Κριτική για τη νέα ταινία του Chan-wook Park, Η Υπηρέτρια (Ah-ga-ssi)
[dropcap size=big]Τ[/dropcap]ρία χρόνια μετά το Stoker, την είσοδό του στο Χόλιγουντ, και δεκατρία χρόνια μετά το κλασικό πλέον αριστούργημά του, Oldboy, ο Νοτιοκορεάτης Chan-wook Park επιστρέφει. Συνηθίζει να ασχολείται με δυνατά θέματα και να δίνει ιδιαίτερη φροντίδα στο ηθικό υπόβαθρο της κάθε του ταινίας συνδυάζοντας αυτά τα χαρακτηριστικά με εξαιρετική φωτογραφία και εκπληκτική μουσική. Η Υπηρέτρια δεν αποτελεί εξαίρεση. Αλλά πάει ένα βήμα παρά πέρα. Αυτή τη φορά ο Park βασίζεται στο μυθιστόρημα της Sarah Waters, Fingersmith, και το φέρνει στα μέτρα του, σε έναν από τους πιο έξοχους διαλόγους μεταξύ λογοτεχνίας και κινηματογράφου. Είναι δύσκολο πράγματι να μεταφερθεί ένα πρωτότυπο έργο από το ένα μέσο στο άλλο και να παραχθεί κάτι ουσιώδες, αλλά εν προκειμένω ο Park το κάνει να μοιάζει εύκολο.
[dropcap size=big]T[/dropcap]ο πρωτότυπο μυθιστόρημα, λοιπόν, είναι τοποθετημένο στο Βικτωριανό Λονδίνο. Η Υπηρέτρια μας μεταφέρει στην Κορέα της δεκαετίας του ’30, όταν η χώρα βρισκόταν υπό Ιαπωνική Κατοχή. Μία κοπέλα, η μικροκλέφτρα Σοκ-Χι, προσλαμβάνεται ως υπηρέτρια μίας νεαρής και ορφανής Γιαπωνέζας κληρονόμου, της Χιντέκο, η οποία ζει σε μία έπαυλη στην εξοχή, απομονωμένη μαζί με τον καταπιεστικό και απόμακρο θείο της, που την χρησιμοποιεί για να απαγγέλλει τα βιβλία ερωτικής λογοτεχνίας της σπάνιας συλλογής του σε επίδοξους αγοραστές. Αυτό που δεν γνωρίζει η Χιντέκο είναι ότι η νέα της θεραπαινίδα είναι μέρος του σχεδίου ενός απατεώνα που την έστειλε στην έπαυλη, με απώτερο σκοπό να την πείσει να τον ερωτευτεί, όταν αυτός θα της παρουσιαστεί ως πλούσιος Ιάπωνας αριστοκράτης, και αφού κλεφτούν μακριά από την Κορέα και παντρευτούν, αυτός να την κλείσει σε άσυλο και να οικειοποιηθεί την περιουσία της. Η Σοκ- Χι, η οποία δέχτηκε, με το αζημίωτο φυσικά, θα καταλάβει πως η αποστολή της είναι πολύ δυσκολότερη από ό,τι φανταζόταν, όταν απροσδόκητα συναισθήματα θα αρχίσουν να ανθίζουν μεταξύ των δύο γυναικών.
[dropcap size=big]Η[/dropcap] ταινία διαρκεί 2 ώρες και 20 λεπτά περίπου και είναι χωρισμένη σε τρία μέρη, όπου το πρώτο θέτει σε κίνηση την ιστορία, το δεύτερο έρχεται να ανατρέψει ένα τεράστιο μέρος της και το τρίτο δίνει τη λύση. Οι αποκαλύψεις και οι ανατροπές, που τόσο αγαπά ο σκηνοθέτης, κάνουν την αργή κατά τ’ άλλα ταινία να κυλά αβίαστα και με διαρκώς αυξανόμενο ενδιαφέρον. Ακολουθώντας την ίδια εναλλαγή αφηγηματικής γωνίας που υπάρχει και στο Fingersmith, στο πρώτο μέρος ακούμε τη φωνή της Σοκ-Χι και στο δεύτερο αυτήν της Χιντέκο. Και οι δύο φωνές έχουν πολύ διαφορετικά πράγματα να πουν. Ο σκηνοθέτης δεν διστάζει μάλιστα να μας δείξει τις ίδιες σκηνές αλλά από διαφορετική γωνία λήψης, παρά τον κίνδυνο να κουράσει. Η επιλογή του αυτή ξαφνιάζει αλλά δεν βαραίνει, καθώς συμβάλλει, εκτός από την αφήγηση, και στην ανάπτυξη του θεματικού κέντρου της ταινίας που είναι ο έρωτας. Και μάλιστα πρόκειται για τον έρωτα που δεν εξερευνάται καθόλου στον κορεάτικο κινηματογράφο: τον ομοφυλοφιλικό.
[dropcap size=big]Ο[/dropcap]ι γυναίκες στην ταινία προσπαθούν να ξεφύγουν από το ανδρικό βλέμμα. Το βλέμμα που είναι πρόστυχο και διαστροφικό, εκμεταλλευτικό και πανταχού παρόν. Από τις αναγνώσεις ερωτικής λογοτεχνίας που γίνονται για τα μάτια των ανδρών, μέχρι και τη πρώτη τους σεξουαλική συνεύρεση, οι γυναίκες υπόκεινται στην ανδρική εξουσία. Η εν λόγω σκηνή μάλιστα πυροδοτείται πανέξυπνα όταν η μία θα αρχίσει να περιγράφει στην άλλη πως είναι η ερωτική πράξη με έναν άνδρα. Στο δεύτερο, όμως, μέρος, όπου το παζλ αποκτά όλα του τα κομμάτια, αυτό το βλέμμα φθίνει και βλέπουμε έναν έρωτα αληθινό και απελευθερωμένο, στην πιο αγνή του υπόσταση. Στο σημείο αυτό ο Park δεν βλέπει μέσα από την κάμερα σαν ηδονοβλεψίας, όπως συμβαίνει συχνά στον ανδροκρατούμενο κόσμο του κινηματογράφου σε περίπτωση ερωτικής συνεύρεσης δύο γυναικών. Εστιάζοντας στις μορφές των σωμάτων περισσότερο και στον τρόπο που αυτά αλληλοσυμπληρώνονται, συνθέτει έναν οπτικό ύμνο στο γυναικείο ερωτισμό. Οι δύο πρωταγωνίστριες σωματοποιούν όπως ακριβώς πρέπει την επιθυμία και τον αμήχανο πειραματισμό. Ιδιαιτέρως αξίζει να σταθούμε στην ερμηνεία της Min-hee Kim που ως Χιντέκο μεταμορφώνεται από ένα αδαές πλάσμα σε μία αδίστακτη μέγαιρα μέσα σε κλάσματα του δευτερολέπτου και κάνει και τα δύο εξίσου πειστικά.
[dropcap size=big]Μ[/dropcap]έχρι εδώ ο Park ακολουθεί λίγο πολύ την γραμμή που δανείζεται από το Fingersmith. Εκεί όμως που τραβάει τη διαχωριστική γραμμή του είναι στην πιστότητα της εποχής και του σκηνικού. Ο σκηνοθέτης κρατά το βικτωριανό στυλ μόνο σε μία από τις τρεις πτέρυγες της έπαυλης που διαδραματίζεται η ιστορία, ως φόρο τιμής ίσως και για να ικανοποιήσει την ανάγκη του για εστέτ – πράγματι πανέμορφη – κινηματογράφηση. Δεν μένει όμως εκεί, αλλά εκμεταλλεύεται την ελευθερία και προσθέτει μία βαθιά ταξική διάσταση στην ταινία. Στην δεκαετία του ’30 στην Κορέα, καθετί αριστοκρατικό σήμαινε Ιαπωνία, ενώ το κορεάτικο ήταν άξεστο και άσχημο. Αυτή η προσπάθεια για αποποίηση της κορεάτικης κουλτούρας με στόχο την προσέγγιση της ιαπωνικής σχολιάζεται μέσα από τους αντρικούς χαρακτήρες της ταινίας. Ο θείος της κληρονόμου έχει αυτο-κηρυχθεί Ιάπωνας και απεχθάνεται οτιδήποτε κορεάτικο. Γνωρίζει, όμως, πως δεν θα μπορέσει ποτέ να αλλάξει εθνικότητα αλλά πάντα θα είναι παρατηρητής και μιμητής, όπως συμβαίνει και με τα πορνογραφικά του βιβλία. Το ίδιο και ο Κορεάτης απατεώνας και παραχαράκτης Κόμης που προσποιείται έναν Ιάπωνα αριστοκράτη με απώτερο σκοπό τα χρήματα. Αυτοί οι αντρικοί χαρακτήρες τελικά γίνονται απεχθείς και φτάνουν στα όρια του γελοίου. Ο Παρκ μετατρέπει ένα ερωτικό δράμα εποχής σε μία καμουφλαρισμένη αλληγορία, θέτοντας στο επίκεντρο την Κορέα και την ανάγκη της να μιμηθεί τότε τον Ιαπωνικό και τώρα τον Αμερικανικό τρόπο ζωής. Και έτσι δίνει παράδειγμα για το πώς θα έπρεπε να γίνονται οι διασκευές.
[dropcap size=big]Σ[/dropcap]υνολικά, η Υπηρέτρια είναι ένα άκρως αισθησιακό, καλογραμμένο φιλμ, με άριστο δράμα, ανατροπές που σε κάνουν να αμφιβάλλεις για τα πάντα και ευχάριστες ηλιαχτίδες χιούμορ που μπολιάζονται όπου μπορούν (και ακόμα κι αν έλειπαν δεν θα ενοχλούσαν). Αυτό όμως δεν είναι τόσο σπάνιο. Σπάνιο είναι μία ταινία να είναι τόσο πολυεπίπεδη και να μπορεί να διαβαστεί με τόσους πολλούς διαφορετικούς τρόπους όπως αυτή. Αν επιλέξουμε να την εξετάσουμε βάσει της queer θεματολογίας της, αν η Υπηρέτρια αποτελεί τη συμβολή της κορεάτικης κινηματογραφίας στον παγκόσμιο queer κινηματογράφο, είναι μια τέλεια αρχή. Παράλληλα, όμως στέκεται και ως ένα δυνατό σχόλιο πάνω στην κορεάτικη κουλτούρα ενώ ταυτόχρονα αποτελεί υπόδειγμα σεναρίου, φωτογραφίας και μοντάζ, με σεβασμό πάντα στο πρωτότυπο κείμενο. Ο Chan-wook Park τα κατάφερε και πάλι.
Κείμενο: Μαρία Μιχαλάκη (Lavart)
