Η Μεγάλη Παρασκευή είναι η ημέρα της μεγάλης σιωπής. Μια σιωπή που δε ζητά απλώς τον θρήνο αλλά τη μετοχή, να σταθείς μπροστά στο ανείπωτο, να σκύψεις το κεφάλι, να νιώσεις.
Ο ελληνικός λόγος όταν συναντάει το θείο δράμα δε γίνεται ποτέ φλύαρος. Αντιθέτως γίνεται ποίηση. Ο Σεφέρης ψιθυρίζει τον επιτάφιο θρήνο μέσα στη μοναξιά της ιστορίας. Ο Ελύτης βλέπει τη σταύρωση ως υπαρξιακή διαφάνεια. Ο Καζαντζάκης τολμά να φωνάζει, να αμφισβητεί, να πονάει, όχι έξω από τη πίστη αλλά μέσα σε αυτή.
Είναι μια απόπειρα να δούμε τη Μεγάλη Παρασκευή όπως την ένιωσαν τρεις ψυχές που πίστεψαν, στοχάστηκαν και έγραψαν για τη λύπη που μάχεται την ελπίδα.
(Διαβάστε τους τρεις μεγάλους λογοτέχνες παρακάτω)
Οδυσσέας Ελύτης «Ο ζωγράφος Θεόφιλος» – Εκδ. Γνώση
Την άνοιξη του 1935, ο ποιητής Ανδρέας Εμπειρίκος κι εγώ αποβιβαζόμασταν στο λιμάνι της Μυτιλήνης. Μια πρόσκληση να περάσουμε τις ημέρες του Πάσχα σε σπίτι φιλικό ήταν η αφορμή. Αλλά η αιτία η βαθύτερη ήταν να βαδίσουμε πάνω στα ίχνη που δεν μπορεί παρά να είχε αφήσει, πεθαίνοντας εκεί ένα χρόνο πριν, ο λαϊκός ζωγράφος Θεόφιλος. …) Από δρόμους άφτιαχτους, κακοτράχαλους, μισοπατημένους απ’ το βλαστομάνημα του Μαγιού, προωθηθήκαμε ως τις πιο ξεμοναχιασμένες άκριες του νησιού, ως τα πιο λιγοσύχναστα χωριά και δεν αφήσαμε καφενείο για καφενείο που να μη σταματήσουμε. Όσο που να ‘ρθει ο καφές ή η λεμονάδα, το μάτι μας είχε κιόλας φέρει βόλτα εκατό φορές τους τέσσερις τοίχους του μαγαζιού. Κι όταν, όπως μας έλαχε μερικές φορές, σπάνιες είναι η αλήθεια, επισημαίναμε αναρτημένο έργο του Θεόφιλου, με τρόπο φέρναμε την κουβέντα, ζητούσαμε πληροφορίες, αρχινούσαμε τα παζάρια, τέλος, φορτώναμε στο αυτοκίνητό μας το λάφυρο και φεύγαμε.
Γιώργος Ιωάννου – «Επιτάφιος θρήνος» Εκδόσεις Κέδρος
«… Μα ήτανε την μέρα εκείνη Μεγάλη Παρασκευή, τότε ακριβώς που σταματάνε να εργάζονται, φεύγουνε στα χωριά τους ή στα τίμια σπίτια τους, -τότε και το Δεκαπενταύγουστο της Παναγιάς, άλλη μια φορά – κι είναι συγκινητικό-, δείχνει πως νοσταλγούν , θυμούνται πάντως την παρθενικότητα βάζοντας έξω από την πόρτα τους -όπου και το δισύλλαβο απαραιτήτως όνομα- την έτοιμη από καιρό επιγραφή που έγραψε κάποιος πελάτης καλλιγράφος και εγγράμματος: “Μετά το Πάσχα” ….
…Μα βγαίνοντας απο την εκκλησιά ο Επιτάφιος τράβηξε πρώτα πλάγια, χώθηκε μεσα στις γειτονιές με τα κλειστά ισόγεια με τα χαμαιτυπεία του λιβανιού και δεν τον είδαμε σχεδόν καθόλου… Κι όταν πήρε η κυκλοφορία να παραλύει να προηγούνται τα μικρά παιδιά , να ανάβουνε κεριά στα υψηλά πατώματα ετοιμαστήκαμε κι εμείς ν απολαύσουμε το μέγα θέαμα στο σκότος μέσα της κρεβατοκάμαρας…Από μπροστά μας όταν διάβαιναν έψελνε η χορωδία τα εγκώμια. Μαθήτριες με επιπόλαιες φωνές παρόμοιες με τον γραφικό τους χαρακτήρα βαδίζοντας στο ψευτοκουρασμένο βήμα των στρατιωτών εκείνο με το επ’ ώμου λόγχη, βαδίζοντας ωραίοι και σκοτεινοί…τραβούσαν φορτωμένοι νιάτα και έξαψη…
Η επιστολή του Νίκου Καζαντζάκη προς φίλο του επίσκοπο Βασίλειο Μαρκάκη
«Ιερουσαλήμ Πάσχα 1926
Από την Αγία Πόλη Σας στέλνω ένα
χαιρετισμό γεμάτο σεβασμό και αγάπη.
Ποτέ δε Σας ξεχνώ κι αλησμόνητες μένουν
στον νου και στην καρδιά μου οι θαυμάσιες (-αστές;)
ώρες που πέρασα στην επισκοπή Σας
Καλή Λαμπρή κι ο Χριστός ανέστη!
Ν. Καζαντζάκης»
Γιώργος Σεφέρης: από το προσωπικό ημερολόγιο του ποιητή
«Ο χτεσινός πλούτισε τη συλλογή μου. Ηταν ο πιο καθωσπρέπει που είδα ποτέ μου. Φράγκικη πολυφωνία (Η ζωή εν τάφω είχε γίνει Τραβιάτα ξεψυχισμένη): Φράκα. ‘Ασπρα γάντια. Χρυσαφικά. Κόκκινα κι άσπρα ροδοπέταλα, τόσο περιποιημένα, που μοιάζαν από celluloid. Κι η απαραίτητη εγγλεζοχιώτικη προφορά: κατ (h) ετ (h) έθης Κριστ (h) έ. Ο ωραιότερος και ο πιο αληθινός που είδα ήταν εκείνος που περνούσε με κλαπαδόρες κάτω από τον Παρθενώνα, τ’ Αϊ-Δημήτρη του Λουμπαρδιάρη. Συλλογίστηκα και τη Στέρνα και μου φάνηκε καλή και σωστή στον τόνο της. Λέω να τη δημοσιέψω το Σεπτέμβρη, μόνη. Τι λες; Μου μένει ακόμη ένας Επιτάφιος εδώ, κι έπειτα θα μπορέσω να αντικρίσω το Αιγαίο…»
Διαβάστε περισσότερα από τη λογοτεχνική μας πραμάτεια.
- Ο υπαρξιακός «ιδρώτας» του Καραγάτση: «Ο έρωτας είναι ένα χρέος προς …»
- Η συμβουλή της Ελένης Αρβελέρ: «Μπροστά στα παιδιά πρέπει να είσαι …»
- Δύο ελληνικά βιβλία που θα έπρεπε να διδάσκονται στα σχολεία (αν όχι, τουλάχιστον να τα διαβάσουμε όλοι)
- Η πιο σκληρή αλήθεια της Μαλβίνας για τον έρωτα: «Πάλι κολλάς, για να γλιτώσεις από μια…»
- Χέμινγουεϊ: «Ο καλύτερος τρόπος για να μάθεις αν μπορείς να εμπιστευτείς κάποιον είναι να…»
- Η πιο ειλικρινής εξομολόγηση της Δημουλά για την ευτυχία: «Αμέτρητες οι φορές που είπαμε να…»Μίλαν Κούντερα: «Ο άνθρωπος προδίδει, όχι όταν απατά, αλλά όταν …»
