Κοντογιώργης: «Ο άνθρωπος διαλογίζεται για το «είναι» του μόνον από τη στιγμή που βιώνει ένα…»

Λίγοι στοχαστές τολμούν να αμφισβητήσουν την πνευματική στασιμότητα της εποχής μας με τη σαφήνεια και την τόλμη του Γιώργου Κοντογιώργη.

Το έργο του πέραν από μια ακαδημαϊκή άσκηση πολιτικής επιστήμης ή ιστορικής ανάλυσης είναι μια αντιπαράθεση με τα τυφλά σημεία της σύγχρονης σκέψης.

Μέσα από μια αυστηρή εξέταση της ιστορίας, της δημοκρατίας και της εξέλιξης των εθνικών και παγκόσμιων δομών, ο Κοντογιώργης αναλύει τα θεμελιώδη ερωτήματα της εποχής μας: Πού πηγαίνουμε; Τι έχει χαθεί στην πορεία; Και τι, αν υπάρχει κάτι, μπορεί να ανακτηθεί;

Οι προβληματισμοί του σχετικά με την ιστορική πορεία της Ελλάδας αποτελούν ένα πειστικό επιχείρημα για τη κατανόηση της νεωτερικότητας μέσα από τον φακό της ιστορικής συνέχειας και όχι ρήξης.

Βλέπει τον ελληνικό κόσμο όχι ως καθυστερημένο στην ευρωπαϊκή αφήγηση αλλά ως έναν πολιτισμό του οποίου οι μοναδικές πολιτικές και κοινωνικές δομές αναδιαμορφώθηκαν βίαια από εξωτερικές δυνάμεις.

Με τον τρόπο του, αμφισβητεί τη συμβατική πεποίθηση, υποστηρίζοντας ότι οι δημοκρατικές αρχές που ενσωματώθηκαν στην ελληνική πολιτική παράδοση δεν ήταν απομεινάρια του παρελθόντος αλλά ένα ζωντανό, εξελισσόμενο σύστημα που άντεξε μέχρι και την οθωμανική εποχή.

Πέρα από την ιστορική ανάλυση ο Κοντογιώργης ασκεί κριτική στο πνευματικό τοπίο της σύγχρονης δημοκρατίας. Γι’ αυτόν ο δημοκρατικός διάλογος δεν είναι μια κενή άσκηση αλλά μια διαδικασία που απαιτεί διανοητική αυστηρότητα, διαφάνεια και σταθερή προσήλωση στο δημόσιο καλό. Στηλιτεύει τη διάβρωση της πολιτικής δράσης, σημειώνοντας ότι καθώς το κράτος απομακρύνεται από τα δημοκρατικά του θεμέλια, μετατρέπεται σε όργανο των οικονομικών και πολιτικών ολιγαρχιών και όχι σε φορέα της συλλογικής βούλησης.
(Διαβάστε τα αποφθέγματά του παρακάτω)

11 σπουδαία αποφθέγματα του Τερζάκη: «Τι σχέση έχει με την αγάπη ο έρωτας; Η αγάπη είναι …»

7 αποφθέγματα του Γιώργου Κοντογιώργη.

1.Δεν είναι τυχαίο ότι ούτε ένας στοχαστής στον σύγχρονο κόσμο δεν μας λέει ποια είναι η φύση και η φάση την οποία διέρχεται η εποχή μας, πού πηγαίνει εντέλει ο κόσμος.

2.Για να γίνει κατανοητό το σημερινό ελληνικό πρόβλημα πρέπει να συγκρατήσουμε τρεις χρονολογίες: 1204, 1453, 1821. Αντιπροσωπεύουν ισάριθμα στάδια που σηματοδοτούν τη συντριπτική ήττα του ελληνικού δρόμου προς τη νεοτερικότητα για τον κόσμο όλον. Όμως το 1821 θα σημάνει το τέλος του ελληνισμού ως έθνους κοσμοσυστήματος. Στη φάση της οικουμενικής ολοκλήρωσης με θεμελιώδη κοινωνία την πόλη/κοινό την οποία βίωνε ακόμη ο ελληνικός κόσμος της Τουρκοκρατίας, και μάλιστα παρά τις στρεβλώσεις της οθωμανικής δεσποτείας, η δημοκρατική αρχή κάλυπτε τόσο το οικονομικό όσο και το πολιτικό σύστημα.

3. Ο δημοκρατικός διάλογος προϋποθέτει επιστημονική επιφάνεια, συνειδησιακή διαφάνεια, προσήλωση σε κανονιστικές αρχές και μάλιστα στον λόγο ύπαρξης του θεσμού που είναι αναντιρρήτως, το συμφέρον της κοινωνίας.

4.Η πολιτική κουλτούρα του Έλληνα της Τουρκοκρατίας είναι εκείνη της δημοκρατίας. Η θητεία του ελληνικού της κόσμου της Τουρκοκρατίας στον ανθρωποκεντρισμό είναι φύσει αποδεικτική, επίσης της ύπαρξης ταυτοτικής συλλογικότητας στον Έλληνα.

5.Έτσι, από τη στιγμή που εξέλιπε και το δίλημμα ιδιωτική ή κρατική ιδιοκτησία της οικονομίας, η Αριστερά αναζήτησε καταφύγιο σε ρόλο θεραπαινίδας της πιο ακραίας εκδοχής της διεθνούς των αγορών. Κατά τούτο έχει ενδιαφέρον να προσεχθεί ότι στις ημέρες μας η Αριστερά υπεραμύνεται του συστήματος της οικονομικής και πολιτικής ολιγαρχίας που οικοδόμησε ο Διαφωτισμός, και μάλιστα του δημοκρατικού του χαρακτήρα, με πάθος. Είναι επίσης αυτή που πρωτοστατεί στη διακίνηση της ιδέας ότι η Ακροδεξιά ταυτίζεται με το διακύβευμα του εθνικού φιλελευθερισμού που έχει ως βάση το περίκλειστο κράτος, νομιμοποιώντας με τον τρόπο αυτόν τη σύμπλευσή της με το δόγμα της διεθνούς των αγορών.

6.Πυρήνας της προβληματικής μου για το έθνος είναι ότι αποτελεί, όπως κάθε ταυτοτική αναφορά, μία έννοια άρρηκτα συνδεδεμένη με το ανθρωποκεντρικό γεγονός και πιο συγκεκριμένα με τη συγκρότηση του κοινωνικού ανθρώπου με όρους ελευθερίας. Ο άνθρωπος διαλογίζεται για το «είναι» του, για την ύπαρξή του, για την κοινωνική του υπόσταση, για τον «άλλον», μόνον από τη στιγμή που βιώνει ένα καθεστώς ατομικής κατ’ ελάχιστον ελευθερίας.

Η επισήμανση αυτή δεν υπονοεί ότι στις μη ανθρωποκεντρικές κοινωνίες (π.χ. στις δεσποτικές ή φεουδαλικές) δεν συντρέχουν πολιτισμικές ή άλλες διαφοροποιήσεις. Δηλώνει απλώς ότι εκεί η έννοια της κοινωνίας συνέχεται ταυτολογικά με το πεδίο της ιδιοκτησίας του δεσπότη. Κατά τούτο, ο δουλοπάροικος δεν διαθέτει ιδίαν ταυτότητα, το «είναι» του ανάγεται στην ταυτότητα του δεσπότη.

7. Ώστε, όσο εξελίσσεται η διαδικασία της αποξένωσης του κράτους από την πολιτική του κυριαρχία τόσο το πολιτικό σύστημα αυτονομείται από αυτό και αποδίδεται ανάλογα στις συντεταγμένες πολιτειακά συλλογικότητες και στο κοινωνικό σώμα εν συνόλω. Το επιχείρημα της πολυ-πολιτισμικότητας δεν μπορεί παρά να οδηγήσει μεσοπρόθεσμα στην πολυ-πολιτειακή συγκρότηση του κράτους. Εξέλιξη ωστόσο που είναι συνάλληλη, αλλ’ όχι ταυτόσημη, με τη διερώτηση για τη φύση του πολιτικού συστήματος, που υπαινίχθηκα ανωτέρω, και συνακόλουθα για την προοπτική της ανασυγκρότησής του με πρόσημο την ενσάρκωσή του από το κράτος. Να υποθέσουμε άραγε, όπως ρητά υποδεικνύει ο Ε. Χόμπσμπάουμ ότι το τέλος του έθνους θα επέλθει με τη μετάβαση από το προ-αντιπροσωπευτικό πολιτικό σύστημα που βιώνει ο κόσμος σήμερα, στην αντιπροσωπευτική πολιτεία και μάλιστα στη δημοκρατία;

Τα ανωτέρω ολίγα κάνουν φανερό ότι η συζήτηση για το έθνος, η επιλογή της μιας ή της άλλης εκδοχής για το περιεχόμενό του, για την πολιτική του έκφραση και συγκρότηση, για το αν προϋπήρξε του νεοτερικού κράτους ή όχι, έχει κεφαλαιώδη σημασία. Αφορά τον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε και περιοδολογούμε το παρελθόν, τον τρόπο που συλλαμβάνουμε και αξιολογούμε το παρόν, το πρίσμα υπό το οποίο προσεγγίζουμε το μέλλον. Εξου και η εμμονή της νεοτερικής διανόησης, ιδίως της ελληνικής, να οριοθετήσει περιοριστικά, δηλαδή διατεταγμένα και δογματικά το διάλογο, προκειμένου να αποτρέψει τη διείσδυση επιχειρημάτων που θα αντιμετώπιζαν τον κόσμο υπό το πρίσμα όχι της ισχύος και της συντήρησης αλλά της ελευθερίας και της προόδου.