Ο Ivan Svitailo αποτελεί το παράδειγμα καλλιτέχνη που δεν χρειάζεται ιδιαίτερες συστάσεις. “Το να συμμετέχεις και να έχεις την ευθύνη του άλλου είναι το σημαντικότερο πράγμα” σημειώνει χαρακτηριστικά μιλώντας μας για τη συμβολή του στο Αριστοφανικό έργο “Εκκλησιάζουσες”, σε διασκευή Αλέξανδρου Ρήγα. Υπογράφει την κινησιολογία και ταυτόχρονα υποδύεται τον Φιλόδωρο σε μια κωμωδία «σταθμό» από ιδεολογική και καλλιτεχνική σκοπιά για τα ελληνικό κοινωνικό γίγνεσθαι.
Άννα Λαμπροπούλου (Lavart) – Πόσο απαιτητικό εγχείρημα είναι να έχει κανείς τη διττή ευθύνη για την ίδια παράσταση ως χορογράφος και ως ηθοποιός ταυτόχρονα;
Ivan Svitailo – ‘Oσο δύσκολο είναι το να είσαι παράγοντας σε μία παράσταση. Αυτό αρχικά σου επιβάλλει να μπεις στη θέση του παρατηρητή. Και πέρα από το δικό σου όφελος, πρέπει να δεις όλη την ιστορία απέξω ώστε να καταλάβεις τις ανάγκες της και τις δυνατότητες που έχεις για να δημιουργήσεις μέσα εκεί. Στο συγκεκριμένο έργο, έπρεπε ουσιαστικά να μπω σε μια διαδικασία να αντιμετωπίσω 30 άτομα ηθοποιών που έπρεπε να περπατάνε με έναν τρόπο, να χορεύουν με έναν τρόπο, να επικοινωνούν με έναν τρόπο ως προς αυτό που λένε οι “Εκκλησιάζουσες” του Αριστοφάνη. Η πρόκληση ήταν πάρα πολύ μεγάλη γιατί δεν είναι και το πιο εύκολο πράγμα να μπαίνουμε ως παρατηρητές στα πράγματα, ειδικά όταν προκύπτει η ανάγκη να βρεθείς και εσύ ο ίδιος μετά μαζί με αυτούς τους ανθρώπους που καθοδηγείς επί σκηνής. Αυτό που ανακάλυψα είναι ότι ήμουν υποχρεωμένος να παραδώσω μια ομοιογένεια και έναν κοινό τρόπο σκέψης τον οποίο μετέπειτα έπρεπε να τον τηρήσω και εγώ όσο έπρεπε να τον τηρήσουν και οι υπόλοιποι ηθοποιοί. Όσον αφορά στον ρόλο, ήταν σίγουρα μια εμπειρία που δεν ξεχνιέται. Αρχίζει να μπαίνει μέσα μου αυτή η “απληστία” γιατί πλέον δεν σου φτάνει απλά να είσαι ένα εργαλείο στα χέρια κάποιου άλλου (π.χ. σκηνοθέτη) αλλά θες και εσύ σιγά-σιγά να έχεις το δικό σου κομμάτι, να χειριστείς και εσύ ο ίδιος μέρος της δημιουργίας.
Άννα Λαμπροπούλου (Lavart) – Στη συγκεκριμένη διασκευή που επιχειρεί η παράσταση σας, διακρίνουμε την εξής καινοτομία: Oι γυναίκες που μαζεύονται για να πάρουν την εξουσία στην Πνύκα, προέρχονται απ’ όλη την Ελλάδα άρα κουβαλάνε μαζί τους τα παραδοσιακά στοιχεία του τόπου τους. Τί αντίκρισμα είχε αυτό στη σημειωτική σας συμβολή στο κομμάτι της κινησιολογίας;
Ivan Svitailo – Θεωρώ πως ο τόπος επιβάλλει το χαρακτηριστικό πολιτισμικό στοιχείο. Στην Ελλάδα για παράδειγμα, το ότι είμαστε μια φυσική γέφυρα η οποία ενώνει τις Ηπείρους, μας διαμορφώνει πολιτισμικά. Έτσι διαμόρφωσε και την κάθε γυναίκα του έργου που προέρχεται από κάθε μέρος της Ελλάδας η οποία το κουβαλάει πάνω της από το περπάτημα μέχρι τη μουσική. Τα έντονα χαρακτηριστικά που βάλαμε εμείς είναι τα χορευτικά, τα μουσικολογικά και τα γλωσσολογικά. Η Πόντια για παράδειγμα κουβαλάει όλα αυτά τα ποντιακά χαρακτηριστικά, η Κερκυραία τα δικά της αντίστοιχα. Αυτό μάλιστα ήταν και το πιο εύστοχο εύρημα του Αλέξανδρου Ρήγα γιατί έτσι οπουδήποτε και αν πήγαμε να παίξουμε την παράστασή μας βρήκαμε έναν χαρακτήρα της παράστασης ο όποιος ήταν κάτι σαν οικοδεσπότης. Γι’αυτό νομίζω πως την αγκάλιασε τόσο πολύ ο κόσμος.
Άννα Λαμπροπούλου (Lavart) – Λέγεται ότι αν αφαιρέσεις τη βωμολοχία από τα έργα του Αριστοφάνη είναι σαν να αφαιρείς από τον σκορπιό το κεντρί. Το γεγονός ότι σε αρκετά σημεία του έργου καλείστε να ακροβατήσετε μεταξύ του χιούμορ και της σάτιρας μέσω αυτής της ιδιότυπης γλώσσας, σας φόβισε μήπως υπερβείτε τα όρια και εκφυλιστούν τα μηνύματα που θέλετε να περάσετε στο κοινό;
Ivan Svitailo – Aν η βωμολοχία η ίδια δεν έχει σκοπιμότητα, και μάλιστα αν καλύπτεται από την καθαρή ροή μιας ιστορίας έχοντας όπλο τον έμμετρο λόγο όπως στις “Εκκλησιάζουσες”, δεν θεωρώ πως η παράσταση μας χαρακτηρίζεται από τη βωμολοχία. Ταυτόχρονα όμως αυτά τα έργα απευθύνονταν στον απλό λαό με τη μορφή μοτίβου. Ήταν κατά μία έννοια μια γιορτή η οποία είχε να κάνει με την ελευθερία, με την έκφραση, τη σεξουαλικότητα και με αυτό που απασχολούσε την κοινωνία τότε. Όταν γράφτηκε αυτό το έργο λοιπόν υπήρχε καθαρή συναίσθηση και συνείδηση του τί είναι η κοινωνία, τί είναι η δημοκρατία. Γι’ αυτό φαντάζομαι πως ο Αριστοφάνης αναφέρει την τελευταία ως ένα σωστό και σύγχρονο τρόπο διακυβέρνησης μιας πόλης και με τον ίδιο τρόπο την διαψεύδει, δείχνοντας και το πόσο κακό μπορεί να κάνει.
Άννα Λαμπροπούλου (Lavart) – Μιας και αναφέρατε τη λέξη δημοκρατία. Θεωρείτε την πολιτική αδελφή του θεάτρου;
Ivan Svitailo – Όχι ,θεωρώ πως η πολιτική είναι παρατηρητής στην τέχνη και θα είναι για πάντα. Πιστεύω πιο πολύ ότι η τέχνη επιβάλλεται στην πολιτική και ότι η πολιτική απλά δέχεται τα πυρά της τέχνης. Αυτός είναι άλλωστε και ο λόγος που η τέχνη έχει τόσο μεγάλη απήχηση.
Άννα Λαμπροπούλου (Lavart) – Παρόλα αυτά κρίνετε πως πρέπει ένας καλλιτέχνης να είναι κοινωνικά και πολιτικά προσανατολισμένος;
Ivan Svitailo – Ένας καλλιτέχνης πρέπει να προκαλεί αφύπνιση. Και δυστυχώς πλέον το να συμμετέχεις στη σημερινή κοινωνία δεν σημαίνει ότι είσαι και νομοταγής λογού χάρη ή σωστός ή λίγο πιο έξυπνος. Θεωρώ ότι η πολιτική και η δικαιοσύνη είναι ένα σχήμα οξύμωρο και ότι το θέατρο είναι δίκαιο στον τρόπο που λειτουργεί και με τον τρόπο που απευθύνεται στον κόσμο. Γι αυτό και έχει μεγάλη απήχηση στο κοινό. Εγώ ο ίδιος θα προτιμούσα το θέατρο από την πολιτική. Απλά ξέρω ότι θα παίζω με καλύτερους ηθοποιούς στο θέατρο απ’ ότι στην πολιτική. (γέλια)
Άννα Λαμπροπούλου (Lavart) – Ποιά συστατικά του μύθου είναι κατά τη γνώμη σας εκείνα που κρίνουν επιτυχέστερα τα κοινωνικά αστικά φαινόμενα καθιστώντας τον τόσο διαχρονικό;
Ivan Svitailo – Η εκτόνωση και η έκθεση της δημοκρατίας που σημαίνει ότι όσο ουτοπικό φαίνεται, τόσο καταστροφικό είναι για την ανθρωπότητα. Και θεωρώ πως ειδικά σήμερα μόνο αυτό βιώνουμε εμείς οι άνθρωποι, δηλαδή όσα καλά έχει, άλλα τόσα άσχημα μπορεί να προκαλέσει. Γιατί δεν ξέρω κατά πόσο η ανθρώπινη φύση μπορεί να ισορροπήσει μέσα σε τόσες πολλές γνώμες. Ο μύθος μιλάει για τη σεξουαλική επανάσταση, μιλάει για το πρώτο φεμινιστικό κίνημα όπου οι γυναίκες με δόλο μεν κατάφεραν να ανέβουν στην εξουσία. Προμηνύει ουσιαστικά αυτό που συμβαίνει σήμερα, ότι οι γυναίκες διεκδικούν ισότητα.
Άννα Λαμπροπούλου (Lavart) – Ολοκληρώνοντας σιγά-σιγά τον κύκλο αυτής της παράστασης, ποιά θα λέγατε ότι είναι η έννοια της ομάδας στο θέατρο και πώς νιώθετε για τη συμμετοχή σας στο συγκεκριμένο θίασο;
Ivan Svitailo – Στο θέατρο πιστεύω ότι υπάρχει μια ιεραρχία είτε αυτό έχει να κάνει με το πόσο μεγάλο κείμενο έχει ο καθένας είτε με το τί έχει επιλέξει ο κάθε σκηνοθέτης. Εγώ είχα να αντιμετωπίσω μια ομάδα ανδρών που υποδύονταν 25 γυναίκες. Μπορώ να πω ότι δεν έχει σημασία να είσαι καλός, το θέατρο δημιουργεί ένα ουδέτερο περιβάλλον και αυτό το περιβάλλον υπάρχει και λειτουργεί όσο υπάρχει. Όσο εσύ το υπηρετείς αυτό και το υπηρετεί και κάθε μέλος της ομάδας, το να συμμετέχεις και να έχεις την ευθύνη του άλλου είναι το σημαντικότερο πράγμα. Και αυτό λειτούργησε στη συγκεκριμένη δουλειά που εγώ, ως χορογράφος, είδα ανθρώπους που δεν ήταν χορευτές και δεν είχαν όλη αυτή την παιδεία είτε την παραδοσιακή, είτε την κλασσική ή τεχνικές γνώσεις πάνω στον χορό και γενικά στη χωροταξία πάνω σε μια σκηνή ,κούρδισαν. Εκεί που αγχωνόμουν, ολοκληρώσαμε τα χορικά δέκα μέρες πριν ξεκινήσουν οι παραστάσεις. Και ήμασταν χαρούμενοι που είχαμε ένα κοινό κώδικα, μια κοινή γλώσσα και είχαμε κάτι να μοιραστούμε, να διαφυλάξουμε και να το φέρουμε εις πέρας όπως είναι αυτό το ταξίδι.
Η Παράσταση «ΕΚΚΛΗΣΙΑΖΟΥΣΕΣ» 21 Και 22 Σεπτεμβρίου Στο Θέατρο Δάσους
Άννα Λαμπροπούλου (Lavart) – Τι θα λέγατε πως έχετε αποκομίσει ως χορευτής μέσα από την εμπλοκή σας με το θεατρικό σανίδι;
Ivan Svitailo – Το ότι κάθε παράσταση είναι μια νέα παράσταση. Ότι δεν υπάρχει λάθος, ότι το ανθρώπινο σώμα είναι το πιο εξελιγμένο εργαλείο που θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει ο άνθρωπος. Αυτή η σχέση με τη σωματικότητα, μας οδηγεί σε ένα είδος αυτογνωσίας γι αυτό και καταφέρνουμε να συνυπάρχουμε σε τόσο δύσκολες συνθήκες που λειτουργεί πλέον το σημερινό θέατρο. Αποκόμισα επίσης ότι όλοι κάποια στιγμή στη ζωή τους θα χορέψουν. Εγώ ευτυχώς το έκανα 15 χρόνια στη ζωή μου γι αυτό και τώρα απολαμβάνω και το θέατρο τόσο πολύ πλέον.
Άννα Λαμπροπούλου (Lavart) – Yπάρχει κάποια συμβουλή που θα θέλατε να δώσετε σε εκείνους που επιθυμούν να κάνουν τον χορό επάγγελμά τους;
Ivan Svitailo – Nα σκοτώσουν το φυγόπονο κομμάτι του εαυτού τους και να δουν ότι τα ανθρώπινα όρια είναι πιο μεγάλα. Τα “θέλω”, η βούληση του ανθρώπου είναι όσο μεγάλη είναι η έννοια της ελευθερίας. Αν κάποιος φοβάται ή με έναν τρόπο αμφιβάλλει, είναι καιρός να το αποβάλλει γιατί μαζί με αυτό, δεν προχωράς μπροστά. Το θέμα είναι να παραμένουμε καλλιτέχνες, δηλαδή να κάνουμε αυτό που μας εκφράζει όχι γιατί παίρνουμε πολλά χρήματα. Εγώ δεν θα μπορούσα να βγω στη σκηνή ξέροντας ότι πρέπει να λειτουργήσω ως μισθοφόρος.
Άννα Λαμπροπούλου (Lavart) – Υπάρχουν σχέδια σας ανακοινώσιμα για το επόμενο διάστημα;
Ivan Svitailo – Ετοιμάζω μουσικές συναυλίες με τον Γιάννη Κρητικό. Είναι ένας λυράρης κρητικός στην παράστασή μας, με τον οποίο θα συνδυάσουμε τα Βαλκάνια με την παράδοση της Κρήτης , δηλαδή χάλκινα με κρητική λύρα ξεκινώντας τη χειμερινή μας σεζόν με αυτή τη συνεργασία.
Συνέντευξη: Άννα Λαμπροπούλου (Lavart)
