Αντικρίζοντας τις «Τομές» στο Γενί Τζαμί

Χωρίς τομή δεν υπάρχει αλλαγή

[dropcap size=big]Μ[/dropcap]ε τη μελωδία του I‘ve got you under my skin ο Frank Sinatra παραδίνεται στην αγάπη του. Μια αγάπη που προτρέπει κι ο Καβάφης να γυρίσει πίσω. «Επέστρεφε συχνά και παίρνε με την νύχτα / όταν τα χείλη και το δέρμα ενθυμούνται». Τι γίνεται, όμως, όταν δεν υπάρχει η αγάπη; Όταν υπάρχει μονάχα προδοσία, μοναξιά, ανησυχία; Αυτό φαίνεται να αναρωτιέται και ο Pedro Almodóvar στο Δέρμα που κατοικώ (The Skin I Live In). Το δέρμα που κατοικώ… Το δέρμα ως κατοικία, ως κτίριο, ως αρχιτεκτονικό κέλυφος. Αλλά και ως κέλυφος άμεσα πάνω μας, ως δεύτερη επιδερμίδα πάνω στο υπάρχον δέρμα μας, ως ρουχισμός. Κι όταν αυτός ο ρουχισμός παίρνει την απόχρωση του δέρματός μας, καμουφλάρεται, προσπαθεί να μιμηθεί την ίδια την επιδερμίδα μας. Μουσική, ποίηση, κινηματογράφος, αρχιτεκτονική, μόδα… Φαίνεται πως το δέρμα αποτελεί σημαντική αναφορά για τις Τέχνες. Μία σχέση με ιστορία, που ίσως να ξεκινάει με τη μουμιοποίηση στην Αρχαία Αίγυπτο, να συνεχίζει με την τελετουργία των λουτρών σε Ρώμη και Αρχαία Ελλάδα, το ανοιχτόχρωμο δέρμα αργότερα στην Ευρώπη ως δείγμα ομορφιάς κι ευγένειας, για να φτάσουμε στη δερματοστιξία και τις πλαστικές επεμβάσεις του σήμερα.

Το δέρμα στάθηκε έμπνευση και για την Ειρήνη Μωυσίδου, η οποία δημιούργησε την έκθεση «Τομές» που παρουσιάζεται στο Γενί Τζαμί ως τις 3 Μαΐου 2016. Η καλλιτέχνης σπούδασε στην Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών της Θεσσαλονίκης, καθώς εργαζόταν παράλληλα σε νοσοκομείο. Όπως εξηγεί και η ίδια, η εικαστική ματιά τη βοήθησε να ανταπεξέλθει στην αγχωτική καθημερινότητα του εργασιακού της περιβάλλοντος. Και κάπως έτσι, όταν ήταν παρούσα σε μικροεπεμβάσεις του δέρματος, η φαντασία της την οδηγούσε αλλού. Άρχισε να μελετά το μέρος αυτό του ανθρώπινου σώματος, το χρώμα του και τα σχήματα των τομών. Και όλες αυτές οι καθημερινές εικόνες μετατράπηκαν σε μια εικαστική πραγματικότητα.

«Στη θέα αυτής της εικόνας τα συναισθήματα γίνονταν πιο έντονα, ενεργοποιώντας παράλληλα την ιδιότητα του καλλιτέχνη στην προσπάθεια να μυήσει το θεατή σε μια βαθύτερη σκέψη, που αφορά τις τομές και τη σημασία τους» (Ε.Μωυσίδου)

[dropcap size=big]Τ[/dropcap]ι γίνεται, λοιπόν, όταν χαράσσεται η τομή; Το σώμα είναι πληγωμένο και ευάλωτο. Σημειακά, παύει να υπάρχει διαχωρισμός του εσωτερικού με το εξωτερικό; Ή μήπως δημιουργείται ένα καινούριο όριο, με δική του υπόσταση, μια ουδέτερη διεπαφή που διαχωρίζεται από την επιδερμίδα και το εσωτερικό του σώματος; «Ο χρόνος είναι γιατρός», λένε. Η πληγή θα επουλωθεί κάποια στιγμή και θα επέλθει ξανά αλλαγή. «Χωρίς τομή δεν υπάρχει αλλαγή», φαίνεται πως πιστεύει η δημιουργός της έκθεσης.

Η απασχόλησή της στο νοσοκομείο την έχει επηρεάσει και στην επιλογή των εκφραστικών της μέσων. Ενώ σ’ ένα χειρουργικό κρεβάτι η τομή του δέρματος ράβεται για να επουλωθεί στη συνέχεια, στα έργα της το νήμα χρησιμοποιείται για τη δημιουργία της. Εκτός από το νήμα, το εικαστικό της λεξιλόγιο διαμορφώνεται, επίσης, από ύφασμα και χρώμα. Χειρίζεται μάλιστα το σχέδιο τόσο καλά, ώστε τα χρώματα διαχέονται αβίαστα μεταξύ τους, δίνοντας την εντύπωση μιας ενιαίας οντότητας. Αυτό που αντικρίζεις, φαντάζει τόσο ρεαλιστικό, που ξάφνου πιάνεις τον εαυτό σου ν’ απλώνει το χέρι μπροστά και να παρατηρεί τα χρώματα του δέρματός σου. Κίτρινο, πράσινο, κόκκινο, μπλε… Είναι όλα εκεί, διακριτικά μπλεγμένα το ένα στο άλλο. Γίνεσαι παρατηρητής, αποστασιοποιείσαι. Όπως αποστασιοποιείται και η ίδια η Μωυσίδου, κάνοντας αναφορά στα λόγια του Brecht:

«Στην τέχνη η αποστασιοποίηση θεωρείται μέσο για την επίτευξη μορφοπλαστικών καλλιτεχνικών ενεργειών. Σ’ αυτό εξυπηρετεί η σύζευξη όσο το δυνατόν πιο διαφορετικών συμπλεγμάτων εμπειριών, ως μέσο για να επιτευχθεί η γοητεία του μοναδικού του πρωτόγνωρου».

Γενί Τζαμί
Οδός: Αρχαιολογικού Μουσείου 30, Θεσσαλονίκη
Τηλέφωνο: 2310 857978
Ε-mail: pinakothiki@thessaloniki.gr
Ημέρες και ώρες λειτουργίας: Τρίτη έως Παρασκευή 10:00-18:00
Σάββατο 11:00-15:00
Κυριακή και Δευτέρα κλειστά