«Κάνουμε παιδιά για να….» – Οι φιλόσοφοι απαντούν με αφοπλιστική ειλικρίνεια

Γιατί κάνουμε παιδιά; Μια φιλοσοφική περιπλάνηση ανάμεσα στην επιθυμία, την ευθύνη και την αβεβαιότητα. Κάνουμε παιδιά για να ικανοποιήσουμε το «εγώ» μας ή γιατί είμαστε ερωτευμένοι με την ελπίδα;

Η απόφαση να φέρουμε στον κόσμο ένα παιδί δεν είναι ποτέ ουδέτερη. Είναι ένα βήμα που ακουμπά ταυτόχρονα στην ελπίδα και στον φόβο, στον έρωτα και στη φιλοδοξία, στην παράδοση και την ανάγκη για νόημα. Όλοι μιλούν για το θαύμα της ζωής. Λίγοι όμως στέκονται στο ερώτημα, γιατί έχουμε αυτή την ανάγκη.

Η σκέψη δεν είναι νέα. Ήδη από τον Αριστοτέλη, η τεκνοποίηση συνδεόταν με την ολοκλήρωση του ανθρώπου μέσα από την οικογένεια και την πόλη. Στα «Ηθικά Νικομάχεια», η γονεϊκότητα δεν είναι απλώς μια βιολογική λειτουργία αλλά η φυσική έκφραση της ηθικής και της αρετής, ο άνθρωπος πράττει με βάση τη φύση του. Το παιδί είναι το είναι το σύμβολο πως ο πολίτης συνεχίζει τη συμβολή του στο κοινό καλό.

Οι προειδοποιήσεις του Χάξλεϋ: «Στην επόμενη γενιά περίπου, θα υπάρχει μια …»

Αιώνες αργότερα, ο Ιμμάνουελ Καντ πιο αυστηρός, μας καλεί να δούμε το παιδί όχι ως μέσο αλλά ως αυτόνομο σκοπό. Να μην το φέρουμε στον κόσμο για να γεμίσουμε το δικό μας κενό, να θεραπεύσουμε τις πληγές μας ή να κρατήσουμε κάποιον κοντά μας. Αν δεν μπορούμε να του εξασφαλίσουμε αξιοπρέπεια, μόρφωση και αυτονομία, τότε κατά τον Καντ πάντα δεν έχουμε ηθικό δικαίωμα να δημιουργήσουμε έναν άνθρωπο.

Η πιο σκληρή φωνή όμως είναι από τον Σοπενχάουερ που θεωρούσε την τεκνοποίηση μια παγίδα, μια τυφλή δύναμη που μας σπρώχνει σε ενστικτώδεις πράξεις χωρίς επίγνωση των συνεπειών. Για εκείνον το να φέρνεις ένα παιδί στον κόσμο είναι περισσότερο εγωισμός παρά αγάπη, ένας μηχανισμός επανάληψης της τραγωδίας της ύπαρξης.

Κι όμως, ο άνθρωπος συνεχίζει. Σήμερα, ίσως περισσότερο από ποτέ η φιλοσοφία επανέρχεται για να ρωτήσει: είναι σωστό να τεκνοποιήσουμε σ’ έναν κόσμο που φλέγεται, φτωχαίνει και απειλείται;

Η Christina Overall, φιλόσοφος του δικού μας αιώνα μάς υπενθυμίζει πως η απόφαση να φέρεις έναν άνθρωπο στον κόσμο δεν μπορεί να θεωρείται φυσική ή αυτονόητη. Είναι πράξη που χρειάζεται ηθική δικαιολόγηση. Το «θέλω να γίνω γονιός» δεν αρκεί. Πρέπει να ρωτήσεις τον εαυτό σου σε ποιον κόσμο φέρνω μια νέα ζωή; Σε ποιο μέλλον;

Κι έτσι, μεταξύ Σοπενχάουερ και Αριστοτέλη, ανάμεσα στην απαισιοδοξία και τον ανθρωπισμό, η ερώτηση μένει να αιωρείται: γεννάμε παιδιά για να μοιραστούμε την αγάπη μας ή για να κρύψουμε τον φόβο μας; Για να δώσουμε ζωή ή για να νιώσουμε πως κάτι αφήνουμε πίσω;

Ο Σοπενχάουερ είχε πει πως: «Αν τα παιδιά έρχονταν στον κόσμο ως αποτέλεσμα μιας …»

Βέβαια, το ερώτημα που θα μπορούσε να γίνει είναι και κάπως αντίστροφο: Εάν δε φέρω παιδιά σ’ αυτό τον κόσμο, ο κόσμος θα γίνει καλύτερος; Προφανώς κι όχι, τα παιδιά εκτός από το βιολογικό ένστικτο και εισιτήριο για κάποιου είδους αθανασίας για εμάς τους ενήλικες, είναι και φορείς των ιδεών της κάθε εποχής, άρα η εξέλιξη των ιδεών μας, δηλαδή η ορθή και αντικειμενική ανάλυση των γεγονότων, που θα δημιουργήσουν έναν καλύτερο κόσμο, μπορεί να πραγματοποιηθεί μόνο μέσω της νέας γενιάς και της διαρκούς αποστολής της σκυτάλης στους επόμενους, ίσως να είναι μια αισιόδοξη οπτική αλλά τα παιδιά ούτως η άλλως πάντα συμβόλιζαν την ελπίδα και αυτό δεν είναι καθόλου τυχαίο.

Διαβάστε κι άλλα άρθρα που αγαπήσαν οι αναγνώστες μας: