Λαχταράτε μεγάλες ιδέες χωρίς τα ογκώδη βιβλία; Αυτές οι τρεις αφηγήσεις σας μεταφέρουν κατευθείαν στη μεταφυσική, την πολιτική και μια εγγυημένη υπαρξιακή αναστάτωση.
Κύρια σημεία:
1)Η αφήγηση μεταφέρει φιλοσοφικά επιχειρήματα από την Αθήνα του Πλάτωνα. Το συναίσθημα της αφήγησης κάνει τις αφηρημένες ιδέες να μένουν στο μυαλό.
2)Ο Πλάτωνας, ο Όργουελ και ο Έσσε μεταφέρουν τη θεωρία πέρα από τα όρια της λογικής, επιτρέποντάς μας να νιώσουμε τη δύναμη των ερωτημάτων για την αλήθεια, την εξουσία και τον εαυτό.
3)Η παράλληλη ανάγνωση αυτών των έργων αποκαλύπτει ένα κοινό νήμα: η ελευθερία ξεκινά μέσα από την αντίληψή μας, αλλά απειλείται συνεχώς από τις ιστορίες που μας λένε οι άλλοι.
Η φιλοσοφία είναι ατελείωτα ικανοποιητική. Αν επιθυμείς τη γνώση χωρίς τον κόπο, η μυθοπλασία είναι η μυστική σου διέξοδος. Ακολουθούν τρεις σύντομες αλλά εκρηκτικές ιστορίες. Ακολουθούν μικρά spoilers.
«Η αλληγορία της σπηλιάς» – Πλάτων, Πολιτεία VII
Λίγες σελίδες, αλλά μια ολόκληρη κοσμοθεωρία. Φυλακισμένοι από τη γέννησή τους παρακολουθούν σκιές-μαριονέτες και τις ονομάζουν «πραγματικότητα», μέχρι που ένας από αυτούς δραπετεύει, βγαίνει στο εκτυφλωτικό φως του ήλιου, και μετά επιστρέφει, άφωνος, για να ελευθερώσει τους υπόλοιπους. η αλληγορία είναι ένα εντατικό μάθημα γνωσιολογίας, μεταφυσικής και ηθικής ψυχολογίας ταυτόχρονα, που δείχνει ότι η άγνοια δεν είναι έλλειψη πληροφοριών, αλλά ένα περιβάλλον που έχει χτιστεί από συνήθειες και κοινωνική πίεση. Ο Πλάτωνας θέτει το ερώτημα αν η εκπαίδευση είναι μια αποστολή διάσωσης ή μια πράξη βίας εναντίον άνετων ψευδαισθήσεων και αν ο φιλόσοφος που επιστρέφει είναι ήρωας, αιρετικός ή ανόητος. Στην εποχή των αλγοριθμικών ηχητικών θαλάμων, η σπηλιά μοιάζει λιγότερο με μύθο και περισσότερο με ένα σεμινάριο που δεν μπορείς να παραλείψεις.
1984 – Τζορτζ Όργουελ (1949)
Το μυθιστόρημα του Όργουελ διαβάζεται σήμερα σαν μια εκ των προτέρων έκθεση αυτοψίας. Οι προσωπικές αμφιβολίες του Γουίνστον Σμιθ εξελίσσονται σε απαγορευμένο έρωτα και στη συνέχεια καταρρέουν κάτω από ένα καθεστώς που χρησιμοποιεί τη γλώσσα ως όπλο. Το Κόμμα αλλάζει τα γεγονότα της χθεσινής ημέρας , αποδεικνύοντας ότι η τυραννία δεν ευδοκιμεί μόνο με τη βία, αλλά και με την ευκαμψία του νοήματος. Η ιστορία είναι πολιτική φιλοσοφία μεταμφιεσμένη σε δυστοπικό θρίλερ. Δραματοποιεί την μεταγενέστερη αντίληψη του Μισέλ Φουκώ ότι η εξουσία είναι διάχυτη, ζει μέσα στις ρουτίνες, τα συνθήματα, ακόμη και στον εσωτερικό μονόλογο. Όταν ο Γουίνστον τελικά αγαπά τον Μεγάλο Αδελφό, γινόμαστε μάρτυρες της τρομακτικής επιτυχίας της γλωσσικής μηχανικής, εκείνης της στιγμής δηλαδή που η μεταφυσική της αλήθειας συγχωνεύεται με την ηθική της αυτονομίας.
Ο Λύκος της Στέπας – Έρμαν Έσσε (1927)
Ο Έσσε μεταφέρει το πεδίο της μάχης από την κοινωνία στην ψυχή. Ο Χάρι Χάλερ, διχασμένος μεταξύ του εκλεπτυσμένου αστικού πνεύματος και του ατίθασου «λύκου» που κρύβει μέσα του, περιπλανιέται σε μια πόλη γεμάτη τζαζ κλαμπ, όνειρα και ένα σουρεαλιστικό «Μαγικό Θέατρο», όπου κάθε πόρτα ανοίγει σε ένα κομμάτι της ψυχής του. Το μυθιστόρημα καταφέρνει με εντυπωσιακό τρόπο να είναι περισσότερο λαβύρινθος παρά πλοκή, αντανακλώντας την ατομικότητα του Γιούνγκ και την αποσύνδεση του βουδισμού. Ψιθυρίζει ότι η ταυτότητα είναι παιχνίδι και όχι φυλακή, ότι ο πόνος ανθίζει από την άρνηση να χορέψουμε ανάμεσα στις διαφορετικές εκφάνσεις του εαυτού μας, ότι η σωτηρία είναι αισθητική και το γέλιο δημιουργεί χώρο για την αντίφαση. Κάτω από τη μποέμικη λάμψη του, το βιβλίο σκηνικοποιεί έναν διάλογο με τον Νίτσε: μπορεί κανείς να επιβεβαιώσει τη ζωή χωρίς να αρνείται το χάος της ή πρέπει να χωριστεί σε πολλά κομμάτια για να γίνει ολόκληρος;
Γιατί αυτά τα τρία μαζί;
Ο Πλάτωνας διαγιγνώσκει το πέπλο που χωρίζει την εμφάνιση από την αλήθεια. Ο Όργουελ δείχνει πώς αυτό το πέπλο μπορεί να υφανθεί σκόπιμα. Ο Έσσε μας προσκαλεί να το σκίσουμε οι ίδιοι και να υφάνουμε ένα καινούργιο. Διαβάζοντάς τα με τη σειρά, σκιαγραφούν έναν κύκλο: αντιλαμβάνεσαι, αντιστέκεσαι, αναδημιουργείς. Δεν χρειάζονται διαγράμματα, μόνο ιστορίες που συνεχίζουν να ξετυλίγονται στο μυαλό σου πολύ μετά την τελευταία σελίδα, οδηγώντας σε πίσω στο κεντρικό ερώτημα της φιλοσοφίας: πώς πρέπει να ζει ο άνθρωπος όταν η ίδια η πραγματικότητα είναι αμφισβητήσιμη, αλλά ο πόνος δεν είναι; Κλείστε το λάπτοπ, διαλέξτε μια από τις ιστορίες και αφήστε τη συζήτηση να σας συνοδεύσει στο δρόμο για τη δουλειά. Οι πιο βαθιές ιδέες συχνά ταξιδεύουν σε ελαφριές αποσκευές.
Διαβάστε περισσότερα αποσπάσματα παρακάτω:
- Σε μια στιγμή αμφιβολίας, ο Ντοστογιέφσκι είπε: «Καταντήσαμε να θεωρούμε την πραγματική ζωή σαν αγγαρεία, σχεδόν σαν ένα επάγγελμα και όλοι…»
- Άλντους Χάξλεϋ: «Διανοούμενος είναι κάποιος που ανακάλυψε κάτι πιο ενδιαφέρον από το….»
- Όπως θα έλεγε και ο Κούντερα: «Το να αγαπάς κάποιον από συμπόνια δεν σημαίνει ότι τον …»
- Είχε δίκιο ο Φερνάντο Πεσσόα: «Είμαι αυτός που νομίζω; Μα νομίζω πως είμαι τόσο πολλά πράγματα…»
- Γκαμπριέλ Γκαρσία Μαρκές: «Ένας άντρας καταλαβαίνει πότε αρχίζει να γερνάει: όταν αρχίζει και μοιάζει με …»
- Ουίλιαμ Μπάτλερ Γέιτς: «Όταν γεράσεις κι ασπρίσεις …Την ομορφιά σου αγάπησαν στ’ αλήθεια ή σαν ψέμα»
- Χένρι Μίλλερ: «Αν οι άνθρωποι σταματήσουν να πιστεύουν ότι κάποια μέρα θα γίνουν θεοί, τότε σίγουρα θα …»
- Μια φορά κι έναν καιρό ο Έσσε μας είπε: «Όταν φοβόμαστε κάποιον είναι γιατί …»
- 5 φορές που ο Ίψεν είχε δίκιο (και είπε όσα φοβόμασταν να παραδεχτούμε)
- Έρμαν Έσσε: «Όλοι μας ως το τέλος της ζωής μας κουβαλάμε τα υπολείμματα της γέννησής μας»
- 20 λυτρωτικά αποφθέγματα του Καρλ Γιουνγκ ελέγχουν το ασυνείδητό μας
