Δε θα το φανταζόσασταν ποτέ αλλά κάτι που πιθανότατα κάνετε κάθε Πάσχα μπορεί να έχει τις ρίζες του μέχρι τον Όμηρο και όχι δεν είναι το ψήσιμο αρνιών ή το βάψιμο αυγών.
Κάθε χρόνο εκατομμύρια Έλληνες και ορθόδοξοι Χριστιανοί συγκεντρώνονται έξω από τις εκκλησίες τα μεσάνυχτα, κρατώντας κεριά, περιμένοντας το «Άγιο φως». Στις δώδεκα ανάβουν τα λαμπάδα τους από το κερί του ιερέα, ψιθυρίζουν «Χριστός Ανέστη» και παίρνουν τον δρόμο για το σπίτι τους με το κερί στο χέρι.
Είναι πανέμορφο αλλά και ομηρικό.
Μια τελετουργία παλαιότερη από τον Χριστιανισμό;
Ας γυρίσουμε μερικές χιλιάδες χρόνια πίσω. Πολύ πριν από το Ευαγγέλιο του Ιωάννη ή την πρώιμη χριστιανική εκκλησία, οι αρχαίοι Έλληνες εκτελούσαν ήδη νυχτερινές τελετουργίες που αφορούσαν τη φωτιά, τον θάνατο και την αναγέννηση. Αυτές δεν ήταν γιορτές του Πάσχα φυσικά αλλά εξυπηρετούσαν μια παρόμοια λειτουργία: βοηθώντας τους ανθρώπους να συμβιβαστούν με το σκοτεινό άγνωστο και σηματοδοτώντας τη μετάβαση από την απώλεια στο φως.
(Διαβάστε ολόκληρο το άρθρο παρακάτω)
Αρχαίοι Έλληνες: 5 αλήθειες για τις οποίες δεν είμαστε (καθόλου) περήφανοι
Η κάθοδος στον Κάτω Κόσμο: Ο Οδυσσέας και η νύχτα των νεκρών.
Στο 11ο βιβλίο της Οδύσσειας την περίφημη Νέκυια, ο Οδυσσέας κατεβαίνει στον Άδη για να μιλήσει με τον νεκρό προφήτη Τειρεσία. Θυσιάζει ζώα. Καλεί τα πνεύματα, μαθαίνει τι πρέπει να αντιμετωπίσει για να επιστρέψει στην πατρίδα του και μετά επιστρέφει από τον Κάτω Κόσμο με νέες γνώσεις, επιστρέφοντας στον κόσμο των ζωντανών.
Σας θυμίζει κάτι; Ένα ταξίδι στο σκοτάδι. Ένας συμβολικός θάνατος, μια επιστροφή με φως. Δεν είναι ανάσταση αυτή καθ’ αυτή αλλά είναι κοντά. Και δεν είναι τυχαίο ότι η φωτιά, η τελετουργία και η πομπή σηματοδοτούν τις πιο ιερές στιγμές τόσο στην ομηρική όσο και στην πασχαλινή παράδοση.
Λαμπάδες και η αρχαία φλόγα.
Ακόμη και το φως της λαμπάδας (Άγιο φως) Η ελληνική λέξη λαμπάς εμφανίζεται σε αρχαία κείμενα για να περιγράψει έναν πυρσό ή μια φλόγα που χρησιμοποιείται σε πομπές, συχνά για θρησκευτικούς λόγους ή εξαγνιστικούς σκοπούς. Στην κηδεία του Πάτροκλου στην Ιλιάδα, οι πυρσοί συνοδεύουν την καύση του και οι πολεμιστές συγκεντρώνονται σε πανηγυρική τελετουργία.
Σε μεταγενέστερα ελληνικά μυστήρια, όπως εκείνα της Ελευσίνας, οι μυημένοι περπατούσαν υπό το φως του πυρσού, αναπαριστώντας ένα συμβολικό ταξίδι από την άγνοια στη φώτιση.
Σήμερα η ίδια χειρονομία το να μεταφέρουν το άγιο φως μέσα στη νύχτα συμβαίνει κάθε Μεγάλο Σάββατο. Περπατάμε με το κερί σας. Το παίρνετε στο σπίτι σας και αυτό οδηγεί στη μεταμόρφωσή σας.
Τοπ μεταμεσονύχτιο γεύμα.
Μετά από κάθε κίνδυνο, μετά από κάθε στιγμή απώλειας, οι ήρωες του Ομήρου τρώνε μαζί. Γύρω από τη φωτιά, αποκαθιστώντας την ανθρωπιά και την συντροφικότητα τους. Είναι μια ιερή επιστροφή στην κανονικότητα που συνδυάζεται πάντα με θυσίες και μνήμη.
Τα σημερινά έθιμα έχουν καταγωγή από την Αρχαία Ελλάδα;
Όχι ακριβώς, όμως είναι εντυπωσιακό πόσο βαθιά φτάνουν οι ρυθμοί της τελετουργίας πως οι χειρονομίες που κάνουμε σήμερα εκτελέστηκαν με κάποια μορφή πριν από χιλιετίες.
Φωτιά, σκοτάδι, πομπή, επιστροφή.
Πάντα αναζητούσαμε νόημα στις μεταβάσεις – από τη νύχτα στη μέρα, από τον θάνατο στη ζωή, από τον χειμώνα στην άνοιξη. Και κάπου, ανάμεσα στην Οδύσσεια και την Ανάσταση, συνεχίσαμε να περπατάμε με το φως στα χέρια.
