος παρακολουθούν και γράφουν για το SKG Bridges Uprising Arts & Culture Festival» στη LAVART
Η δράση οργανώθηκε με πρωτοβουλία της διδάσκουσας Δρ Θέμις Βελένη στο πλαίσιο του μαθήματος Arts Management του MA in Art Law and Arts Management και αγκαλιάστηκε θερμά από τον Ομότιμο Καθηγητή Νομικής ΑΠΘ και Μέλος της Διοικούσας Επιτροπής του Διεθνούς Πανεπιστημίου της Ελλάδος, κ. Αθανάσιο Γ. Καΐση. Προέκυψε ως ιδέα σε μία στιγμή γόνιμης συζήτησης κατά την ώρα του μαθήματος για τον πολιτισμό μέσα από μία ενθουσιώδη και αυθόρμητη έκφραση της επιθυμίας των φοιτητών/τριών να παρακολουθήσουν άτυπα και κατά βούληση τα τρέχοντα πολιτισμικά δρώμενα της πόλης και ειδικά το SKG Bridges Uprising Arts & Culture Festival.
Σε μία προσπάθεια να ωφεληθούμε όλοι και ειδικά οι νέοι από τον πολιτισμό με τον καλύτερο δυνατό τρόπο, να μάθουμε, να μοιραστούμε, να επικοινωνήσουμε και να αφομοιώσουμε, προτάθηκε αυτή η εθελοντική συμμετοχή και παρακολούθηση του Φεστιβάλ -που άλλωστε είναι ένα Φεστιβάλ από νέους για νέους- να αφήσει έναν γραπτό αντίκτυπο από την πένα των φοιτητών, αυθόρμητα και ελεύθερα. Ο Δημήτρης Φαργκάνης από την ηλεκτρονική εφημερίδα Lavart αποδέχτηκε με θέρμη την πρόταση και ιδού τα όσα έγιναν και γράφτηκαν….
Ευχαριστούμε τις φοιτήτριες που ανταποκρίθηκαν με συνέπεια και ενθουσιασμό και έγραψαν τις εντυπώσεις τους από την παρακολούθηση του Φεστιβάλ.
Ιδιαίτερα ευχαριστούμε την Δρ Άννα Χρυσοχοΐδου για την οργανωτική και διοικητική υποστήριξη της δράσης.
