Τα τελευταία λόγια του Σωκράτη αποκαλύπτουν το «μυστικό» της ζωής

Πριν στρέψουμε το βλέμμα μας στα όσα αποκαλύπτουν οι τελευταίες φράσεις του Σωκράτη για τη ζωή, ας σταθούμε στο στιγμιαίο φωτοστέφανο που φωτίζει την ψυχή. Σε μια κοινωνία όπου η επιδίωξη της ηδονής και η αποφυγή του πόνου μοιάζουν να καθορίζουν κάθε μας κίνητρο, ο Σωκράτης μας υπενθυμίζει πως οι υπερβολές γίνονται δηλητήριο. Αυτός που ξεχνά τη μετριοπάθεια ή αυτός που εγκλωβίζεται στη θλίψη χάνει την ικανότητα να βλέπει καθαρά, η λύσσα παίρνει τη θέση της λογικής και η ψυχή συρρικνώνεται.

Μα πώς μπορούμε να θεωρήσουμε ελεύθερο όποιον δεν μπορεί να ελέγξει τα πάθη του; Ο φιλόσοφος διατυπώνει με τόλμη τη ρήση «Ουδείς εκών κακός»: ο άνθρωπος δεν γίνεται κακός από δόλιο σχέδιο, αλλά από τη φθορά του σώματος ή από λάθος ανατροφή. Αν έτσι έχουν τα πράγματα, μήπως η αληθινή ευθύνη βαραίνει τους γονείς, τους δασκάλους, και τελικά την ίδια την κοινωνία που δεν φροντίζουν την ψυχική υγεία όσο την υλική; Είναι δίκαιο να κατηγορούμε την παιδική αθωότητα, όταν η ίδια η πολιτεία σιωπά μπροστά σε ασθένειες της ψυχής που γεννιούνται από την κακοποίηση, την αδιαφορία και την έλλειψη γνώσης;

Όμως ο Σωκράτης δεν μένει μονάχα στην απλή διάγνωση· μιλά για θεραπεία. Μέσα από την «πρακτική εξάσκηση» και την απόκτηση επιτηδευμένων γνώσεων, μας καλεί να γίνουμε συμμέτοχοι μιας αγωγής που «επαναφέρει στην ορθή τροχιά» τις διαστρεβλωμένες σφαίρες της ύπαρξής μας. Εδώ αναδύεται το πρώτο μεγάλο μυστικό: η αυτομόρφωση δεν είναι προνόμιο φιλοσόφων ή σχολιαστών, αλλά αναγκαίο φάρμακο για την ψυχή που σπαράσσεται από παθολογικές ηδονές ή από ανίατες λύπες.
(Διαβάστε τις τελευταίες σκέψεις του παρακάτω)

Ποιο ήταν το δαιμόνιο του Σωκράτη; Ένα από τα μεγαλύτερα μυστήρια της φιλοσοφίας του !

Και πώς δεν θα αναρωτηθούμε: τι σημαίνει στην πράξη να “γυμνάζεις” το νου σου σε «θεία» και «αθάνατα» αντικείμενα; Μήπως πρόκειται για την τέχνη της εσωτερικής σύμπνοιας με τους ρυθμούς του κόσμου, όπως ορίζει ο Σωκράτης με την εικόνα του «θείου δαιμονίου» που κατοικεί μέσα μας; Αυτό το προσωπικό φύλακα-άγγελο, που μας συνδέει με την Ουράνια γέννηση της ψυχής, μάς καλεί να σηκώσουμε το κεφάλι από τη γη και να ενωθούμε με την αρμονία του σύμπαντος. Μπορεί μια κοινωνία που κυριαρχείται από την τηλεόραση, τα gadgets και τα «σπορ» να συλλάβει αυτή την ουράνια κλήση;

Στο σημείο αυτό αναδύεται η πιο τολμηρή αντίθεση: ανάμεσα στους θνητούς λόγους και απολαύσεις που προσκαλούν το θνητό μέρος της ψυχής και στο κάλεσμα της αθανασίας μέσω της φιλοσοφίας. Ο Σωκράτης διαχωρίζει τον ζηλωτή της ηδονής από εκείνον που με συνέπεια υπηρετεί το «θείο». Ο πρώτος «γίνεται απόλυτα θνητός», ενώ ο δεύτερος «κατανοώντας την Αλήθεια… μετέχει στην Αθανασία». Είναι, άραγε, η φιλοσοφία μια πολυτέλεια για λίγους ή το αναγκαίο πεδίο μάχης όπου κερδίζεται η έκβαση της ζωής μας;

Κι αν συμφωνήσουμε ότι η «σωστή φροντίδα» είναι ένα: να τρέφουμε το θεϊκό στοιχείο μέσα μας με τις οικείες σκέψεις και να κινούμαστε ρυθμικά όπως τα σώματα του σύμπαντος, τότε ανοιγόμαστε στο ενδεχόμενο μιας ζωής που δεν εγκλωβίζεται στο εγώ, αλλά βρίσκει νόημα στη συμμετοχή της με το ευρύτερο όλον. Ωστόσο, ποιος θα αναλάβει σήμερα τον ρόλο παιδαγωγού αυτού του εσωτερικού ταξιδιού;

Πώς θα ξαναχτίσουμε, σαν σπασμένα ρολόγια, τους εσωτερικούς μας κύκλους ώστε να συμβαδίζουν ξανά με την ομαλή περιφορά του κόσμου;
Τελικά, το μυστικό για τη ζωή που αποκαλύπτουν τα τελευταία λόγια του Σωκράτη δεν είναι άλλο από την ευθύνη κάθε ανθρώπου και κάθε κοινωνίας, να καλλιεργεί με στοργή και γνώση την ψυχή, να μετριάζει τις παθιασμένες εξάρσεις και να επιζητεί την αλήθεια και την αρμονία. Μόνο έτσι, μέσα από την άσκηση στη φιλοσοφία και την εσωτερική σύνδεση με το θείο δαιμόνιο, μπορούμε να ελπίζουμε πως δεν θα φθαρούμε από το άδηλο πέρασμα του χρόνου, αλλά θα μετέχουμε στην αθάνατη πηγή της σοφίας.

Σωκράτης: «Το μυστικό της ευτυχίας, βλέπετε, δεν βρίσκεται …» 20 αποφθέγματα ενός σπουδαίου

Αποσπάσματα από την απολογία του Σωκράτη

«…Οι υπερβολικές ηδονές και οι υπερβολικές λύπες πρέπει να καταταγούν στις μεγαλύτερες ασθένειες της ψυχής. Γιατί ο περιχαρής, ή ο περίλυπος άνθρωπος στην άμετρη βιασύνη του να επιλέξει το ένα και να αποφύγει το άλλο, αδυνατεί να δει και να ακούσει το σωστό, καταλαμβάνεται από λύσσα και οι νοητικές του δυνάμεις μειώνονται στο ελάχιστο.…και όλα όσα προσάπτουμε σε όσους αδυνατούν να ελέγξουν τις ηδονές, κατηγορώντας τους, ότι έχουν επιλέξει να είναι κακοί, είναι μάλλον αδικαιολόγητα. Κανένας δεν είναι με την θέληση του κακός (Ουδείς εκών κακός).Ο Άνθρωπος γίνεται κακός από κάποια άσχημη κατάσταση του σώματος του και από λανθασμένη ανατροφή, από την οποία λείπει η ορθή εκπαίδευση. Διότι σ΄όλους τα πιο πάνω ελαττώματα είναι μισητά κι έρχονται δίχως αυτοί να το θέλουν. Από τις λύπες, επίσης, που προέρχονται από την κακή κατάσταση του σώματος, μπορεί να γίνει κακή η ψυχή…» Και η συνέχεια είναι τόσο, Επίκαιρη!… «…Πέρα όμως απ΄ αυτά οι Πολιτείες που δημιουργούνται από Ανθρώπους σε τέτοια άσχημη κατάσταση, καθώς και οι Δημόσιοι και ιδιωτικοί λόγοι που εκφωνούνται…είναι αναγκαστικά κακοί…Έτσι αν δεν διδαχθούμε από πολύ μικροί τα μαθήματα που μπορούν να θεραπεύσουν τέτοιες Ασθένειες, τότε όλοι μας γινόμαστε ακούσια κακοί εξαιτίας αυτών των 2 λόγων(άσχημη κατάσταση του σώματος του και από λανθασμένη ανατροφή).Γι’ αυτές τις ασθένειες δεν πρέπει να θεωρούμε υπεύθυνα τα παιδιά, αλλά πάντοτε περισσότερο του γονείς και αυτούς που τα αναθρέφουν…Οφείλουμε λοιπόν όπως και όσο ο καθένας μπορεί, μέσω αγωγής, πρακτικής εξάσκησης, και απόκτηση κατάλληλων γνώσεων (επιτηδευμένων μαθημάτων) να απαλλαγούμε από την κακία και να επιδιώκουμε το αντίθετο της».

«Όσο για το κυρίαρχο μέρος της ψυχής, οφείλουμε να σκεφτόμαστε μ΄αυτό το τρόπο, ότι δηλαδή, ο Θεός το έδωσε στον καθένα μας ως Φύλακα Άγγελο (θείον Δαιμόνιον) για να κατοικεί στη κορυφή του σώματος μας, να μας ανυψώνει από τη γη και μας φτάνει μέχρι τον ουρανό, δεδομένου ότι πιστεύουμε δικαιολογημένα πως είμαστε Ουράνια φυτά και όχι γήινα!..
Στον Ουρανό συνέβη η πρώτη γέννησή της ψυχής και εκεί βρίσκονται οι ρίζες μας – εκεί η θεϊκή ψυχή προσαρτά και ριζώνει το κεφάλι μας και από εκεί ορθώνει προς τα κάτω όλο το σώμα!..
Σε όποιον λοιπόν αρέσουν οι απολαύσεις ή οι φιλονικίες και ασχολείται μ΄αυτές υπερβολικά, αναγκαστικά έχει μέσα του θνητές απόψεις και γίνεται απόλυτα θνητός, χωρίς να μετέχει ούτε ελάχιστα στην αθανασία, αφού έχει αυξήσει σε τεράστιο βαθμό το θνητό μέρος.
Εκείνος όμως που έχει αφοσιωθεί με συνέπεια στη μάθηση και την κατανόηση της Αλήθειας «γυμνάζοντας» ιδιαίτερα την ικανότητα να σκέπτεται πράγματα Αθάνατα και θεία, κατανοώντας την Αλήθεια, τότε κατά ανάγκη θα μετάσχει ως ανθρώπινη φύση, στην Αθανασία.
Ένας τέτοιος άνθρωπος, που υπηρετεί το»θείο» και τιμά τον »φύλακα άγγελο» που έχει συγκάτοικο μέσα του, θα είναι πάντα εξαιρετικά ευτυχισμένος.
(άτε δε αει θεράποντατα δαίμονα σύνοικον εαυτώ, διαφερόντως ευδαίμονα είναι!)
Η σωστή Φροντίδα για όλα τα πράγματα είναι μια και μοναδική : να προσφέρεις στον καθένα τις οικίες τροφές και κινήσεις.
Οι οικείες όμως και συγγενείς κινήσεις για το θεϊκό στοιχείο που υπάρχει μέσα μας, είναι οι σκέψεις και οι περιφορές του σύμπαντος.
Αυτές πρέπει να ακολουθούμε όλοι…και τους δικούς μας κύκλους, που διαστρεβλώθηκαν κατά την γέννησή μας, πρέπει να τους επαναφέρουμε στην Ορθή τροχιά μαθαίνοντας την Αρμονία και την Ομαλή περιφορά του Σύμπαντος.
Έτσι θα εξομοιώσουμε την Νόηση μας με το αντικείμενό της – ομοιότητα σύμφωνα με την πρωταρχική της Φύση.
Και με την εξομοίωση αυτή θα κατακτήσουμε την προδιαγεγραμμένη άριστη ζωή, έχοντας εκπληρώσει τον σκοπό που έθεσαν και θα συνεχίσουν πάντοτε να θέτουν στους ανθρώπους οι Θεοί!..»