Ποιος ήταν ο Σαίρεν Κίρκεγκωρ; Ο Σαίρεν Κίρκεγκωρ ήταν Δανός φιλόσοφος, θεολόγος και συγγραφέας του 19ου αιώνα, οι ιδέες του οποίου έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στην ανάπτυξη της υπαρξιστικής σκέψης.
Γεννημένος στις 5 Μαίου του 1813 στην Κοπεγχάγη επηρεάστηκε βαθιά από την έντονη θρησκευτικότητα του πατέρα του και τον πρόωρο θάνατο της μητέρας του, γεγονότα που άφησαν μόνιμο σημάδι στην σκέψη του.
Σπούδασε στο Πανεπιστήμιο της Κοπεγχάγης, ξεκινώντας με τη θεολογία πριν στραφεί στη φιλοσοφία. Οι Γερμανοί ιδεαλιστές, ιδίως ο Χέγκελ, διαμόρφωσαν τη διανοητική του πορεία αν και ο Κίρκεγκωρ συχνά αμφισβητούσε και επέκρινε τις ιδέες του.
Το 1841 ολοκλήρωσε τη διδακτορική του διατριβή με θέμα την έννοια της ειρωνείας, η οποία αποτέλεσε το έναυσμα για μια παραγωγική συγγραφική καριέρα. Χρησιμοποιώντας διάφορα ψευδώνυμα, έγραψε έργα με επιρροή όπως το «Φόβος και τρόμος» και το «Η αρρώστια μέχρι θανάτου».
Τα γραπτά του διερευνούν θέματα όπως η προσωπική πίστη, η σχέση του ανθρώπου με τον Θεό, ο αγώνας για μια αυθεντική ζωή και η εσωτερική σύγκρουση που προκαλείται από την αμφιβολία και την απελπισία. Αμφισβήτησε τις παραδοσιακές απόψεις και έθεσε τις βάσεις για τους μελλοντικούς υπαρξιστές στοχαστές.
Η ζωή του Κίρκεγκωρ διαμορφώθηκε επίσης από προσωπικούς αγώνες, κυρίως από έναν διαλυμένο αρραβώνα με τη Ρεγκίν Όλσεν και από επαναλαμβανόμενες περιόδους μελαγχολίας και άγχους. Αυτές οι συναισθηματικές εμπειρίες τροφοδότησαν αναμφίβολα την πρωτοτυπία και το βάθος της φιλοσοφίας του.
(Διαβάστε τα έργα του παρακάτω)
34 αποφθέγματα του Κίρκεγκωρ: «Υπάρχουν δύο τρόποι να εξαπατηθείς. Ο ένας είναι να πιστεύεις αυτό…»
1.«Φόβος και τρόμος».
Το έργο δημοσιεύτηκε το 1843 με το ψευδώνυμο Johannes de Silentio, είναι ένα από τα πιο διάσημα έργα του Κίρκεγκωρ. Επικεντρώνεται στη βιβλική ιστορία του Αβραάμ και του Ισαάκ και διερευνά πώς μοιάζει η αληθινή πίστη.
Ο Κίρκεγκωρ εισάγει την ιδέα της «αναστολής του ηθικού». Η προθυμία του Αβραάμ να θυσιάσει τον Ισάακ αν και ηθικά λανθασμένη σύμφωνα με τα ανθρώπινα πρότυπα, απεικονίζεται ως πράξη καθαρής πίστης. Ο Κίρκεγκωρ υποστηρίζει ότι η πίστη μπορεί μερικές φορές να απαιτεί πράξεις που υπερβαίνουν τους ηθικούς κανόνες.
Αντιπαραθέτει δύο τύπους ατόμων: τον ιππότη της πίστης, ο οποίος εμπιστεύεται απόλυτα τον θεό και τον ιππότη της παραίτησης, ο οποίος αποδέχεται ότι κάποια πράγματα είναι αδύνατα. Ο ιππότης της πίστης αγκαλιάζει τον παραλογισμό και βουτάει στο άγνωστο, εμπιστευόμενος χωρίς λογικές αποδείξεις.
Ένα άλλο σημαντικό σημείο του βιβλίου είναι η μοναξιά της αληθινής πίστης. Η γνήσια πίστη για τον Κίρκεγκωρ είναι βαθιά προσωπική και δεν μπορεί να μεταδοθεί ή να μοιραστεί μέσω κοινωνικών θεσμών, συχνά απομονώνει τον πιστό από το πλήθος.
2. «Είτε»
Αν και ο υπαρξισμός συχνά συνδέεται με τον Σαρτρ το «Είτε» του Κίργκεγκωρ είναι ένα από τα θεμελιώδη κείμενα του κινήματος. Το βιβλίο δημοσιεύτηκε το 1843 με το όνομα Βίκτορ Ερεμίτα και διερευνά δύο διαφορετικές προσεγγίσεις της ζωής: την αισθητική και την ηθική.
Το αισθητικό μέρος παραδειγματίζεται μέσα από το φανταστικό «Ημερολόγιο του αποπλανητή», όπου ο Γιοχάνες ζει για τη απόλαυση την ομορφιά και τις στιγμιαίες συγκινήσεις.Γι’ αυτόν, η ζωή είναι ένα παιχνίδι που πρέπει να απολαύσει κανείς, η αγάπη είναι απλώς μια κατάκτηση και το νόημα προέρχεται από την απόλαυση, όχι από την ευθύνη.
Στην ηθική πλευρά στέκεται ένας διαφορετικός χαρακτήρας (γνωστός ως Α), ο οποίος εκτιμά το καθήκον, την ηθική ευθύνη και την κοινωνική αρμονία.
Βλέπει μια ζωή με νόημα ως μια ζωή που έχει τις ρίζες της σε δεσμεύσεις και ηθικές επιλογές που προάγουν τη δικαιοσύνη και τη συνύπαρξη.
Μέσα από αυτές τις αντίθετες φωνές, ο Κιρκέγκωρ εξετάζει την ελευθερία, την ηθική και το κόστος των επιλογών μας.
3.«Η αρρώστια μέχρι θανάτου».
Το βιβλίο The Sickness Unto Death, που δημοσιεύτηκε το 1849 με το όνομα Anti-Climacus, εξερευνά την απελπισία ως θεμελιώδη κατάσταση του ανθρώπινου πνεύματος.
Ο Κίρκεγκωρ ορίζει την απελπισία ως αποτυχία στη σχέση του εαυτού μας με το μέσα μας ή μεταξύ του εαυτού και του Θεού. Διακρίνει δύο τύπους απελπισίας: έναν όπου το άτομο αρνείται να είναι ο εαυτός του και έναν άλλο όπου κάποιος αγκαλιάζει την ταυτότητά του, χωρίς όμως να τη θεμελιώνει στον Θεό.
4.«Η έννοια της αγωνίας».
Στην έννοια της αγωνίας (1844), που δημοσιεύτηκε με το ψευδώνυμο Vigilius Haufniensis, ο Κίρκεγκωρ διερευνά τις βαθύτερες ρίζες του ανθρώπινου άγχους. Το διακρίνει από τον φόβο: ο φόβος έχει μια γνωστή αιτία – το άγχος δεν έχει – είναι συνδεδεμένο με την ίδια μας την ύπαρξη.
Γράφει ότι το άγχος προκύπτει από την ελευθερία μας, αυτό που αποκαλεί «ζάλη της ελευθερίας». Η συνειδητοποίηση ότι μπορούμε να επιλέξουμε ανάμεσα σε ατελείωτες δυνατότητες μας καταβάλλει. Το άγχος, λοιπόν, είναι το κόστος του να είσαι ελεύθερος.
Αυτή η ελευθερία μας αναγκάζει να αντιμετωπίσουμε ποιοι είμαστε και ποιοι θα μπορούσαμε να γίνουμε. Ο Κίρκεγκωρ συνδέει επίσης το άγχος με την αμαρτία: αφού κάποιος διαπράξει μια αμαρτία, υπάρχει μια νέα αυτογνωσία που δεν υπήρχε πριν.
Αντί να αποφεύγουμε το άγχος, ο Κίρκεγκωρ προτείνει ότι είναι απαραίτητο για την προσωπική ανάπτυξη.
Διαβάστε περισσότερους λογοτεχνικούς θησαυρούς παρακάτω:
- Ο Καβάφης είχε προειδοποιήσει: «Θα ‘ρθει ο καιρός που…»
- Τι χάνουμε κάθε φορά που ερωτευόμαστε, σύμφωνα με τον Γιανναρά;
- Σκέφτεσαι υπερβολικά; Ο Ντοστογιέφσκι μάς λέει πως η υπερανάλυση οδηγεί…
- Μάγια Αγγέλου: «Ξεκινήστε να μιλάτε στους ανθρώπους αντί να…»
- Γιάννης Ρίτσος: «Κοριτσάκι μου, θέλω νὰ…» – Ένας πατέρας γράφει για το παιδί του
- «Μη δίνεις στα παιδιά σου τα καλύτερα πράγματα, δώσε τους …» – Τι έλεγαν παιδοψυχολόγοι και στοχαστές;
- Ο Πλάτων είχε προβλέψει την εποχή μας: «Καταλήγεις να σε κυβερνούν…»
- Όλα όσα νιώθεις τη Μεγάλη Εβδομάδα, τα έχει ήδη γράψει η Δημουλά
- 15 αποφθέγματα για να ξαναβρείς τον εαυτό σου όταν όλοι σε έχουν χάσει
- Οι αλήθειες του Γιωσαφάτ: «Σήμερα τα παιδιά είναι στερημένα, επειδή οι μητέρες τους…»
- Το βιβλίο που άλλαξε τη ζωή του Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες (αξίζει να το διαβάσεις)
- Άλαν Πόε: «Όλα τα βάσανα προέρχονται από τη…»
