«Η μητέρα που προσπαθεί να ελέγξει κάθε πτυχή της ζωής της κόρης της παίρνει…» – Το βιβλίο που μίλησε σε χιλιάδες γυναίκες

Για πολλά χρόνια η λέξη «ναρκισσιστής» περιοριζόταν αυστηρά στον χώρο της ψυχιατρικής. Η Ναρκισσιστική Διαταραχή Προσωπικότητας (NPD), όπως περιγράφεται στο DSM (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders) της Αμερικανικής Ψυχιατρικής Εταιρείας (APA), παρέμενε μια διάγνωση με αυστηρά κριτήρια που ελάχιστοι πληρούσαν.

Κι όμως, όλο και περισσότεροι άνθρωποι στην καθημερινότητα βιώνουν σχέσεις που τους αφήνουν εξαντλημένους, γεμάτους ενοχές και με μια διαρκή αίσθηση ότι δεν είναι ποτέ «αρκετοί». Κάπου εκεί γεννήθηκε η ανάγκη για μια νέα ενδιάμεση γλώσσα. Έναν τρόπο να μιλάμε για τον ναρκισσισμό όχι μόνο παθολογικά αλλά ως μοτίβο συμπεριφοράς.

Τα τελευταία χρόνια, επιστημονικοί φορείς και σύγχρονοι ψυχοθεραπευτές αναγνωρίζουν αυτή την ανάγκη. Ο ίδιος ο DSM-5 τονίζει πλέον πως οι διαταραχές προσωπικότητας πρέπει να εξετάζονται διαστασιακά, δηλαδή σ’ έναν συνεχές από τον υγιή ναρκισσισμό μέχρι τον τοξικό και τον παθολογικό.

Το ICD-11 (του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας) ακολουθεί παρόμοια προσέγγιση, ανοίγοντας το δρόμο για αναγνώριση μοτίβων, όχι μόνο διάγνωση. Ταυτόχρονα, ιδρύματα όπως η National Alliance on Mental Illness (NAMI) και ψυχοεκπαιδευτικές πλατφόρμες παγκοσμίως (π.χ. Psychology Today, APA Monitor) δημοσιεύουν άρθρα και οδηγούς για τη ναρκισσιστική συμπεριφορά σε καθημερινές σχέσεις ακόμα και όταν δεν υπάρχει επίσημη διάγνωση.
(Διαβάστε τα αποφθέγματα παρακάτω)

«Μη δίνεις στα παιδιά σου τα καλύτερα πράγματα, δώσε τους …» – Τι έλεγαν παιδοψυχολόγοι και στοχαστές;

Σ’ αυτό το πλαίσιο, το βιβλίο της Dr. Karyl McBride ήρθε να καταγγείλει αλλά και να εξηγήσει το ανέγγιχτο βασίλειο της «ιερής μάνας». Έγινε μια γέφυρα ανάμεσα στην επιστήμη και τη ψυχαναλυτική εμπειρία, δίνοντας φωνή σε χιλιάδες θύματα που είχαν μεγαλώσει υπό τον ψυχολογικό έλεγχο μιας ναρκισσιστικής μητέρας. Και κάπως έτσι, αυτό που κάποτε ονομαζόταν λαϊκά «κακός άνθρωπος», αποκτά πλέον επιστημονικά εργαλεία αναγνώρισης, ορισμό, και το σημαντικότερο διέξοδο.

12 αποσπάσματα για τη ναρκισσίστρια μητέρα από το βιβλίο της Dr. Karyl McBride, Will I Ever Be Good Enough? Healing the Daughters of Narcissistic Mothers. Κυκλοφορεί στα ελληνικά με τον τίτλο «Υπάρχει χώρος και για μένα; Οι περιπέτειες του ναρκισσισμού στην εποχή μας μέσα από τις σχέσεις μάνας-κόρης» – Εκδόσεις Πορφύρα.

1.«Από την έρευνα και την εμπειρία μου, η απάντηση είναι σαφής: ο πατέρας περιστρέφεται γύρω από τη μητέρα σαν πλανήτης γύρω από τον ήλιο. Ο ναρκισσιστής χρειάζεται να είναι παντρεμένος με έναν σύζυγο που θα του επιτρέπει να βρίσκεται στο επίκεντρο όλων των γεγονότων. Έτσι πρέπει να είναι για να επιβιώσει ο γάμος. Στο οικογενειακό δράμα, ο ναρκισσιστής είναι ο πρωταγωνιστής και ο σύζυγός του αναλαμβάνει έναν δευτερεύοντα ρόλο».

2.«Η μητέρα που καταπνίγει προσπαθεί να κυριαρχήσει και να ελέγξει κάθε πτυχή της ζωής της κόρης της. Παίρνει όλες τις αποφάσεις και πιέζει την κόρη για το τι να φορέσει, πώς να ενεργήσει, τι να πει, τι να σκεφτεί και πώς να αισθανθεί.»

3.Η μία αδελφή μπορεί να εσωτερικεύσει το μήνυμα και να πει: «Εντάξει, θα σου δείξω τι μπορώ να κάνω και πόσο αξίζω» και να γίνει υπερ-επιτυχημένη και τελειομανής. Η άλλη αδελφή μπορεί να εσωτερικεύσει αυτό το μήνυμα κατωτερότητας και να τα παρατήσει, νιώθοντας ότι ούτως ή άλλως δεν μπορεί να φτάσει στο επίπεδο που επιθυμεί. Γίνεται υπο-επιτυχημένη ή εμπλέκεται σε κάποιο είδος αυτοκαταστροφικής συμπεριφοράς που θα διαρκέσει όλη της τη ζωή».

Τι σημαίνει η λέξη Νάρκισσος;

4.«Μια ναρκισσιστική μητέρα βλέπει την κόρη της, περισσότερο από τον γιο της, ως αντανάκλαση και προέκταση του εαυτού της και όχι ως ξεχωριστό άτομο με δική του ταυτότητα. Πιέζει την κόρη της να συμπεριφέρεται και να αντιδρά στον κόσμο και στο περιβάλλον της με τον ίδιο ακριβώς τρόπο που θα έκανε η μαμά, και όχι με τον τρόπο που αισθάνεται σωστό για την κόρη της. Έτσι, η κόρη προσπαθεί πάντα να βρει τον «σωστό» τρόπο να ανταποκριθεί».

5.«Αρχίστε να αξιολογείτε τον τρόπο που ανατρέφετε τα παιδιά σας. Αναγνωρίστε την οδυνηρή πραγματικότητα ότι είναι αδύνατο να είσαι παιδί ενός ναρκισσιστή και να μην έχεις κάποια ναρκισσιστική διαταραχή. Όποιος έχει ανατραφεί με αυτόν τον τρόπο έχει πιθανώς αποκτήσει μερικά χαρακτηριστικά ναρκισσισμού».

6.«Αυτό το θλιβερό, ακραίο παράδειγμα είναι πιο συνηθισμένο από ό,τι νομίζετε. Γνωρίζω κόρες που ένιωσαν τεράστια ανακούφιση όταν πέθαναν οι ναρκισσιστικές μητέρες τους. Νιώθουν ότι απαλλάχθηκαν από ένα τεράστιο βάρος, αλλά αισθάνονται ένοχες που το παραδέχονται».

7.«Όταν τα παιδιά δεν μπορούν να βασίζονται στους γονείς τους για να ικανοποιήσουν τις ανάγκες τους, δεν μπορούν να αναπτύξουν αίσθημα ασφάλειας, εμπιστοσύνης ή αυτοπεποίθησης. Η εμπιστοσύνη είναι ένα τεράστιο ζήτημα ανάπτυξης. Χωρίς να μάθουμε να εμπιστευόμαστε στα πρώτα μας χρόνια, είμαστε προδιατεθειμένοι να έχουμε ένα σημαντικό μειονέκτημα στο να πιστεύουμε στον εαυτό μας και να νιώθουμε ασφαλείς στις στενές σχέσεις».

8.«Η κόρη συχνά επαναλαμβάνει τη σχέση της με τη μητέρα της ξανά και ξανά, σε αυτό που αναφέρεται στους ψυχοθεραπευτικούς κύκλους ως “επαναληπτικός καταναγκασμός” ένας κύκλος σχέσεων που οδηγεί σε απογοήτευση ξανά και ξανά.»

9.«… όταν μια μητέρα μοιράζεται τις ανησυχίες της ως ενήλικας με την κόρη της, μια υγιής συναισθηματική εξάρτηση γίνεται αδύνατη. Η κόρη αισθάνεται ανασφαλής και μόνη, επειδή δεν έχει γονέα στον οποίο μπορεί να στηριχθεί».

10.«Ο βαθύτερος φόβος μας δεν είναι ότι είμαστε ανεπαρκείς. Ο βαθύτερος φόβος μας είναι ότι είμαστε υπερβολικά ισχυροί. Είναι το φως μας, όχι το σκοτάδι μας, που μας τρομάζει περισσότερο. Αναρωτιόμαστε, ποιος είμαι εγώ για να είμαι λαμπρός, όμορφος, ταλαντούχος, υπέροχος; Στην πραγματικότητα, ποιος δεν είσαι για να μην είσαι; Είσαι παιδί του Θεού. Το να υποτιμάς τον εαυτό σου δεν ωφελεί τον κόσμο. Δεν υπάρχει τίποτα φωτισμένο στο να συρρικνώνεσαι για να μην αισθάνονται οι άλλοι ανασφαλείς κοντά σου. Όλοι μας προοριζόμαστε να λάμψουμε, όπως τα παιδιά. Γεννηθήκαμε για να εκδηλώσουμε τη δόξα του Θεού που υπάρχει μέσα μας. Δεν είναι μόνο σε μερικούς από εμάς, είναι σε όλους. Και καθώς αφήνουμε το φως μας να λάμψει, ασυνείδητα δίνουμε στους άλλους την άδεια να κάνουν το ίδιο. Καθώς απελευθερωνόμαστε από τον δικό μας φόβο, η παρουσία μας απελευθερώνει αυτόματα τους άλλους».

11.«Συνήθως, η κόρη μιας ναρκισσιστικής μητέρας θα επιλέξει έναν σύζυγο που δεν μπορεί να ικανοποιήσει τις συναισθηματικές της ανάγκες. Ακόμα κι αν η διαίσθησή μας μας λέει με κάποιο τρόπο ότι κάτι δεν είναι σωστό για μας, τείνουμε να το αποκλείουμε αν δεν είναι αυτό που θέλουμε να ακούσουμε. Όταν ανθίζει η ελπίδα για αγάπη, παρακάμπτουμε την ενστικτώδη εσωτερική φωνή ή το ένστικτό μας. Χρόνια θεραπείας και συνεντεύξεων με κόρες που υπέφεραν από μητρική στέρηση μου έδειξαν ότι έχουμε μια βαθιά αίσθηση έξυπνης διαίσθησης, αλλά φαίνεται να συνοδεύεται από ένα ειδικό είδος «κώφωσης». Στην απελπισμένη αναζήτηση της αγάπης που δεν υπήρχε στην παιδική της ηλικία, η κόρη επιλέγει να μην δώσει προσοχή στα προειδοποιητικά σημάδια που μπορεί να υπάρχουν.

12.«Για τη μητέρα που έχει ως στόχο την επιτυχία, αυτό που πετυχαίνεις στη ζωή είναι το πιο σημαντικό. Η επιτυχία εξαρτάται από το τι κάνεις, όχι από το ποιος είσαι. Περιμένει από σένα να αποδίδεις στο υψηλότερο δυνατό επίπεδο. Αυτή η μαμά είναι πολύ περήφανη για τους καλούς βαθμούς των παιδιών της, τις νίκες τους σε διαγωνισμούς, την εισαγωγή τους στο σωστό πανεπιστήμιο και την αποφοίτησή τους με τα κατάλληλα πτυχία. Της αρέσει επίσης να καυχιέται για αυτά. Αλλά αν δεν γίνεις αυτό που η μητέρα σου που είναι προσανατολισμένη στην επιτυχία πιστεύει ότι πρέπει να γίνεις και δεν πετύχεις αυτό που εκείνη θεωρεί σημαντικό, ντρέπεται βαθιά και μπορεί ακόμη και να αντιδράσει με οργή και μανία. Εδώ υπάρχει μια συγκεχυμένη δυναμική. Συχνά, ενώ η κόρη προσπαθεί να επιτύχει έναν συγκεκριμένο στόχο, η μητέρα δεν την υποστηρίζει, επειδή αυτό της στερεί χρόνο που θα μπορούσε να περάσει μαζί της. Ωστόσο, αν η κόρη επιτύχει αυτό που έχει θέσει ως στόχο, η μητέρα λάμπει από υπερηφάνεια στην τελετή απονομής των βραβείων ή στην παράσταση. Τι διφορούμενο μήνυμα! Η κόρη μαθαίνει να μην περιμένει μεγάλη υποστήριξη, εκτός αν γίνει μεγάλη επιτυχία, κάτι που την οδηγεί σε χαμηλή αυτοεκτίμηση και σε έναν τρόπο ζωής προσανατολισμένο στην επιτυχία.

Διαβάστε κι άλλα άρθρα που αγαπήσαν οι αναγνώστες μας: