Ο Μιχαήλ Μπακούνιν διατυπώνει το ριζοσπαστικό του αξίωμα στα μέσα του 19ου αιώνα, μια εποχή που στην Ευρώπη αφθονούν οι συζητήσεις για τις καλές και τις κακές μορφές διακυβέρνησης. Συνταγματική μοναρχία, φιλελεύθερη δημοκρατία, σοσιαλιστικό συγκεντρωτισμό.
Εκείνος μετατοπίζει το επίκεντρο: δεν φταίει η εκάστοτε μορφή του κράτους αλλά φταίει το ίδιο το κράτος ως θεσμός, γιατί εδράζεται στην αρχή της ιεραρχικής επιβολής.
Στα μάτια του κάθε κυβέρνηση, ακόμη και η εκλεγμένη προϋποθέτει έναν μηχανισμό που αποφασίζει, νομιμοποιεί και τελικά επιβάλλει υπακοή, άρα εγκαθιστά μια μόνιμη σχέση ανισότητας ανάμεσα σε κυβερνώντες και κυβερνώμενους.
Η κριτική του αντλεί δύναμη από την ιδέα του κρατικού μονοπωλίου βίας. Όποιος κατέχει τα μέσα εξαναγκασμού (στρατός, δικαιοσύνη, φορολογία) διαθέτει, κατά τον Μπακούνιν, την υλική δυνατότητα να αναπαράγει τα προνόμια του, ακόμη κι όταν διακηρύσσει ότι υπηρετεί το «γενικό καλό».
Έτσι, ο ίδιος αμφισβητεί τόσο την αυλή του τσάρου όσο και τα κοινοβούλια της Δύσης, αλλά και το σοσιαλιστικό κράτος που υπόσχεται ο Μαρξ. Υποστηρίζει πως όλα θα καταλήξουν σε συγκεντρωτική εξουσία, γιατί στηρίζονται στον ίδιο άξονα, την ανάθεση της συλλογικής βούλησης σ’ έναν ξεχωριστό στρώμα διοικητών.
Τι προτείνει ο Μπακούνιν; Τον ελευθεριακό φεντεραλισμό, δίκτυα τοπικών κοινοτήτων που συνασπίζονται, βασισμένα στην εθελοντική ένωση, την αυτοδιαχείριση των μέσων παραγωγής και την αλληλοβοηθείας. Επικρίνει τον «μεσσιανισμό» κάθε πρωτοπορίας, υποστηρίζοντας ότι ακόμη και οι πιο αφοσιωμένοι επαναστάτες θα διαφθαρούν αν αποκτήσουν μόνιμη εξουσία. Το κράτος, κατά συνέπεια δε διορθώνεται μόνο καταργείται και αντικαθίσταται από αυτοοργάνωση που διαχέει την ισχύ αντί να τη συγκεντρώνει.
Ωστόσο, η σκέψη του δεν μένει χωρίς αμφισβήτηση. Πώς διασφαλίζεται η κοινή άμυνα, 0 παγκόσμιος συντονισμός για την κλιματική κρίση ή η αναδιανομή πόρων χωρίς κάποιον κεντρικό μηχανισμό; Οι επικριτές τονίζουν τον κίνδυνο να αντικατασταθεί μια «τυπική» εξουσία από άτυπα, αδιαφανή κέντρα επιρροής.
Παρόλα αυτά το απόφθεγμα του Μπακούνιν: «Η αιτία που υποφέρει η ανθρωπότητα δεν βρίσκεται σε µια συγκεκριµένη µορφή κυβέρνησης, αλλά στις θεµελιώδεις αρχές και στην ίδια την ύπαρξη της κυβέρνησης, ανεξαρτήτως της µορφής», λειτουργεί ως μόνιμη υπενθύμιση.
Αν ο πόνος της ανθρωπότητας πηγάζει από αυτήν ακριβώς τη σχέση, τότε η πραγματική χειραφέτηση δεν θα έρθει με αλλαγή καθεστώτος, αλλά με μετασχηματισμό των ίδιων των κοινωνικών θεμελίων. Ας διαβάσουμε κι άλλα αποφθέγματά του παρακάτω.
Αναρχικοί φιλόσοφοι που πρέπει να διαβάσετε τουλάχιστον μία φορά στη ζωή σας
12 αποφθέγματα του Μπακούνιν:
1.Ένα Αφεντικό στον Παράδεισο είναι η καλύτερη δικαιολογία για ένα αφεντικό στη γη, επομένως, εάν υπήρχε ο Θεός, θα έπρεπε να καταργηθεί.
2.Δεν είμαι κομμουνιστής, γιατί ο κομμουνισμός συγκεντρώνει και απορροφά όλες τις δυνάμεις της κοινωνίας στα χέρια του κράτους.
3.Αν υπάρχει Κράτος, τότε υπάρχει κυριαρχία, επομένως, υπάρχει σκλαβιά.
4.Από την ελευθερία δεν μπορείς να κόψεις ούτε κομματάκι, γιατί αμέσως όλη η ελευθερία συγκεντρώνεται σ’ αυτό το κομματάκι.
5.Ο ιδεαλισμός είναι ο δεσπότης της σκέψης, όπως και η πολιτική είναι ο δεσπότης της βούλησης.
6.Η αιτία που υποφέρει η ανθρωπότητα δεν βρίσκεται σε µια συγκεκριµένη µορφή κυβέρνησης, αλλά στις θεµελιώδεις αρχές και στην ίδια την ύπαρξη της κυβέρνησης, ανεξαρτήτως της µορφής.
«Ο Ιησούς είχε δίκιο»: Ο Μπακούνιν και ο Ιησούς στέκουν «παρέα» απέναντι στην κοινωνική παρακμή
7.Κάθε υποδούλωση των ανθρώπων, είναι ταυτόχρονα περιορισμός της δικής μου ελευθερίας.
8.Υποκλίνομαι μπροστά στην εξουσία ξεχωριστών ανδρών γιατί μου επιβάλλεται από τη δική μου λογική.
9.Επομένως, αν υπήρχε Θεός, μόνο με έναν τρόπο θα μπορούσε να υπηρετήσει την ανθρώπινη ελευθερία – παύοντας να υπάρχει.
10.Όποιος κάνει σχέδια για μετά την επανάσταση είναι αντιδραστικός.
11.Αληθινοί επαναστάτες είναι εκείνοι που δεν έχουν να χάσουν τίποτα.
12..Δεν πιστεύω σε κανένα σύστημα, είμαι ένας κυνηγός της αλήθειας.
Διαβάστε κι άλλα άρθρα που αγαπήσαν οι αναγνώστες μας:
- «Κάνουμε παιδιά για να….» – Οι φιλόσοφοι απαντούν με αφοπλιστική ειλικρίνεια
- Γιωσαφάτ: «Καλή μητέρα είναι αυτή που έχει …» – Μια φράση που σηκώνει συζήτηση
- Έρμαν Έσσε: «Για να βρεις τον εαυτό σου, χρειάζονται 3 πράξεις…»
- Πόση φτώχεια αντέχει ένας λαός πριν ξεσπάσει; Ο Στάινμπεκ είχε ήδη απαντήσει
- Η φράση του Τόλκιν που (εάν τη διαβάσεις) θα σε συνοδεύει για μια ολόκληρη ζωή
- Θεοδωρόπουλος: «Κάθε έθνος έχει τον δικό του Ναρκισσισμό. Εμείς οι Έλληνες τι έχουμε;»
- 30 σπουδαίες συμβουλές του Πλάτωνα: «Αφήστε τους γονείς να κληροδοτήσουν στα παιδιά τους…»
- Η διαδρομή της αυτοεκτίμησης από τον Μπουκάι: «Για να μάθω να εκτιμώ τον εαυτό μου δε φτάνει μόνο να…»
- Όσκαρ Ουάιλντ: «Ο δεσμός κάθε συντροφικότητας, είτε στο γάμο είτε στη φιλία, είναι …»
- «Η μητέρα που προσπαθεί να ελέγξει κάθε πτυχή της ζωής της κόρης της παίρνει…» – Το βιβλίο που μίλησε σε χιλιάδες γυναίκες
- Σταμάτα να φοβάσαι τα γηρατειά – O Σοπενχάουερ θα σου αλλάξει γνώμη
- Winnicott: «Αν οι μητέρες καλούνται να κάνουν αυτό ή εκείνο χάνουν την …»
- Το «Κρυφό Σχολειό» είναι μύθος και αυτά είναι τα 10 πραγματικά σχολεία που «έσωσαν» τα γράμματα
- Ο Καρλ Γιούνγκ είχε προειδοποιήσει πως θα ‘ρθει μια εποχή που οι γονείς θα μεγαλώνουν παιδιά για να …
