Το μυθιστόρημα, όπως και η ταινία, ξεκινά με τα λόγια του πρωταγωνιστή: «Είμαι ένας άρρωστος άνθρωπος… Είμαι ένας θυμωμένος άνθρωπος. Είμαι ένας άσχημος άνθρωπος».
Αυτά τα συναισθήματα αποκαλύπτουν ένα άτομο χωρίς ελπίδα και στόχους. Ψάχνει έναν τρόπο να ζήσει ειρηνικά, αλλά η αδρανοποίησή του και η αναποφασιστικότητά του δεν θα του προσφέρουν τα απαραίτητα αποτελέσματα. Είναι παράλυτος από την προοπτική να πρέπει να επιλέξει τι να κάνει, οπότε αποφασίζει να μην κάνει τίποτα. Η υπερβολική ανάλυση κάθε σεναρίου τον κάνει υποκριτή και, ως αποτέλεσμα, δεν ξέρει τι να κάνει.
Επιπλέον, οι ήρωες υπερβαίνουν τις περιστάσεις και τις προσωπικές τους διαφορές για να δημιουργήσουν συνεργασίες στη ζωή τους. Ωστόσο, ο Υπόγειος Άνθρωπος δεν έχει συμβατικές ρομαντικές σχέσεις με άλλα άτομα.
Ο Υπόγειος Άνθρωπος ζει μια ζωή γεμάτη ντροπή και περιφρόνηση. Για παράδειγμα, παραμένει στη δουλειά του στο δημόσιο για να πληρώνει τους λογαριασμούς. Δεν απολαμβάνει τη δουλειά του ούτε τη ζωή του.
Η ιστορία του υπόγειου ανθρώπου διαδραματίζεται όταν είναι 24 ετών και ζει μια μοναχική ζωή, αλλά εξακολουθεί να εργάζεται στη δημόσια διοίκηση. Μερικές φορές επιθυμεί να κάνει φίλους με τους συναδέλφους του, αλλά άλλες φορές τους μισεί και νιώθει μόνος. Κριτικάρει τον εαυτό του για το ότι είναι υπερβολικά ρομαντικός και στη συνέχεια κάνει μια παρέκβαση σχετικά με τον ρομαντισμό.
Λέει ότι οι ρομαντικοί στη Γερμανία και τη Γαλλία είναι υπερβολικά ιδεαλιστές και ανόητοι, ενώ οι Ρώσοι ρομαντικοί παραμένουν κάπως πρακτικοί. Ο υπόγειος άνθρωπος λέει ότι περνούσε το μεγαλύτερο μέρος του χρόνου του στο σπίτι διαβάζοντας, αλλά «βυθίστηκε σε μια σκοτεινή, υπόγεια, απεχθή διαφθορά», λόγω της κατάθλιψης και της «λαχτάρας για αντιφάσεις και αντιθέσεις». Λέει στους αναγνώστες του ότι δεν προσπαθεί να δικαιολογήσει τη διαφθορά του, αλλά μετά αλλάζει γνώμη και λέει ότι το κάνει.
Ο Ντοστογιέφσκι επιλέγει πάλι τον αντιήρωα και του δίνει φωνή. Δίνει φωνή σ΄αυτούς που απέτυχαν, σ΄αυτούς που λίγισαν έστω και για λίγες στιγμές και μέσα από τις αντιφάσεις του μάς οδηγέι και εμάς στο σκοτεινό του υπόγειο χωρίς ίχνος ενδοιασμού.
(Διαβάστε τα αποσπάσματα από το έργο παρακάτω)
Σκέφτεσαι υπερβολικά; Ο Ντοστογιέφσκι μάς λέει πως η υπερανάλυση οδηγεί…
4 αποσπασματα από το έργο το Ντοστογιέφσκι «Σημειώσεις από το υπόγειο».
1.Είμαι ένας άρρωστος άνθρωπος… Είμαι ένας θυμωμένος άνθρωπος. Είμαι ένας άσχημος άνθρωπος. Νομίζω ότι κάτι δεν πάει καλά με το συκώτι μου. Αλλά δεν καταλαβαίνω τίποτα για την ασθένειά μου και δεν ξέρω με βεβαιότητα ποιο μέρος του σώματός μου έχει προσβληθεί. Δεν ακολουθώ καμία θεραπεία και δεν έχω ακολουθήσει ποτέ, αν και έχω μεγάλο σεβασμό για την ιατρική και τους γιατρούς. Επιπλέον, είμαι εξαιρετικά προληπτικός, αν και μόνο επειδή σέβομαι τόσο πολύ την ιατρική. (Είμαι αρκετά μορφωμένος για να μην είμαι προληπτικός, αλλά είμαι.) Όχι, αρνούμαι τη θεραπεία από πείσμα. Αυτό είναι κάτι που πιθανώς δεν θα καταλάβετε. Λοιπόν, το καταλαβαίνω. Φυσικά δεν μπορώ να εξηγήσω σε ποιον απευθύνεται η πικρία μου σε αυτό το θέμα. Ξέρω πολύ καλά ότι δεν μπορώ να «εκδικηθώ» τους γιατρούς με κανέναν τρόπο, μη συμβουλευόμενος τους. Ξέρω καλύτερα από τον καθένα ότι βλάπτω μόνο τον εαυτό μου. Παρ’ όλα αυτά, αν δεν κάνω θεραπεία, είναι από πικρία. Αν το συκώτι μου δεν λειτουργεί καλά, ας χειροτερέψει!
2.Είπα ψέματα όταν είπα πριν ότι ήμουν κακός δημόσιος υπάλληλος. Είπα ψέματα από κακία. Απλά έπαιζα ένα παιχνίδι με τον αξιωματικό και τους άλλους επισκέπτες μου. Στην πραγματικότητα, δεν μπορούσα ποτέ να γίνω κακόβουλος. Ήμουν πάντα συνειδητός των πολλών στοιχείων που έδειχναν την ακριβώς αντίθετη τάση. Τα ένιωθα να σφύζουν μέσα μου, αυτά τα στοιχεία. Ήξερα ότι σφύζανε εκεί όλη μου τη ζωή, ζητώντας να βγουν έξω, αλλά δεν τα άφηνα, δεν τα άφηνα, δεν τα άφηνα. Με βασάνιζαν ντροπιαστικά, με έκαναν να έχω σπασμούς και – τελικά με κούραζαν, ω, πόσο με κούραζαν! Νομίζετε ότι τώρα σας κάνω κάποια εξομολόγηση, ζητώντας σας συγχώρεση, έτσι δεν είναι;… Είμαι σίγουρος ότι το νομίζετε… Αλλά σας διαβεβαιώνω ότι δεν με νοιάζει αν το νομίζετε.
3.Αυτοί οι άνθρωποι, για παράδειγμα, που μπορούν να εκδικηθούν τα αδικήματά τους και γενικά να υπερασπιστούν τον εαυτό τους – πώς το κάνουν; Φαίνονται τόσο κυριευμένοι από την επιθυμία, ας πούμε, για εκδίκηση, που για εκείνη τη στιγμή δεν υπάρχει τίποτα άλλο σε ολόκληρο το είναι τους παρά αυτό το συναίσθημα. Ένας τέτοιος άνθρωπος πηγαίνει κατευθείαν προς τον στόχο του σαν τρελός ταύρος που ορμά με τα κέρατά του κατεβασμένα, και μπορεί να τον σταματήσει, αν μπορεί να τον σταματήσει κάτι, μόνο ένας πέτρινος τοίχος. (Παρεμπιπτόντως, άντρες σαν αυτούς, άντρες της δράσης, άνθρωποι της πράξης, πραγματικά τα παρατάνε όταν συναντούν ένα τείχος. Για αυτούς, ένα τείχος δεν είναι πρόκληση, όπως είναι για εμάς, για παράδειγμα, τους άντρες που σκέφτονται και επομένως δεν κάνουν τίποτα. Ούτε είναι δικαιολογία για να στραφούν αλλού, μια δικαιολογία που άνθρωποι σαν εμάς πάντα χαίρονται να χρησιμοποιούν, ακόμα κι αν συνήθως δεν την πιστεύουν οι ίδιοι. Όχι, τα παρατάνε με όλη τους την ειλικρίνεια. Ένας τοίχος είναι για αυτούς κάτι ηρεμιστικό, ηθικά αποφασιστικό και τελικό, ίσως ακόμη και κάτι μυστικιστικό… Αλλά θα επανέλθω στον τοίχο αργότερα.) Λοιπόν, αυτός ο αυθόρμητος άνθρωπος είναι ο πραγματικός άνθρωπος, όπως θα ήθελε να τον δει η φύση, η τρυφερή μητέρα του, που τον έφερε με αγάπη στη γη. Ζηλεύω πολύ τέτοιους ανθρώπους. Είναι ηλίθιοι, δεν το αρνούμαι, αλλά ίσως ένας φυσιολογικός άνθρωπος πρέπει να είναι ηλίθιος, πώς μπορείς να το ξέρεις; Ίσως είναι ακόμη και πολύ ωραίο να είναι έτσι.
4.Να μην συμβιβάζεσαι με καμία από τις αδυναμίες και τους πέτρινους τοίχους, αν η σκέψη του συμβιβασμού σε αηδιάζει. να καταλήξεις, μέσω των αυστηρότερων λογικών συλλογισμών, στα πιο αποκρουστικά συμπεράσματα για το αιώνιο θέμα του πώς εσύ είσαι κατά κάποιον τρόπο υπεύθυνος για τον ίδιο τον πέτρινο τοίχο, ακόμα κι αν για άλλη μια φορά είναι απολύτως σαφές ότι δεν φταις καθόλου, και ως συνέπεια όλων αυτών να βυθιστείς με ηδονή στην αδράνεια, σιωπηλά και ανίσχυρα τρίζοντας τα δόντια σου και σκεπτόμενος ότι δεν υπάρχει καν κανείς για να θυμώσεις, ότι δεν μπορείς να βρεις κανένα αντικείμενο για το θυμό σου, και ίσως ποτέ δεν θα βρεις, ότι όλα αυτά είναι ψεύτικα, ένα μαγικό κόλπο, μια πονηρή πρακτική, και δεν υπάρχει τίποτα παρά ένα βάλτο· κανείς δεν ξέρει τι, κανείς δεν ξέρει ποιος, αλλά παρά όλα τα μυστήρια και τις ψευδαισθήσεις, πονάς για όλα αυτά, και όσο πιο μυστηριώδη είναι, τόσο περισσότερο πονάς.
Διαβάστε κι άλλα άρθρα που αγαπήσαν οι αναγνώστες μας:
- «Κάνουμε παιδιά για να….» – Οι φιλόσοφοι απαντούν με αφοπλιστική ειλικρίνεια
- Γιωσαφάτ: «Καλή μητέρα είναι αυτή που έχει …» – Μια φράση που σηκώνει συζήτηση
- Έρμαν Έσσε: «Για να βρεις τον εαυτό σου, χρειάζονται 3 πράξεις…»
- Πόση φτώχεια αντέχει ένας λαός πριν ξεσπάσει; Ο Στάινμπεκ είχε ήδη απαντήσει
- Η φράση του Τόλκιν που (εάν τη διαβάσεις) θα σε συνοδεύει για μια ολόκληρη ζωή
- Θεοδωρόπουλος: «Κάθε έθνος έχει τον δικό του Ναρκισσισμό. Εμείς οι Έλληνες τι έχουμε;»
- 30 σπουδαίες συμβουλές του Πλάτωνα: «Αφήστε τους γονείς να κληροδοτήσουν στα παιδιά τους…»
- Η διαδρομή της αυτοεκτίμησης από τον Μπουκάι: «Για να μάθω να εκτιμώ τον εαυτό μου δε φτάνει μόνο να…»
- Όσκαρ Ουάιλντ: «Ο δεσμός κάθε συντροφικότητας, είτε στο γάμο είτε στη φιλία, είναι …»
- «Η μητέρα που προσπαθεί να ελέγξει κάθε πτυχή της ζωής της κόρης της παίρνει…» – Το βιβλίο που μίλησε σε χιλιάδες γυναίκες
- Σταμάτα να φοβάσαι τα γηρατειά – O Σοπενχάουερ θα σου αλλάξει γνώμη
- Winnicott: «Αν οι μητέρες καλούνται να κάνουν αυτό ή εκείνο χάνουν την …»
- Το «Κρυφό Σχολειό» είναι μύθος και αυτά είναι τα 10 πραγματικά σχολεία που «έσωσαν» τα γράμματα
- Ο Καρλ Γιούνγκ είχε προειδοποιήσει πως θα ‘ρθει μια εποχή που οι γονείς θα μεγαλώνουν παιδιά για να …
