Επίκουρος: «Το να αρκείται κανείς σ’ αυτά που έχει, το θεωρώ πολύ…»

Τελικά, ο Επίκουρος ανέλυσε την ηδονή ή ήταν ηδονιστής; Μια φιλοσοφική παρεξήγηση που εντάθηκε μέσα από παλιότερες αναλύσεις και κυρίως παραλήψεις.

Ο Επίκουρος ανέλυσε την σύνδεση του ανθρώπου με την ηδονή, την επιθυμία και πως αυτό επηρεάζει την ψυχοσύνθεσή μας. Ήταν ο πρώτος που κατάφερε να δει αυτή την προοπτική όμως οι πρώτες αναλύσεις κατά τον μεσαίωνα διαστρέβλωσαν τη σημασία του έργου του πιστεύοντας πως η ανάλυση της ηδονής επικροτεί την άκρατη παράδοση του ανθρώπου σε αυτήν.

Μεγάλο μέρος του έργου του καταστράφηκε και αναλύθηκε με ορθό τρόπο πολλούς αιώνες αργότερα. Οι χριστιανοί λόγιοι χαρακτήρισαν τους επικούρειους ως υποδείγματα ακολασίας και με αυτό τον τρόπο εδραίωσαν αυτή την άποψη κατά τον Μεσαίωνα που ενσωματώθηκε στον όρο « επικουρισμός».

Μια διαφορετική προσπάθεια έγινε μόνο τον 17ο αιώνα από τον Γάλλο φιλόσοφο και θεολόγο Πιερ Γκασέντ, όπου κατάφερε να δει με εναλλακτική προσέγγιση το έργο του Επίκουρου. συνδυάζοντας τη φυσιοκρατική θεωρία του με τη θεοκρατική διδασκαλία του χριστιανισμού.

Ο επικουρισμός έγινε ο «φιλοσοφικός εχθρός» του στωικισμού με κύρια διαφωνία την άρνηση του επικουρισμού σε κάθε θεία παρέμβαση στον κόσμο μας. Αυτή η οξεία αντιδικία διαμόρφωσε μια ολόκληρη εποχή, αποδεικνύοντας μέσα από τα φιλοσοφικά συντρίμμια της τη αξία της φιλοσοφίας τη διαμόρφωση της κοινωνίας μας.
(Διαβάστε την ανάλυση του Επίκουρου για την ηδονή παρακάτω)

Τί είναι ο Στωικισμός;

«Επίκουρος» (Εκδόσεις «Θύραθεν»)

Η ηδονή είναι αρχή και σκοπός του μακαρίως ζην· γιατί είναι το πρωταρχικό και συγγενικό με τη φύση μας αγαθό και αυτή είναι η αφετηρία για κάθε επιλογή και για κάθε αποφυγή μας, και σ’ αυτήν καταλήγουμε πάλι, όταν αποτιμάμε το κάθε αγαθό, έχοντας ως κριτήριο το τι αισθανόμαστε.

Κι ακριβώς επειδή είναι το πρωταρχικό και σύμφυτο μ’ εμάς αγαθό, για τούτο δεν επιλέγουμε αδιακρίτως κάθε ηδονή, αλλά συμβαίνει ορισμένες φορές να γυρίζουμε την πλάτη μας σε πολλές ηδονές, όταν τα προβλήματα που προκαλούν αυτές οι ηδονές είναι για μας μεγαλύτερα και υπάρχουν, από την άλλη, πολλοί πόνοι που τους θεωρούμε προτιμότερους από τις ηδονές, εφόσον η ηδονή που θα ακολουθήσει άμα τους υπομείνουμε για κάμποσο θα είναι για μας μεγαλύτερη.

Κάθε ηδονή λοιπόν, ακριβώς επειδή η φύση της μας είναι συγγενική, είναι καλό πράγμα· δεν συμβαίνει όμως να επιλέγουμε αδιακρίτως κάθε ηδονή. Ακριβώς όπως κάθε πόνος είναι κακό πράγμα κι ωστόσο δεν είναι όλοι οι πόνοι τέτοιοι που να μπορούμε να τους αποφεύγουμε.

Κική Δημουλά: «Η αγάπη είναι κι αυτή ένα αίσθημα που…»

Είναι καθήκον μας, εντούτοις, να τα κρίνουμε όλα αυτά παραβάλλοντας και συγκρίνοντας το ένα με το άλλο και εξετάζοντας προσεκτικά τι συμφέρει και τι όχι. Γιατί ορισμένες φορές μεταχειριζόμαστε το αγαθό ως κακό και αντιστρόφως.

Το να αρκείται κανείς σ’ αυτά που έχει, το θεωρώ πολύ σπουδαίο αγαθό· όχι για να περιοριζόμαστε σώνει και καλά στα λίγα, αλλά για να αρκούμαστε στα λίγα όταν μας λείπουν τα πολλά -με τη γνήσια πεποίθηση ότι την πολυτέλεια την απολαμβάνουν πολύ καλύτερα οι άνθρωποι που δεν την έχουν και τόσο ανάγκη, και ότι τα φυσικά πράγματα, όλα, μπορεί εύκολα να τα αποκτά κανείς, ενώ το περιττό το αποκτάς δύσκολα· ότι το ψωμί και το νερό δίνουν τη μεγαλύτερη ηδονή όταν προσφέρονται σε κάποιον που τα έχει ανάγκη.

Το να συνηθίζει λοιπόν κανείς στον απλό τρόπο ζωής κι όχι στην πολυτέλεια, δεν βοηθά μόνο την υγεία αλλά κάνει επίσης τον άνθρωπο ικανό να αντεπεξέρχεται με αποφασιστικότητα στις αναγκαίες ενασχολήσεις της ζωής· μας κάνει να το ευχαριστιόμαστε περισσότερο όταν, αραιά και που, παίρνουμε μέρος σε πολυτελή γεύματα και μας προετοιμάζει να σταθούμε άφοβοι μπρος στα παιχνίδια της τύχης.

Διαβάστε κι άλλα άρθρα που αγαπήσαν οι αναγνώστες μας: