Η Ιαπωνία ζει τον απόηχο του 2019 και περιμένει με αγωνία τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2020˙ θα μπορούσε κανείς με βεβαιότητα να υποστηρίξει ότι αυτή είναι η χρονική στιγμή στην οποία ο κόσμος μας βρίσκεται τώρα τοποθετημένος στον ρου της ιστορίας. Είναι όμως και η χρονιά στην οποία αναφέρεται το AKIRA του Katsuhiro Otomo, με τη μόνη διαφορά ότι η ταινία-anime του συγκεκριμένου συγγραφέα manga και σκηνοθέτη προβλήθηκε για πρώτη φορά στην Ιαπωνία το 1988. Και ναι, για το AKIRA το 2019 και το 2020 αποτελούν παρόν, αλλά ένα δυνητικό παρόν, όπως αυτό το οραματίστηκε και το υλοποίησε το ταλέντο και η φαντασία του Katsuhiro Otomo.
Η Ιστορία – Neo-Tokyo: Η Φουτουριστική Μητρόπολη
Έπειτα από έναν καταστροφικό Γ’ Παγκόσμιο Πόλεμο, κατά τον οποίο η πόλη Τόκιο καταστράφηκε ολοσχερώς, η Ιαπωνία έχει καταφέρει να ανακάμψει, ενώ στη θέση της παλιάς πρωτεύουσας έχει χτιστεί ένα καινούργιο αστικό συγκρότημα, που ονομάζεται Neo-Tokyo. Στολίδι αυτής της πόλης φαίνεται να είναι η τεχνολογία σε όλη της την υπερβολή (έντονος φωτισμός, λάμπες νέον, ολογράμματα, φουτουριστικά μηχανήματα και πανύψηλοι ουρανοξύστες), αναπόσπαστο όμως κομμάτι της αποτελεί επίσης και το έγκλημα, οι συμμορίες, οι διαδηλώσεις και η τρομοκρατία.
Μία από τις πολλές ταραχώδεις νύχτες της νέας αυτής πρωτεύουσας, ο πρωταγωνιστής Σοτάρο Κάνεντα, έφηβος και μέλος μίας συμμορίας μοτοσυκλετιστών που ονομάζεται “Κάψουλες”, μάχεται εναντίων των εχθρών τους, της συμμορίας των “Κλόουν”. Κατά τη διάρκεια της μάχης ο Τέτσουο Σίμα, ο καλύτερος φίλος του Κάνεντα, τρακάρει τη μηχανή του, καθώς προσπαθεί να αποφύγει τον Τακάσι, ένα αγόρι με παραψυχικές ικανότητες, το οποίο ξέφυγε από το μυστικό κρατικό εργαστήριο με τη βοήθεια ενός επαναστάτη. Ο στρατός γρήγορα φτάνει και συλλαμβάνει το παιδί και τον Τέτσουο. Ο Τέτσουο κρατείται και αυτός στο εργαστήριο και, προς μεγάλη τους έκπληξη, οι επιστήμονες ανακαλύπτουν ότι διαθέτει τη δυνατότητα να προσεγγίσει τον μεγαλειώδη και μυστηριώδη AKIRA, έναν θρύλο του οποίου οι παραψυχικές ικανότητες ήταν τόσο αναπτυγμένες – ενδεχομένως τόσο επικίνδυνες – που η κυβέρνηση αποφάσισε να τον σφραγίσει σε έναν περίπλοκο μηχανισμό στα βάθη της πόλης. Όταν οι επιστήμονες όμως ξεκινούν τα πειράματα, τα οποία αναπτύσσουν τις παραψυχικές δυνάμεις του Τέτσουο, ο τρόμος και το χάος δεν αργούν να κυριεύσουν ολόκληρο το Neo-Tokyo.
Η δυστοπική αυτή ιστορία του Otomo, την οποία συνέθεσε πρώτα σε manga, αλλά πριν γράψει το τέλος της την μετέτρεψε σε ταινία, αποτέλεσε ένα καλλιτεχνικό δημιούργημα- σταθμό για το είδος cyberpunk (διάσημο έργο του είδους το γνωστό σε όλους Blade Runner), αλλά και για ολόκληρη την κατηγορία adult animation (δηλ. κινούμενα σχέδια αποκλειστικά για ενήλικες). Όντως η ταινία αυτή δεν απευθύνεται σε παιδιά για πολλούς λόγους, κυρίως όμως εξαιτίας διάφορων περίπλοκα ανησυχητικών και ψυχολογικά ανατριχιαστικών σκηνών που λαμβάνουν χώρα. Σκοτεινή και μυστηριώδης, παρανοϊκή και ψυχεδελική, η ταινία AKIRA αποτελεί ένα δημιούργημα της Ιαπωνίας της δεκαετίας του ’80 και περικλείει όλες τις φοβίες της τότε κοινωνίας, φοβίες που σχετίζονται με το αβέβαιο μέλλον που επρόκειτο να φέρει η ραγδαία εξέλιξη της τεχνολογίας, η έντονη αστικοποίηση, οι προβληματισμοί γύρω από τη βιοηθική, αλλά κυρίως η αντίληψη των ανθρώπων σχετικά με την εξουσία, τη διαφθορά, την αλληλεγγύη και τη συμπόνια.
Η πόλη Neo-Tokyo δεν αποτελεί επομένως τον χώρο στον οποίο εκτυλίσσεται απλά μία ακόμη δυστοπική ιστορία, αλλά λειτουργεί ως ένας ζωντανός οργανισμός που πάλλεται και μεταδίδει τo άγχος και τις ανησυχίες ενός προβληματικού παρόντος, που όπως είναι λογικό, δεν μπορεί παρά να οδηγήσει σε ένα εξίσου δυσοίωνο μέλλον. Η φουτουριστική μητρόπολη κινείται ακατάπαυστα σε φρενήρεις ρυθμούς ανάμεσα στους θορύβους από κόρνες, μολότοφ, πυροβολισμούς και ατελείωτα μαρσαρίσματα. Μόνο μέσα σε ένα τέτοιο χάος θα μπορούσε να τοποθετηθεί το AKIRA, ένα έργο με χαοτική πλοκή, που μας θυμίζει αυτό που πολλές φορές ξεχνούμε μέσα στην παραζάλη της καθημερινότητάς μας: η σύγχρονη ζωή είναι τόσο ταχύτατη και τόσο περίπλοκη που η ορμή της παρασύρει και καταστρέφει στο διάβα της οποιαδήποτε σταθερά, οποιονδήποτε φραγμό, αφήνοντας πίσω θύματα όλους εμάς.
Χορεύοντας σε έναν Μετα-Μοντέρνο Ρυθμό
Ο χαοτικός και φρενήρης ρυθμός της πόλης και της πλοκής δεν αποκαλύπτεται μόνο σε επίπεδο εικόνας, αλλά και σε επίπεδο ήχου. Σε συνέντευξή του ο Otomo αναφέρει ότι λατρεύει τον ρυθμό, ενώ αυτή ακριβώς η ρυθμική αρμονία φαίνεται να αποτέλεσε ένα βασικό και κομβικό στοιχείο της συγκεκριμένης ταινίας του. Δεν είναι τυχαίο ότι επέλεξε να συνεργαστεί με το ιαπωνικό συγκρότημα Genoh Yamashirogumi, δίνοντας μάλιστα την οδηγία να γραφτεί πρώτα το soundtrack της ταινίας και πάνω σε αυτό να δομηθεί μετά το σχέδιο και η εικόνα. Και μόνο μέσα από αυτή την ασυνήθιστη τεχνική για τον χώρο του κινηματογράφου διακρίνουμε τη σφοδρή επιθυμία του Otomo να δημιουργήσει ένα έργο τόσο ενιαίο και μελετημένο στο σύνολό του σαν να κινείται πραγματικά μέσα σε έναν παλλόμενο, άκρως αρμονικό, χορό.
Όταν ρωτήθηκε γιατί επέλεξε τους Genoh Yamashirogumi για την ταινία του, ο Otomo απάντησε: “Πίστευα ότι ήταν πολύ κοντά στην εικόνα που είχα για το Τόκιο”. Και πράγματι, κανένας δεν μπορεί να αμφισβητήσει την αλήθεια που κρύβουν τα λόγια του. Γέννημα θρέμμα του μετα-μοντερνισμού, ένα καλλιτεχνικό ρεύμα που διακρίνεται από τη διάθεση για ανάμειξη ετερόκλητων στυλ, οι Genoh Yamashirogumi συνθέτουν τραγούδια που μπλέκουν μέσα τους επιρροές από ευρωπαϊκή κλασσική μουσική, rock, τραγούδια και μοτίβα που απαντιούνται στο ιαπωνικό παραδοσιακό θέατρο Νoh, αλλά και επιλογές διάφορων ινδονησιακών οργάνων, κυρίως κρουστών και περίεργων τυμπάνων.
Μία μείξη του παραδοσιακού με το σύγχρονο, που θα θεωρούνταν ίσως αδύνατη, πραγματοποιείται: η χαοτική, ψυχεδελική μουσική αντανακλά το πνεύμα των καιρών, του Neo-Tokyo ή του κάθε Τόκιο του παρόντος και του μέλλοντος, με λίγα λόγια της Πόλης της σύγχρονης εποχής, είτε αυτή βρίσκεται στην Ιαπωνία είτε σε οποιοδήποτε άλλο μέρος του κόσμου που βιώνει την ταχύτατη εξέλιξη της τεχνολογίας και των επιστημών υγείας. Το ασυνείδητο άγχος που αισθανόμαστε όταν παρακολουθούμε το AKIRA αποτελεί μία συμπυκνωμένη αίσθηση του φόβου για τις ανεξέλεγκτες μεταβολές που ασυναίσθητα νιώθουμε ότι μπορούν να κορυφωθούν, αν όχι απαραίτητα σε μία ακραία δυστοπική κοινωνία, σίγουρα σε ένα αναμφίβολο και αβέβαιο μέλλον, τα θεμέλια του οποίου έχει θέσει ήδη το δικό μας χαοτικό παρόν.
Κείμενο: Αντιγόνη Σιώμου (Lavart)
