Η Φωτεινή Μπαξεβάνη μιλάει στη Lavart

 Αγαπά τη μουσική όσο και το θέατρο, προσπαθεί ακούραστα να επαναπροσδιορίσει την έννοια του “δώρου” της ζωής στο σήμερα, ενώ τη φετινή χρονιά “μιλάει” στις ψυχές μας με την σπαρακτική της ερμηνεία ως Κυρά της Ρω. Μιλάμε φυσικά για τη μοναδική Φωτεινή Μπαξεβάνη.

Ευγενία Θεοδωρίδου (Lavart) – Φωτεινή, η κυρά της Ρω, ή κατά κόσμον Δέσποινα Αχλαδιώτη, την οποία υποδύεσαι, , έγινε γνωστή όχι μόνο για την ανύψωση της σημαίας αλλά και για την ανεξαρτησία και το ήθος της. Πώς προέκυψε η ιδέα μεταφοράς της ιδιαίτερης ιστορίας της στο θεατρικό σανίδι;

Φωτεινή Μπαξεβάνη – Εγώ πέρσι πήγαινα πολύ συχνά στην Κύπρο. Ταξιδεύοντας, λοιπόν, με το αεροπλάνο χάζευα τα νησιά από κάτω και είχα βρει παιχνίδι να βρίσκω ποιο είναι ποιο. Όταν συνειδητοποίησα που ακριβώς βρίσκεται το Καστελόριζο, διότι δεν το είχα επισκεφθεί ποτέ, εντυπωσιάστηκα. Έτσι, άρχισα να ψάχνω περισσότερα πράγματα για την ιστορία του. Για την ίδια την κυρά της Ρω γνώριζα κάποια βασικά, ευρέως γνωστά πράγματα, όπως για παράδειγμα το γεγονός ότι σήκωνε καθημερινά την ελληνική σημαία απέναντι από τα τουρκικά παράλια. Παρόλο που δεν υπάρχει εκτενής βιβλιογραφία σχετικά με τη ζωή της, συνέχισα την διεξοδική αναζήτηση στοιχείων, καθώς η ιδέα ρίζωνε όλο και περισσότερο μέσα μου. Με γοήτευσε το ότι ήταν μια γυναίκα που έζησε μόνη, σε ένα ακριτικό νησί, που η έκταση του δεν ξεπερνά το ένα χιλιόμετρο, σε χρόνια δύσκολα, έχοντας βιώσει την τραγική εμπειρία του Α΄ αλλά και του Β΄ παγκοσμίου πολέμου. Η σκέψη μου για καιρό δεν μπορούσε να ξεφύγει από εκείνη. Ώσπου βρήκα τυχαία στο YouTube μια συνέντευξη που είχε παραχωρήσει στον Φρέντυ Γερμανό, σε μεγάλη πια ηλικία, και αντίκρισα μια γυναίκα με δυνατό ακόμη μυαλό, με ζωντανό βλέμμα, με θέληση για ζωή. Κατοίκησε στη Ρω από επιλογή, ούτε επειδή ήταν εξόριστη εκεί ούτε επειδή ήταν, παραδείγματος χάρη, αλαφροΐσκιωτη και δεν είχε πλήρη συναίσθηση των πράξεων της. Αναλογιζόμενη, λοιπόν, την δύναμη ψυχής και την πίστη αυτής της γυναίκας, σε σύγκριση μάλιστα με τη δική μας εποχή που όλα μας παρέχονται αβίαστα και παρόλα αυτά υπάρχει πολλή μοναξιά, μίλησα με τον Γιάννη τον Σκαραγκά, που είναι ένας πολύ σπουδαίος συγγραφέας με τον οποίο μπορώ να μοιραστώ τις θεατρικές μου ανησυχίες, και αποφασίσαμε ότι θέλουμε να προχωρήσουμε το εγχείρημα. Φυσικά, και η Κατερίνα Μπερδέκα, η οποία σκηνοθετεί την παράσταση, αλλά και ο Γιώργος Λυκιαρδόπουλος, που ανέλαβε την παραγωγή, ενθουσιάστηκαν με την υλοποίηση αυτής της ιδέας. Κάπως έτσι πήραν οι μηχανές μπροστά. Το επόμενο βήμα ήταν να επισκεφθούμε το νησί, να μάθουμε κάποιες ειδικές πληροφορίες για τη ζωή της, κυρίως μιλώντας με τον ανιψιό της αλλά και με ντόπιους. Με όχημα αυτά τα ιστορικά στοιχεία δημιουργήθηκε από τον Γιάννη αυτό το τόσο ποιητικό κείμενο που ερμηνεύω και πραγματικά νιώθω ευλογημένη που μου δίνεται αυτή η ευκαιρία.Ευγενία Θεοδωρίδου (Lavart) – Η γυναίκα αυτή παρέμεινε στη Ρω ακόμη και μετά τον θάνατο του συζύγου της. Πώς αντέχεται η μοναξιά;

Φωτεινή Μπαξεβάνη – Πιστεύω αυτό το σημείο στην ιστορία της Δέσποινας Αχλαδιώτη είναι μαγικό. Για αυτό το λόγο μου γεννώνται αλλεπάλληλα ερωτήματα: Ήταν εκείνη μόνη ή μήπως είμαστε εμείς στη σημερινή εποχή και δεν μπορούμε να το αντιληφθούμε; Αν μη τι άλλο εκείνη κατάφερε να δημιουργήσει έναν δικό της κόσμο από το μηδέν, επιδεικνύοντας τρομερή πίστη και θέληση απέναντι στο δώρο που λέγεται ζωή. Σκέψου ότι σε αυτό το νησί δεν έχει πόσιμο νερό, δεν έχει την παραμικρή βλάστηση. Σίγουρα κάποια πράγματα σήμερα θεωρούνται δεδομένα και απαξιώνονται. Βλέποντας, λοιπόν, τη ζωή αυτής της σπουδαίας γυναίκας αρχίζει ο καθένας και αναθεωρεί ορισμένα από αυτά και να επαναπροσδιορίζει εκείνα που έχουν αξία.

Ευγενία Θεοδωρίδου (Lavart) – Από αυτά που μου περιγράφεις, θα έλεγε κανείς πως η Δέσποινα συμβολίζει μια άλλη Ελλάδα, δυνατή απέναντι στις αδυναμίες της, μια χώρα με αληθινή ψυχή. Πιστεύεις ότι στην εποχή μας η χώρα στερείται αυτών των αρετών; Και αν ναι, γιατί;

Φωτεινή Μπαξεβάνη – Νομίζω ότι οι ζωές τέτοιων ανθρώπων είναι φωτεινά παραδείγματα για όλους εμάς, για να πιστέψουμε πρώτ’ απ’ όλα στην ίδια τη ζωή. Η αλήθεια είναι ότι βιώνουμε δύσκολους καιρούς, διαφορετικούς από το τότε αλλά εξίσου αγχωτικούς και βασανιστικούς. Το μειονέκτημα μας είναι ότι αφήνουμε τα προβλήματα να μας ρίξουν ψυχολογικά. Αν, όμως, ο καθένας από εμάς, σαν αυτόνομη μονάδα, εκτιμήσει το φαινόμενο της ζωής, αν κάνει μια προσπάθεια να βρει ισορροπία και να πατήσει γερά στα πόδια του, αν αποκτήσει αυτοπεποίθηση και παλέψει για όλα όσα θέλει να πετύχει, τότε θα δυναμώσουμε σταδιακά σαν χώρα.

Ευγενία Θεοδωρίδου (Lavart) – Θα έλεγες ότι η παράσταση αποτελεί τελικά και ένα μέσο αφύπνισης για τον θεατή;

Φωτεινή Μπαξεβάνη – Από την εμπειρία μου, κρίνω ότι το θέατρο από μόνο του είναι ένα μέσο αφύπνισης. Ανεβαίνω στη σκηνή 26 χρόνια, χειμώνα – καλοκαίρι, ανελλιπώς. Όμως, χωρίς να θέλω να ακουστώ υπερβολική, οι αντιδράσεις του κόσμου στην συγκεκριμένη παράσταση είναι «φαινόμενο». Μετά το τέλος της παράστασης, έρχονται πολλοί θεατές να με βρουν, έχοντας βουρκωμένα – από συγκίνηση και όχι από στεναχώρια – μάτια, και να με ευχαριστήσουν. Πραγματικά νιώθω ότι κάτι αλλάζει μέσα τους, κάτι μετακινείται, γιατί βρίσκουν μέσα στην ιστορία που αφηγούμαι κομμάτια της ψυχής τους. Ξέρεις η ζωή της Δέσποινας είναι τρομερή παρηγοριά στο σήμερα, διότι δεν εμπεριέχει την παραμικρή υποψία μιζέριας. Αυτό είναι για μένα το θαύμα του θεάτρου.

Ευγενία Θεοδωρίδου (Lavart) – Είναι ρίσκο να υποδύεσαι ένα υπαρκτό πρόσωπο;

Φωτεινή Μπαξεβάνη – Σίγουρα! Αλλά σε καμία περίπτωση δεν κάνουμε ντοκιμαντέρ. Θέλω να πω ότι ούτε εμφανισιακά της μοιάζω, για να υπάρξει απόλυτη ταύτιση, ούτε έχουμε εντάξει στην παράσταση αυτούσιους διαλόγους ή λόγια της ίδιας της κεντρικής ηρωίδας. Κρατήθηκαν τα ιστορικά και ηθογραφικά στοιχεία της εποχής που έζησε καθώς και η διαδρομή της ζωής της. Όμως, το κείμενο που ερμηνεύεται, το οποίο μιλά στην ψυχή τόσο της ηρωίδας αλλά και του κοινού, είναι καθαρή μυθοπλασία. Άλλωστε, ο λόγος είναι τόσο δυνατός και δημιουργεί τόσα συναισθήματα, που καθίσταται αληθοφανής. Νιώθεις σαν να τα είπε πραγματικά όλα αυτά, σαν να τα έζησες και ‘συ μαζί.Ευγενία Θεοδωρίδου (Lavart) – Από πού αντλείς έμπνευση; Τι είναι αυτό που σε γοητεύει σε ένα κείμενο;

Φωτεινή Μπαξεβάνη – Στην συγκεκριμένη περίπτωση μιλάμε για μια ιδιαίτερη συνθήκη. Ξεκίνησε με τη βοήθεια και την προθυμία όλων και στην πορεία χτίστηκε. Συνήθως αυτό δεν συμβαίνει. Συνήθως ο ηθοποιός έχει να κάνει με το δευτερογενές υλικό μιας δουλειάς, την ερμηνεία. Του δίνεται, δηλαδή, ένα κείμενο που έχει γραφθεί ή του γίνεται μια πρόταση από έναν σκηνοθέτη. Εμείς ταυτιστήκαμε σαν ομάδα με έναν κοινό στόχο, πράγμα σπάνιο. Μας ένωσε η δύναμη για επαναπροσδιορισμό της ζωής, της αγάπης για τους δικούς μας ανθρώπους. Αναρωτηθήκαμε τι σημαίνει πατρίδα. Είναι άραγε ο τόπος που γεννήθηκες και μεγαλώνεις ή είναι απλώς ένας τόπος στον οποίο αποζητάς να γυρίσεις για να βρείς αγάπη;

Ευγενία Θεοδωρίδου (Lavart) – Διάβασα μεταξύ άλλων ότι, εκτός από την υποκριτική, μια μεγάλη σου αγάπη είναι η μουσική. Πώς ξεκίνησε η σχέση σου μαζί της;

Φωτεινή Μπαξεβάνη – Κοίτα, ουσιαστικά, όσα χρόνια είμαι ηθοποιός άλλα τόσα είμαι και μουσικός. Έχω γράψει μουσική για το θέατρο, για τον κινηματογράφο, για την τηλεόραση. Η σχέση μου με τη μουσική, μάλιστα, ξεκίνησε σε μικρή ηλικία, πριν από το κομμάτι της υποκριτικής. Τελειώνοντας τη δραματική σχολή, ασχολήθηκα με τη μουσική σύνθεση και από τότε δουλεύω και στους δύο τομείς. Απλώς η μουσική σύνθεση δεν σου προσφέρει προβολή, όπως το επάγγελμα του ηθοποιού, γι’ αυτό και δεν είναι τόσο γνωστή στο κοινό η δουλειά μου πάνω σε αυτό το αντικείμενο.

Συνέντευξη: Ευγενία Θεοδωρίδου (Lavart)

Πηγή Φωτογραφιών