Ο Ντάριο Φο γεννήθηκε το 1926 στη μικρή πόλη Σαντζιάνο, λίγα βήματα από τη Λίμνη Ματζόρε, και ενηλικιώθηκε στη σκιά του φασισμού και της μεταπολεμικής φτώχειας.
Η θεατρική του γλώσσα, βαθιά ριζωμένη στην παράδοση του μεσαιωνικού «γελωτοποιού» (giullare), έγινε ηχηρό εργαλείο κοινωνικής σάτιρας στα ταραγμένα ιταλικά χρόνια της οικονομικής «ευημερίας» και των πολιτικών δολοφονιών. Στα έργα του της δεκαετίας του 1960 και 1970 από το «Mistero Buffo» ως τον «Τυχαίο θάνατο ενός αναρχικού» χλεύαζε την εξουσία, τη μίζα, την αστυνομική βία και τον κυνισμό της Εκκλησίας, μιλώντας σε μια Ιταλία που έβραζε από εργατικές απεργίες, φοιτητικές καταλήψεις και τα αιματηρά «Μολυβένια Χρόνια».
Η βράβευσή του με το Νόμπελ Λογοτεχνίας το 1997 αναγνώρισε ακριβώς αυτή τη λαϊκή, ανυπότακτη φωνή που παντρεύει το καρναβαλικό γέλιο με μια ανελέητη διάγνωση της κοινωνικής νόσου.
Μέσα σε αυτό το ιστορικό σκηνικό ο Φο διατύπωσε τη διάσημη, ειρωνική θέση ότι «οι λεγόμενοι “υγιείς” δεν εξεγείρονται ποτέ, γιατί δεν τους είναι χρήσιμο ή δεν τους βολεύει. Ως υγιείς ονομάζει όσους έχουν αφομοιωθεί τόσο πλήρως στις ρουτίνες του σχολείου, της καριέρας, της οικογένειας και της κατανάλωσης, ώστε τα συμφέροντά τους συμβαδίζουν πια με τη διατήρηση του συστήματος.
Αυτοί οι άνθρωποι, προσηλωμένοι στα «σοβαρά» πράγματα, στόχους κύρους, αύξηση εισοδήματος, κοινωνικές διακρίσεις, πιστεύουν ότι η ευτυχία βρίσκεται στη συσσώρευση τίτλων και θέσεων∙ κι έτσι δεν διαθέτουν ούτε χρόνο ούτε φαντασία για οτιδήποτε μοιάζει με ρήξη ή όνειρο.
Για τον Φο το πραγματικό δηλητήριο δεν είναι η λεγόμενη «τρέλα», αλλά η πειθαρχημένη κανονικότητα. Όποιος κολυμπά χωρίς αμφισβήτηση στο ρεύμα της ήπιας μετριότητας χάνει το βλέμμα του πάνω στη ζωή ως «μεγάλη, σύντομη τρέλα»· γίνεται, στα μάτια του συγγραφέα, ένα πρόσωπο τόσο προβλέψιμο που κανείς δεν αξίζει να θυμάται.
(Διαβάστε τα αποφθέγματά του παρακάτω)
11 αποφθέγματα του Ντάριο Φο.
1.Όλες οι μορφές εξουσίας, ακόμη και αυτές που βασίζονται στη συναίνεση του δημοκρατικού συστήματος – αντιδρούν όταν δέχονται επίθεση ή όταν αυτοί που ασκούν την εξουσία γίνονται στόχος.
2.Εδώ και καιρό έχω τη συνήθεια να χρησιμοποιώ εικόνες όταν προετοιμάζω μια ομιλία: αντί να τη γράφω, την εικονογραφώ.
3.Τίποτα δεν θεωρείται σπάνιο που δεν είναι καινούργιο και δεν ακολουθείται, όμως γνωρίζουμε ότι αυτό που ήταν της μόδας πριν από είκοσι χρόνια, ξαναγίνεται της μόδας.
4.Ακόμη και πριν η Ευρώπη ενωθεί σε οικονομικό επίπεδο ή συλληφθεί σε επίπεδο οικονομικών συμφερόντων και εμπορίου, ήταν ο πολιτισμός που ένωνε όλες τις χώρες της Ευρώπης. Οι τέχνες, η λογοτεχνία, η μουσική είναι ο συνδετικός κρίκος της Ευρώπης.
5.Οι λεγόμενοι «υγιείς» δεν εξεγείρονται ποτέ διότι δεν τους είναι χρήσιμο ή δεν τους βολεύει (Κάτι παρόμοιο συλλογιζόταν και η Μαλβίνα – Διαβάστε περισσότερα εδώ)
6.Απαιτούν οι άνθρωποι ένα πραγματικά δίκαιο σύστημα; Ωραία, θα το τακτοποιήσουμε, έτσι ώστε να ικανοποιηθούν με ένα λιγότερο άδικο… Θέλουν επανάσταση; Καλά θα τους δώσουμε μεταρρυθμίσεις – πολλές μεταρρυθμίσεις, θα τους πνίξουμε στις μεταρρυθμίσεις. Ή μάλλον, θα τους πνίξουμε στις υποσχέσεις μεταρρυθμίσεων, επειδή δεν θα τους δώσουμε ποτέ πραγματικές μεταρρυθμίσεις!
7.Ένα θέατρο, μια λογοτεχνία, μια καλλιτεχνική έκφραση που δεν μιλά για το δικό της χρόνο δεν έχει σημασία.
8.Τα σκάνδαλα είναι το λίπασμα της δυτικής δημοκρατίας.
9.Ο πραγματικός σοσιαλισμός είναι μέσα στον άνθρωπο. Δεν γεννήθηκε με τον Μαρξ. Ήταν στις κοινότητες της Ιταλίας κατά τον Μεσαίωνα. Δεν μπορείτε να πείτε ότι έχει τελειώσει.
10.Είναι εξαιρετικά επικίνδυνο να μιλάμε για όρια ή σύνορα. Είναι ζωτικής σημασίας, αντίθετα, να παραμείνουμε εντελώς ανοιχτοί, να συμμετέχουμε πάντα και να στοχεύουμε να συμβάλουμε προσωπικά σε κοινωνικά γεγονότα.
11.Ακριβαίνετε εσείς τα πράγματα; Ε, κι εμείς, λοιπόν, δεν τα πληρώνουμε, τα «απαλλοτριώνουμε». Μας κάνετε τη ζωή μας δυσβάσταχτη; Σας κάνουμε τη δική σας δύσκολη
12.Η άγνοια είναι η βάση της αδικίας. Σήμερα πρέπει να εκμεταλλευτούμε το γεγονός ότι εμείς οι άλλοι, οι θεατράνθρωποι, οι διανοούμενοι, οι ηθοποιοί, έχουμε το δικαίωμα του λόγου και τη δυνατότητα να ενημερώνουμε τους νέους. Έχουμε το χρέος να αφηγούμαστε τη ζωή.
13.Η πατρίδα μας είναι ολόκληρος ο κόσμος. Ο νόμος μας είναι ελευθερία. Έχουμε μια μόνο σκέψη, επανάσταση στις καρδιές μας.
Διαβάστε κι άλλα άρθρα που αγαπήσαν οι αναγνώστες μας:
- «Κάνουμε παιδιά για να….» – Οι φιλόσοφοι απαντούν με αφοπλιστική ειλικρίνεια
- Γιωσαφάτ: «Καλή μητέρα είναι αυτή που έχει …» – Μια φράση που σηκώνει συζήτηση
- Έρμαν Έσσε: «Για να βρεις τον εαυτό σου, χρειάζονται 3 πράξεις…»
- Πόση φτώχεια αντέχει ένας λαός πριν ξεσπάσει; Ο Στάινμπεκ είχε ήδη απαντήσει
- Η φράση του Τόλκιν που (εάν τη διαβάσεις) θα σε συνοδεύει για μια ολόκληρη ζωή
- Θεοδωρόπουλος: «Κάθε έθνος έχει τον δικό του Ναρκισσισμό. Εμείς οι Έλληνες τι έχουμε;»
- 30 σπουδαίες συμβουλές του Πλάτωνα: «Αφήστε τους γονείς να κληροδοτήσουν στα παιδιά τους…»
- Η διαδρομή της αυτοεκτίμησης από τον Μπουκάι: «Για να μάθω να εκτιμώ τον εαυτό μου δε φτάνει μόνο να…»
- Όσκαρ Ουάιλντ: «Ο δεσμός κάθε συντροφικότητας, είτε στο γάμο είτε στη φιλία, είναι …»
- «Η μητέρα που προσπαθεί να ελέγξει κάθε πτυχή της ζωής της κόρης της παίρνει…» – Το βιβλίο που μίλησε σε χιλιάδες γυναίκες
- Σταμάτα να φοβάσαι τα γηρατειά – O Σοπενχάουερ θα σου αλλάξει γνώμη
- Winnicott: «Αν οι μητέρες καλούνται να κάνουν αυτό ή εκείνο χάνουν την …»
- Το «Κρυφό Σχολειό» είναι μύθος και αυτά είναι τα 10 πραγματικά σχολεία που «έσωσαν» τα γράμματα
- Ο Καρλ Γιούνγκ είχε προειδοποιήσει πως θα ‘ρθει μια εποχή που οι γονείς θα μεγαλώνουν παιδιά για να …
