Φρίντριχ Νίτσε: «Η απουσία σκέψης και η ηλιθιότητά σας, ο δουλικός τρόπος ζωής σας…»

Κανένας άλλος φιλόσοφος στην ιστορία της ανθρωπότητας δεν έχει επιτύχει την ξέφρενη, ευφορική λαμπρότητα του Νίτσε. Κάθε πρόταση του είναι όμορφη, κάθε συναίσθημα του είναι επικίνδυνα αντιφατικό και αντισυμβατικό.

Αυτό αποτυπώνεται στην σημαντική συλλογή άρθρων του, «Γενεαλογία της ηθικής». Το κύριο επιχείρημα του αρχικού δοκίμιου υπονοείται από τον τίτλο του, «Καλό και Κακό». Ποιες είναι οι ιστορικές, φυσιολογικές, ετυμολογικές και κοινωνιολογικές γενεαλογικές ρίζες αυτών των λέξεων; Σε αντίθεση με την επικρατούσα πεποίθηση ότι το καλό είναι μια αντικειμενική οντότητα, θεϊκά επιθυμητή ή αλτρουιστική, ο Νίτσε υποστηρίζει ότι το καλό είναι ισοδύναμο με μια μορφή ελιτιστικής ευγένειας.

Το αρνητικό δεν είναι εγγενώς απεχθές (αν και ο Νίτσε θα υποστήριζε το αντίθετο), αλλά μάλλον σημαίνει αδυναμία και μικροπρέπεια, προκαλώντας το πιο ανεπιθύμητο συναίσθημα, τον οίκτο, στο ανθρώπινο πνεύμα. Ο Νίτσε είναι πιθανώς πιο γνωστός για τις κριτικές του στις συμβατικές ευρωπαϊκές ηθικές αξίες και τις ρίζες τους στον Χριστιανισμό.

Η κριτική αυτή είναι εκτενής και επιδιώκει να αμφισβητήσει όχι μόνο τη θρησκευτική πίστη και τη φιλοσοφική ηθική θεωρία, αλλά και πολλά θεμελιώδη στοιχεία της κοινής ηθικής συνείδησης, πολλά από τα οποία είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς ότι μπορεί να ζήσει χωρίς αυτά (π.χ. αλτρουιστική ανησυχία, ενοχή για κακές πράξεις, ηθική ευθύνη, η σημασία της συμπόνιας, η επιταγή της ίσης μεταχείρισης των ατόμων κ.λπ.).

Την εποχή που ο Νίτσε συνέθεσε τα έργα του, ήταν συνηθισμένο μεταξύ των Ευρωπαίων διανοουμένων να υποθέτουν ότι τέτοιες έννοιες, παρά την προέλευσή τους από το χριστιανικό διανοητικό και πνευματικό παρελθόν, απαιτούσαν μια λογική βάση αποσυνδεδεμένη από συγκεκριμένες θρησκευτικές ή ακόμη και οικουμενικές θρησκευτικές πεποιθήσεις.

Ιστορικά και σήμερα, η πλειονότητα των φιλοσόφων υποθέτει ότι θα αναδυθεί αναπόφευκτα μια κοσμική αιτιολόγηση της ηθικής, διατηρώντας τη συντριπτική πλειονότητα των καθιερωμένων αρχών μας. Ο Νίτσε θεωρούσε αυτή την πεποίθηση αφελή και χρησιμοποίησε τη ρητορική του ικανότητα για να ταράξει το ακροατήριό του από την αυταρέσκεια σε αυτό το θέμα.
(Διαβάστε τις σκέψεις του Νίτσε παρακάτω)

Τι κρύβει ο «καθώς πρέπει» άνθρωπος, σύμφωνα με τον Φρόυντ και τον Νίτσε;

Φρίντριχ Νίτσε – Η Χαρούμενη Γνώση, εκδ. Εξάντας

Να κάνεις κακό στην ηλιθιότητα.

– Σίγουρα, η τόσο πεισματι­κά και επίμονα διακηρυγμένη πίστη ότι ο εγωισμός είναι αξιο­ κατάκριτος έκανε συνολικά κακό στον εγωισμό (ενώ ωφέλησε, θα το ξαναπώ εκατό φορές, τα αγελαία ένστικτα!) – απογυμνώ­νοντάς τον από την καλή του συνείδηση και παρακινώντας να α­ναζητούμε σ’ αυτόν την αληθινή πηγή όλης της δυστυχίας.